Η 10η Δεκεμβρίου, η μέρα που υπογράφτηκε το 1948 η Οικουμενική Διακήρυξη, είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αλλά οι αναφορές στα δικαιώματα την περασμένη εβδομάδα δημιούργησαν ανάμεικτα συναισθήματα.
του Κώστα Δουζίνα
Ακούσαμε τις συνηθισμένες κοινοτοπίες από τους επαγγελματίες του είδους, εταιρείες, ΜΚΟ και επιτροπές. Πιο σημαντική ήταν η κατάθεση από την κυβέρνηση του νομοσχεδίου για το σύμφωνο συμβίωσης, που εξισώνει νομικά ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια.
Είναι μια θετική εξέλιξη που καθυστέρησε και είναι πιο λειψή απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς από μια κυβέρνηση και ένα κόμμα στρατευμένα στην ισότητα και τα δικαιώματα.
Η δυνατότητα υιοθεσίας πρέπει να δοθεί σύντομα στα νέα ζευγάρια και η τεκνοθεσία παιδιών από προηγούμενες σχέσεις αποτελεί επείγουσα ανάγκη. Η παγκόσμια βιβλιογραφία αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα παιδιά ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών είναι εξίσου ψυχικά υγιή και κοινωνικά προσαρμοσμένα.
Θα μου πείτε ότι η αρχή είναι πάντα δύσκολη, θέλει προσοχή, ο διστακτικός βηματισμός είναι απαραίτητος σε μια τέτοια «ευαίσθητη» υπόθεση. Οι αντιδράσεις από κομμάτια της Εκκλησίας, από την (Ακρα) Δεξιά και κάποιους οικονομικά και πολιτισμικά πιεσμένους μικροαστούς, που αναζητούν τη χαμένη αξιοπρέπεια και τον ματαιωμένο ανδρισμό τους σε επιθέσεις και ύβρεις κατά των «αποβρασμάτων» γκέι και υποστηρικτών, επιβάλλουν -λέγεται- νομοθετική μετριοπάθεια.
Ηθική και ανθρώπινη ιδιότητα
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Επιθέσεις στους «κατώτερους» συνήθως καλύπτουν την ανασφάλεια των υβριστών που διακηρύσσουν την ηθική τους «ανωτερότητα» όταν το ασυνείδητό τους λέει ακριβώς το αντίθετο. Οι γκέι με το πολύχρωμο στιλ και τις μουσικές τους, τις επαγγελματικές επιτυχίες και την κοινωνική αναγνώριση έκλεψαν αυτό το «κάτι» που τους λείπει, όπως λέει ο Λακάν.
Αν το είχαμε, αν δεν το είχαν πάρει, θα ήμασταν πλήρεις, ολοκληρωμένοι, χωρίς τη φροϋδική «δυσθυμία» της ανθρωπότητας. Φταίνε οι «άλλοι» γιατί η δική μας ζωή έχει τελματώσει, γιατί δεν έχουμε έντονες επιθυμίες και απολαύσεις, γιατί γεράσαμε νωρίς. Περιχαρακώνονται λοιπόν στον (σεξουαλικό) ηθικισμό, τελευταίο οχυρό των ανθρώπων χωρίς ηθική, εκείνων που δεν τα βρίσκουν με τον εαυτό τους.
Εδώ φαίνεται το ηθικό πλεονέκτημα του αριστερού και η πραγματική έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Οι ηθικές υποχρεώσεις και καθήκοντα δεν αναστέλλονται γιατί οι εξουσίες έχουν διαφορετική άποψη ούτε περιορίζονται από τις μικροψυχίες και μνησικακίες της «κοινής γνώμης». Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν συνεχή αγώνα να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στον αφηρημένο άνθρωπο των διακηρύξεων και τον εμπειρικό άνθρωπο με σώμα και αίμα.
