Το πρόβλημα είναι και δεν είναι ο Τραμπ!

του Τάσου Τσακίρογλου

Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ο πορτοκαλής κλόουν Ντόναλντ Τραμπ, αλλά «ένα κίνημα το οποίο γιγαντώθηκε μαζί του και βγήκε από το περιθώριο της πολιτικής ζωής και θα παραμείνει ζωντανό, ρίχνοντας βαριά τη σκιά του στην αμερικανική κοινωνία. Και όταν λέμε ‘κίνημα’ δεν εννοούμε κάτι το ενιαίο και οργανωμένο βάσει κάποιου πολιτικού προγράμματος. Μιλάμε για έναν ανθρώπινο ‘πολτό’, βασικά χαρακτηριστικά του οποίου είναι ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός, η ακροδεξιά (έως φασιστική) ιδεολογία, η θρησκοληψία, η συνωμοσιολογία, ο ανορθολογισμός και η εναντίωση στην επιστήμη».

Αυτό έγραφα σε άρθρο μου στην «Εφ. Συν.» στις 6 Νοεμβρίου, τότε που το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν ακόμα θολό. Σήμερα, το ‘κίνημα’ αυτό επιχειρεί ένα πραξικόπημα –που μένει να αποδειχτεί εάν θα είναι ‘οπερέτα’– κόντρα σε ό,τι μπορεί να θεωρηθεί δημοκρατική διαδικασία σε οποιαδήποτε αναπτυγμένη χώρα του κόσμου. 

Το πρόβλημα είναι –και αυτό έχει ειπωθεί επανειλημμένα– ότι περισσότεροι από εβδομήντα εκατομμύρια Αμερικανοί τον ψήφισαν, τον στήριξαν και πίστεψαν στις τερατολογίες και στα fake news που διέσπειρε στη διάρκεια όλης της θητείας του. 

Το πραγματικό πρόβλημα είναι πώς θα συμβιώσουν οι δύο πλέον Αμερικές σε συσκευασία μίας, στο βαθμό που ένα πραγματικό χάος χωρίζει τις ΗΠΑ της επιστήμης, της τεχνολογίας, της τέχνης και της ανοχής από τις ΗΠΑ του μίσους, της δυσανεξίας, του ρατσισμού και των ακροδεξιών και αντιδραστικών αντιλήψεων. 

Και, φυσικά, mutato nomine de te fabula narratur Ευρώπη. Δηλαδή, ο μύθος μιλά αλληγορικά για σένα, αφού ό,τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού δεν αργεί να ταξιδέψει και εδώ. Ήδη, ηγέτες αλα Σαλβίνι, Λεπέν, Όρμπαν και σία δανείζονται και δανείζουν στοιχεία πολιτικής στον Τραμπ, διαμορφώνοντας μια “μαύρη διεθνή”. 

Ο τραμπισμός, μια ιδεολογία με εκλεκτικά χαρακτηριστικά, εκπροσωπεί ένα μείγμα νοσταλγίας για τη λευκή, συντηρητική και χριστιανική εποχή των ΗΠΑ, με την πλέον μεταμοντέρνα έννοια της μετα-αλήθειας, η οποία υποστηρίζει τα “εναλλακτικά γεγονότα” (δηλαδή τα ψεύδη) έναντι της πραγματικότητας και τη διαστρέβλωση των θέσεων του αντιπάλου. Αυτή η ιδεολογία από τη μια ήρθε σαν επιστέγασμα όλων των νεοσυντηρητικών θεωριών και προλήψεων του “κόμματος του Τσαγιού” και από την άλλη διαμόρφωσε μια νέα “φουρνιά” κοινωνιοπαθών, νάρκισσων και καθυστερημένων κοινωνικά ατόμων. 

Η σημερινή σύγκρουση στις ΗΠΑ μας αφορά όλους πολύ περισσότερο απ΄ όσο πιστεύουμε. Δεν αφορά ένα μανιχαϊσμό φωτός και σκότους, αλλά μια μάχη για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του ορθολογισμού, της επιστήμης και – πολύ περισσότερο – της γνωσιμότητας του κόσμου. Δηλαδή της δυνατότητας του ανθρώπινου μυαλού να κατανοεί, να αναλύει και να αλλάζει την πραγματικότητα γύρω του. Αυτό που εκπροσωπεί ο Τραμπ είναι ο ανορθολογισμός και ένας ιδιότυπος υποκειμενισμός, ο οποίος οδηγεί χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς στον αγνωστικισμό. Στον ισχυρισμό δηλαδή ότι ο κόσμος γύρω μας είναι θέμα ερμηνείας από το άτομο (μέσω των εναλλακτικών γεγονότων), κάτι που οδηγεί σε ένα κυκεώνα αμοιβαία αποκλειόμενων απόψεων που είναι ασυμβίβαστες και χωρίς αντίκρυσμα στον πραγματικό κόσμο. 

Πρόκειται για ένα εγκεφαλικό παιχνίδι με αυθαίρετους όρους, σαν εκείνους που θέτει ο Χάμπτι Ντάμπτι στην Αλίκη. «Οταν χρησιμοποιώ μια λέξη, σημαίνει ό,τι σημαίνει αυτό που θέλω εγώ. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο». Και η Αλίκη ρωτά: «Μπορείς να κάνεις τις λέξεις να σημαίνουν τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα μαζί;». Και παίρνει μια αποστομωτική απάντηση: «Το ερώτημα είναι ποιος είναι το αφεντικό. Αυτό τα λέει όλα».

Το πιθανότερο είναι ότι το “πραξικόπημα” του Τραμπ θα αποδειχτεί οπερέτα, όμως το μάθημα πρέπει να το μάθουμε όλοι: Εάν δεν υπερασπιζόμαστε καθημερινά τη δημοκρατία και τα δικαιώματά μας, τότε ένα πρωί κάποιος κλόουν της πολιτικής μπορεί ταχυδακτυλουργικά να τα εξαφανίσει από μπροστά μας και να τρίβουμε τα μάτια μας. 

Υ.Γ.: Λίγο μετά αφότου ολοκλήρωσα το άρθρο έμαθα ότι τελικά οι Δημοκρατικοί κέρδισαν τη Γερουσία, ελέγχοντας έτσι το Κογκρέσο. Σίγουρα, καθήκον τώρα της Βουλής είναι να τον παραπέμψει για παραβίαση του Συντάγματος και του όρκου που είχε δώσει και της Γερουσίας να ψηφίσει άμεσα για την απομάκρυνσή του από τον προεδρικό θώκο, αλλά και να του απαγορεύσει να καταλάβει στο μέλλον οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. 

EFSYN