Το ΚΚΕ και η εργασία χωρίς αφεντικά

του Δημήτρη Τρίμμη
Ας ξαναδιαβάσουμε λίγο την Ιστορία.
Ο κυριακάτικος «Ριζοσπάστης» (13 Δεκεμβρίου 2015) ασχολήθηκε με τη συνέντευξη της αναπληρώτριας υπουργού Εργασίας Ράνιας Αντωνοπούλου στην «Εφ.Συν.» και στον συνάδελφο Τζώρτζη Ρούσσο (10/12). Οι προτάσεις της κ. Αντωνοπούλου για την ανάπτυξη της κοινωνικής, αλληλέγγυας οικονομίας, μέσω συνεταιρισμών των εργαζομένων και για τη γρήγορη ανάκτηση των πτωχευμένων επιχειρήσεων (δηλαδή, των μέσων παραγωγής τους) από τους άνεργους πλέον, πρώην εργαζομένους τους, κρίθηκε από το δημοσιογραφικό όργανο του ΚΚΕ ως μια «αδιέξοδη και αβέβαιη προοπτική».
«Οι άνεργοι, λοιπόν, μπορούν να γίνουν επιχειρηματίες, λέει η κυβέρνηση, και έτσι και δουλειά θα έχουν και την οικονομία θα αναπτύξουν», σημειώνει ειρωνικά η εφημερίδα. Και επιχειρηματολογεί εκ μέρους των άνεργων εργατών ότι οι κυβερνώντες «τούς λένε, σας δίνουμε επιδότηση ένα μικροποσό, βάλτε και εσείς κεφάλαιο, στήστε έναν συνεταιρισμό, κυνηγήστε πελατεία, πουλήστε φτηνά υπηρεσίες, για να βγάλετε μεροκάματο».
Και πιο κάτω καταλήγει πως «το κράτος, με τέτοιες λύσεις, πετυχαίνει με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και την ανεργία κουκουλώνει αλλά και "κοινωνικές υπηρεσίες" μπαλώνει (π.χ. Πρόνοιας), που το ίδιο έχει στην πραγματικότητα εγκαταλείψει στο πλαίσιο των περικοπών». Κι όλα αυτά, υπογραμμίζει ο «Ριζοσπάστης», καλείται το άνεργο προλεταριάτο να τα επιδιώξει «σε συνθήκες κρίσης και οξύτατου ανταγωνισμού, που σημαίνει τεράστιες δυσκολίες ακόμη και για ένα ευτελές μεροκάματο για τους συνεταιρισμένους».
Δεν είναι βεβαίως ανεδαφικές οι πιο πάνω παρατηρήσεις, ούτε παράλογοι οι φόβοι που εκφράζονται από το ούτως ή άλλως εξαιρετικά επιφυλακτικό, αν όχι εχθρικό, κόμμα προς κάθε πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ. Εν τούτοις με μια τέτοια τοποθέτηση το ΚΚΕ δείχνει να προτιμά αδρανείς τους εργαζομένους μπροστά στην ένδεια και την ανεργία τους, από να προσπαθήσουν να αυτοοργανωθούν και να δουλέψουν οι ίδιοι μια επιχείρηση (χρεοκοπημένη ή νέα) για να βγάζουν τα προς το ζην. Εστω και λίγα.
Το κόμμα δηλαδή που υπόσχεται την κοινωνική απελευθέρωση αρνείται στους εργαζομένους να δοκιμάσουν την εμπειρία να δουλέψουν οι ίδιοι, ισότιμα και συνεργατικά και χωρίς αφεντικό, τα μέσα παραγωγής, ακόμη κι αν στο τέλος αποτύχουν. Αρνείται την εκπαίδευση των εργαζομένων σε κάτι που το ίδιο τους υπόσχεται για το μέλλον. Το ΚΚΕ στα χρόνια της αποβιομηχάνισης, δηλαδή τέλη της δεκαετίας του '80-αρχές της δεκαετίας του '90, διεκδικούσε την παραμονή στη δουλειά των εργαζομένων στις επιχειρήσεις (όπως λ.χ. η SOFTEX) τις οποίες είχαν χρεοκοπήσει τα αφεντικά τους. Μια ματιά στον «Ριζοσπάστη» εκείνης της εποχής θα έκανε πιο προσεκτικούς τους σημερινούς κατόχους του τίτλου του.
Ας δεχτούμε ωστόσο ότι πράγματι η ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης ελληνικής οικονομίας, μετά τη χρεοκοπία της χώρας (με το 1,3 εκατομμύριο ανέργους, τα άπειρα «λουκέτα» επιχειρήσεων και την «απεργία» επενδύσεων), δεν πρόκειται να προκύψει μόνο με «αβέβαιες» ιδέες ή νέους νόμους για την αυτοδιαχείριση, τους συνεταιρισμούς και την προώθηση της αλληλεγγύης μεταξύ των φτωχών ανθρώπων.
Ομως η απόρριψη αυτών των «αβέβαιων» ιδεών και των προσπαθειών (έστω και ως πειραμάτων), εξ αρχής και για «λόγους αρχής», από ένα κόμμα το οποίο επιθυμεί να εκφράσει αυθεντικά την επαναστατική πρωτοπορία, είναι, κατά την άποψή μου, πέρα για πέρα άδικη, φοβική και συντηρητική. Δείχνει πέραν όλων των άλλων και άγνοια της ιστορίας του εργατικού κινήματος, καθώς και καθήλωση στην αποτυχημένη και απάνθρωπη εργαλειακή θεωρία ότι «όσο χειρότερα για τον λαό, τόσο καλύτερα για την επανάσταση και το κόμμα της εργατικής τάξης»...
Υποθέτω ότι όλες οι αναλύσεις και οι προτάσεις του ίδιου του Μαρξ και των άλλων κλασικών των σοσιαλιστικών και των επαναστατικών ιδεών δεν βασίζονταν σε βεβαιότητες, εγγυήσεις και νομοτέλειες. Το χάρισμα και η υπεροχή των απόψεων και των δράσεων του ζωηρού και ανήσυχου εργατικού και του κομμουνιστικού κινήματος ήταν πάντοτε ότι ρίσκαρε για να πετύχει άμεσες και μακροπρόθεσμες δίκαιες λύσεις στην κατεύθυνση της απελευθέρωσης και της χειραφέτησης των καταπιεσμένων τάξεων.
Η οικοδόμηση των συνεταιρισμών ήταν μια επιλογή των κατώτερων τάξεων του 19ου αιώνα που είχε σκοπό την αντίσταση στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και στην άδικη διεύθυνση της οικονομίας, καθώς και την ανάπτυξη (εμβρυακά έστω) μιας εναλλακτικής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Αν και δεν κυριάρχησε σε καμία κοινωνία, το αυτοδιαχειριστικό εναλλακτικό μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας κατάφερε, όπου εφαρμόστηκε, να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των συνεταιρισμένων εργατών ή αγροτών και να αποδείξει «στην πράξη ότι ο έμπορος, ο βιομήχανος και ο γαιοκτήμονας είναι πρόσωπα από τα οποία μπορεί να απαλλαγεί η κοινωνία» (όπως έλεγε κι ο γερο-Μαρξ).
Αλλά ας μην πάμε τόσο μακριά, δυο αιώνες πριν και σε άλλες περιοχές του κόσμου, ας μείνουμε στα δικά μας. Λόγου χάρη στην πολιτική πρόταση του ΕΑΜ για τη σωτηρία του λαού μέσα στη γερμανική κατοχή και αμέσως μετά. Να θυμηθούμε μόνο την ανάπτυξη της πελώριας οργάνωσης της «Εθνικής Αλληλεγγύης», τη «Μάχη της Σοδειάς» κατά της πείνας, τη δημοκρατική οργάνωση των τοπικών κοινοτήτων και την ανασυγκρότηση όλων των κλάδων των εργαζομένων-παραγωγών του χεριού και του πνεύματος, του χωριού και της πόλης. Ας ξαναδιαβάσουμε λίγο την Ιστορία.

efsyn