Οι διεθνείς συμβάσεις και οι νόμοι που απαγορεύουν τις διακρίσεις κατά των μαύρων, των γυναικών, των αλλόθρησκων, των γκέι, των μειονοτήτων δίνουν σάρκα, οστά, φύλο και σεξουαλικότητα στο χλομό σκαρίφημα του «ανθρώπου» των δικαιωμάτων. Η έννοια μιας κοινής αλλά συνεχώς διεκδικούμενης «ανθρώπινης ιδιότητας» μας προικίζει με αξιοπρέπεια. Εντούτοις, η Ιστορία έχει διδάξει ότι δεν υπάρχει κανένας ιερός και απαράβατος ορισμός της ανθρώπινης ιδιότητας.
Η εξουσία αλλάζει συνεχώς το «τι σημαίνει ο άνθρωπος». Κάθε εποχή έχει χρησιμοποιήσει τον δικό της (φιλοσοφικό ή εμπειρικό) ορισμό για να διαχωρίσει τους ανθρώπους σε κυρίαρχους, υποτελείς και αποκλεισμένους. Εκείνοι που δεν μιλάνε τη γλώσσα μας, δεν μοιράζονται τη θρησκεία μας, ανήκουν στη λάθος τάξη, έχουν λάθος φύλο, χρώμα ή σεξουαλικότητα μένουν έξω από την «ανθρωπότητα».
Στις παλιές κατηγορίες αποκλεισμού έχουν προστεθεί οι «οικονομικά ανενεργοί», οι πρόσφυγες και μετανάστες, οι απόβλητοι του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Παρά τους ισχυρισμούς των φιλελεύθερων, η ανθρώπινη ιδιότητα δεν αποτελεί το κανονιστικό θεμέλιο των δικαιωμάτων. Το νόημά της είναι προϊόν ιδεολογικής διαπάλης και πολιτικών συγκρούσεων, που επεκτείνουν τα δικαιώματα σε κάποιες κατηγορίες (κάνοντας τα μέλη τους περισσότερο «ανθρώπους») και τα περιορίζουν από άλλες.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα λοιπόν δεν «ανήκουν» στους ανθρώπους. Αντίθετα, συνιστούν μια διαβαθμισμένη «ανθρωπότητα», με αυτούς που έχουν όλα τα δικαιώματα πλήρεις ανθρώπους, τους αποκλεισμένους στην άλλη άκρη και τη μεγάλη μάζα στη μέση. Η δυνατότητα νομικά και κοινωνικά αναγνωρισμένης συμβίωσης των ομόφυλων επεκτείνει την έννοια του πολίτη σε κατηγορίες που μέχρι τώρα ήταν επίσημα «ολίγον» άνθρωποι 1.
Ηθική και εξωτερική πολιτική
Η ελληνική Αριστερά χρωστάει πολλά στον λαό της Αιγύπτου. Η κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ στο Κάιρο και η αντίσταση των Αιγυπτίων οδήγησαν στην ανατροπή του δικτάτορα Μουμπάρακ και ενέπνευσαν το κίνημα των indignados που κατέλαβαν την πλατεία Puerta del Sol στη Μαδρίτη στις 15 Μαΐου 2011, διαμαρτυρόμενοι κατά της καταστροφικής λιτότητας.
- See more at: http://left.gr/news/aristera-ithiki-kai-anthropina-dikaiomata#sthash.mmyQVBUk.dpuf
Στην Ελλάδα, μετά από μια διαδήλωση αλληλεγγύης έξω από την ισπανική πρεσβεία, οι «αγανακτισμένοι» κατέλαβαν το Σύνταγμα στις 25 Μαΐου και μέχρι τη βίαιη διάλυσή τους από την αστυνομία συνέβαλαν στην αλλαγή της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας. Τα ευρήματα ερευνών και η πολιτική φιλοσοφία μάς λένε με σιγουριά ότι η κατάληψη του Συντάγματος αποτέλεσε κομβικό σημείο στην αντιμνημονιακή αντίσταση, οδηγώντας εν καιρώ στις νίκες του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Οι καταλήψεις συνδέουν στενά το Κάιρο με τη Μαδρίτη και την Αθήνα.
Η αντίσταση του αιγυπτιακού λαού ανέτρεψε τον πρόεδρο Μουμπάρακ και άνοιξε τον δρόμο στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές στη χώρα το 2012. Τις εκλογές κέρδισε ο Μόρσι, υποψήφιος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενός μετριοπαθούς ισλαμικού κόμματος συγγενικού με το ΑΚΠ του Ερντογάν. Οταν ο Μόρσι προσπάθησε να αλλάξει το Σύνταγμα και να αποκτήσει δικτατορικές εξουσίες, οι Αιγύπτιοι γέμισαν πάλι την Ταχρίρ.
Το 2013 ο Μόρσι ανατράπηκε από πραξικόπημα υπό τον αρχηγό του στρατού Αλ Σίσι, που το 2014 εκλέχτηκε πρόεδρος με 96%, το ποσοστό των δικτατόρων. Την ίδια χρονιά, ο Μόρσι καταδικάστηκε σε θάνατο.
Διαβάζοντας πρόσφατες εκθέσεις και ανταποκρίσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, άλλων οργανώσεων και δημοσιογράφων από την Αίγυπτο έχω μια αίσθηση déjà vu. Σταχυολογώ: «Ο πρόεδρος Αλ Σίσι έχει αναστείλει τα ανθρώπινα δικαιώματα που διευρύνθηκαν μετά τις εξεγέρσεις του 2011. Η κυβέρνηση απαγόρευσε τις διαδηλώσεις και έχει καταδικάσει εκατοντάδες πολιτικούς αντιπάλους σε θάνατο και ισόβια… Πάνω από 1.400 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε διαδηλώσεις μεταξύ του Ιουλίου 2013, όταν ανατράπηκε ο Μόρσι, και το τέλος του 2014» 2.
«Οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιούν βασανιστήρια ως ρουτίνα για να αποσπάσουν ομολογίες, να τιμωρήσουν και να εξευτελίσουν τους υπόπτους. Τα βασανιστήρια έχουν οδηγήσει σε αρκετούς θανάτους…Συνηθισμένες μέθοδοι βασανισμού είναι η ηλεκτροπληξία των γεννητικών οργάνων και άλλων ευαίσθητων περιοχών, χτυπήματα, κρέμασμα από τα μέλη με τα χέρια δεμένα πίσω, βιασμοί…Κανένα μέλος των δυνάμεων ασφαλείας δεν έχει διωχθεί για τις βαριές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια των ταραχών το 2013 που οδήγησαν σε μαζικούς σκοτωμούς των υποστηρικτών του Μόρσι».
«Τον Ιούνη του 2014, τρία μέλη του προσωπικού τηλεόρασης καταδικάστηκαν σε φυλάκιση από επτά μέχρι δέκα χρόνια μετά από μια εντελώς άδικη δίκη» 3.
Η εξωτερική πολιτική δεν είναι βέβαια διάλεξη περί ηθικής και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η σταθερότητα της Αιγύπτου έχει μεγάλη σημασία στη φλεγόμενη γειτονιά μας. Εμπορικές και ενεργειακές συνεργασίες θα βοηθήσουν τη χειμαζόμενη οικονομία μας.
Αλλά η αδυναμία στην οποία μας καταδίκασαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις και τα μνημόνια μας δίνει το ηθικό πλεονέκτημα και καθήκον να υπερασπιστούμε τον κόσμο που υποφέρει σήμερα αυτά που οι Ελληνες αριστεροί ένιωσαν στο πετσί τους για δεκαετίες.
Για την Ελλάδα τα δικαιώματα δεν αποτελούν φύλο συκής για αυτοκρατορικές αποστολές, όπως έγινε στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά προϊόντα απόλυτης ηθικής δέσμευσης και πικρής εμπειρίας.
Μεγάλες διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες υποδέχτηκαν πρόσφατα τον Αλ Σίσι στον Λονδίνο. Εδώ οι άνθρωποι των δικαιωμάτων απουσίαζαν. Η υπεράσπιση της ηθικής σε όλα τα πεδία και η καταγγελία της υποκρισίας χωρίς ηθικισμούς και μεγαλοστομίες αποτελεί ύψιστο καθήκον της Αριστεράς σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.
*Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και καθηγητής Πολιτικής και Νομικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου
- 1. Κώστας Δουζίνας, Το Τέλος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Παπαζήσης, 2009)
- 2. https://www.hrw.org/middle-east/n-africa/egypt
- 3. https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/0001/2015/en/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου