Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016

Μήπως ζούμε σε εποχή ιστορικών μεταναστεύσεων;

Οι ευρωπαϊκές αρχές δοκιμάζονται υπό την πίεση μιας ανεξέλεγκτης πραγματικότητας
Του Μάκη Ανδρονόπουλου
Η ανθρώπινη ιστορία είναι μια ιστορία μεγάλων μεταναστευτικών ρευμάτων που συνήθως ήταν αιτία πολέμων και κατακτήσεων, που με τη σειρά τους προκαλούσαν νέα μεταναστευτικά ρεύματα, νέες κατακτήσεις, αφομοιώσεις κ.ο.κ.
Για παράδειγμα, όταν οι Κινέζοι με το χτίσιμο του Τείχους έκοψαν την πρόσβαση των μογγολικών ορδών τις πλούσιες κινέζικες επαρχίες, αυτοί στράφηκαν δυτικά. Έτσι, όταν το 444 ο Αττίλας έγινε βασιλιάς των Ούννων, τους έφερε στην Ευρώπη, εγκαταστάθηκε στην Ουγγαρία, έδιωξε τους Οστρογότθους που εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Ρωμυλία…
Το 476 ο Γερμανός στρατηγός Οδόακρος αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ιταλίας και έθεσε τέρμα στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, γεγονός που οι ιστορικοί το θεωρούν ως τέλος της αρχαιότητας. Για να ξεφορτωθεί ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης Ζήνωνας τους Οστρογότθους έπεισε τον αρχηγό τους Θεοδώριχο να επιχειρήσει να καταλάβει την Ιταλία, όπου βασίλευε ο Βησιγότθος Οδόακρος. Οι Οστρογότθοι το πέτυχαν, έδιωξαν τους Βησιγότθους προς την Ισπανία και τους Βάνδαλους στην Αφρική, και ο Θεοδώριχος έγινε βασιλιάς της Ιταλίας…
…   Όταν το 662 οι φύλακες της Κάαμπα έδιωξαν τον Μωάμεθ και τους οπαδούς του από τη Μέκκα και αυτοί μετανάστευσαν στη Μεδίνα, το γεγονός αυτό ονομάστηκε Εγίρα, δηλαδή «μετανάστευση»… Την συνέχεια την ξέρουμε.
Η διαδικασία αυτή των μεταναστεύσεων δεν έχει σταματήσει, η ένταση και η κατεύθυνση άλλαζε με τις εποχές και τις ευκαιρίες, ώσπου τους δύο προηγούμενους αιώνες έλαβε πιο ειρηνική μορφή, την οικονομική μετανάστευση, που χαρακτηριζόταν από επίσης μεγάλες ροές, αλλά ήταν το άτομο που μετανάστευε, όχι η φυλή. Έτσι, τον 19ο και τον 20ο αιώνα η Αμερική υποδέχθηκε εκατομμύρια οικονομικούς μετανάστες, μεταξύ των οποίων και 370.000 Έλληνες. Μόνο στην περίοδο 1880-1920, μετανάστευσε στην Αμερική το 1/7 του τότε πληθυσμού της χώρας μας. Στον 20ο αιώνα το κύμα αυτό συνεχίστηκε, ενώ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την κατάρρευση της αποικιοκρατίας και την Πτώση του Τείχους είχαμε μεγάλες ροές, κυρίως εντός της Ευρώπης, αλλά και προς τις ΗΠΑ.
Η απελευθέρωση των αγορών και η ανάπτυξη που επέφερε η επικυριαρχία του ακραίου μονεταρισμού μείωσε αισθητά τις μεταναστευτικές ροές τα 25 τελευταία χρόνια, καθώς η ανάπτυξη της Κινάς και της Ασίας συγκράτησε τους πληθυσμούς. Όμως, νέοι παράγοντες μεταναστευτικής ανάγκης εμφανίστηκαν. Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και του Κόλπου, οι φυλετικοί πόλεμοι στην Αφρική, η εξάπλωση του HIV στην Αφρική, η αραβική Άνοιξη, ο εμφύλιος στη Λιβύη και στη Συρία είναι οι βασικές αιτίες των νέων ρευμάτων.
Το γεγονός ότι 3.692 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο το 2015 (Financial Times) στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, δείχνει πως οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούσαν να μείνουν στον τόπο τους. Οι καταγεγραμμένοι Σύριοι πρόσφυγες φτάνουν τα 4,4 εκατ. (ΟΗΕ). Στην Ελλάδα έχουν φτάσει  847.819 πρόσφυγες και μετανάστες (28% παιδιά) μέσα στο 2015! Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν συμφωνήσει να απορροφήσουν συνολικά μόνο 160.000 και ξέρουμε πως από την Ελλάδα έχουν προωθηθεί μόλις 500. Συνεπώς, κοροϊδευόμαστε! Οι φοβικές κοινωνίες της πάλαι ποτέ ανατολικής Ευρώπης, όπως η παρέα του Βίζεγκραντ και οι βαλκάνιοι υποτακτικοί φοβούνται.
Από την άλλη, η αρχική θέση της καγκελαρίου Μέρκελ, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία θα απορροφούσε ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και η υποστήριξη της ιδέας από την ένωση των Γερμανών βιομηχάνων, δείχνει πως η ελίτ της χώρας λαχταράει νέα φθηνά εργατικά χέρια, -ανεξάρτητα από τις κοινωνικές αντιδράσεις-, για να κρατήσει τους μισθούς χαμηλά και για να δώσει νέα ώθηση στις παραγωγικές επενδύσεις. Υπενθυμίζω εδώ, για άλλη μια φορά, την ενδιαφέρουσα εκτίμηση που είχε κάνει σε ομιλία του στο Μέγαρο Μουσικής ο Τζέρεμι Ρίφκιν πριν πολλά χρόνια, σύμφωνα με την οποία η Ευρώπη για να σταθεί ανταγωνιστικά απέναντι στην Ασία και τις ΗΠΑ χρειάζεται 100 εκατ. νέα εργατικά χέρια. Τα χέρια αυτά είναι διαθέσιμα, αλλά το πρόβλημα είναι πως ανήκουν σε ανθρώπους με παντελώς άλλα πολιτισμικά χαρακτηριστικά, συνήθως διαφορετικό χρώμα και προέρχονται από χώρες που ανθεί η τρομοκρατία. Έτσι, η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει τέσσερα καίρια ζητήματα που θα καθορίσουν εν πολλοίς το μέλλον της.
 
Πρώτον, την κρίση των αξιών της (ανθρωπισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατικά δικαιώματα, ελευθερία επιλογών, ακόμη και η χριστιανικότητά της) που δοκιμάζονται από την αποδοχή της ετερότητας στη θρησκεία, στα ήθη, στο δίκαιο και την αισθητική. Ιδιαίτερα όμως δοκιμάζεται ο ανθρωπισμός της που στο επίπεδο της εξουσίας είναι απολύτως υποκριτικός και μάλλον δευτερεύουσας σημασίας σε κοινωνικό επίπεδο. Πρόκειται στην ουσία για μια δοκιμασία της ίδιας της ευρωπαϊκής ταυτότητας όπως αυτή οικοδομήθηκε μεταπολεμικά, με εμφανή την ενεργοποίηση ψυχαναλυτικών ανακλαστικών, που ήδη εκφράζονται πολιτικά με μια τάση εκφασισμού των ευρωπαϊκών μαζών.  Το πρόβλημα είναι περίπλοκο γιατί είναι πρωτόγνωρο για την συντηρητική Ευρώπη, που διατήρησε την ομοιογένειά της, αποβάλλοντας επί αιώνες τα ανήσυχα, δυναμικά και ριζοσπαστικά της στοιχεία προς το Νέο Κόσμο. Η αφομοιωτική διαδικασία που δημιουργήθηκε στην Αμερική, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ,  δεν υπάρχει στην Ευρώπη. Βέβαια ήταν και παραμένει μια διαδικασία που πέρασε δια πυρός και σιδήρου και που ακόμα αμφισβητείται από ορισμένες δυνάμεις (η φοβία του Χάντιγκτον απέναντι στους Hispanics, ή οι αντιδράσεις ορισμένων Αυστραλών απέναντι στους Αβογορίνους). Η Ευρώπη πάντως είναι πολύ πίσω ιστορικά στην αφομοιωτική διαδικασία και στα ανοιχτά συστήματα.
 
Δεύτερον, την κρίση ασφάλειας που έχει πυροδοτήσει η τρομοκρατία και η ριζοσπαστικοποίηση ισλαμικής καταγωγής Ευρωπαίων. Η παράμετρος αυτή λειτουργεί ενοποιητικά στον ευρωπαϊκό χώρο, καθώς επιβάλει συνεργία και εχεμύθεια, αν και στο κοινωνικό πεδίο μοχλεύει τον ρατσισμό.
 
Τρίτον, την κρίση του μοντέλου απασχόλησης και αμοιβής των Ευρωπαίων εργαζομένων με την αυξανόμενη ανεργία, τις καθηλωμένες αμοιβές, με την συνεχή υποκατάσταση των θέσεων εργασίας από τις ιντερνετικές τεχνολογίες στον τομέα των υπηρεσιών δημιουργούν συνθήκες, είτε ριζοσπαστικοποίησης των εργαζομένων, είτε εκφασισμού τους. Το νέο μεταναστευτικό/προσφυγικό κύμα εκλαμβάνεται ως νέα απειλή των υφιστάμενων, αλλά και των προσδοκώμενων θέσεων εργασίας, κυρίως στο επίπεδο των εργατών, αλλά όχι μόνο.
 
Τέταρτον, τέλος, την κρίση της ανάπτυξης καθώς η επικυρίαρχη γερμανική πολιτική της λιτότητας έχει καθηλώσει την ευρωπαϊκή οικονομία στην εσωστρέφεια με κίνδυνο να βουλιάξει στο τέλμα του στασιμοπληθωρισμού. Η αμηχανία των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και της Κομισιόν μπροστά στο πρόβλημα των επενδύσεων και της ανάπτυξης είναι αποκαλυπτικό της αποτυχίας του όλου μοντέλο, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την υποχώρηση ή και την κατάλυση του κοινωνικού κράτους.
Οι ηγέτες που συνέρχονται στη σύνοδο κορυφής για το μεταναστευτικό δεν μοιάζουν να αντιλαμβάνονται τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και πανικόβλητοι επιχειρούν να κρυφτούν πίσω από το δάκτυλό τους. Κι αυτό φαίνεται και με την ανοχή που δείχνουν στην τυχοδιωκτική πολιτική της Τουρκίας…
koutipandoras

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου