Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2020

Μάσκα από το νηπιαγωγείο ή χρήματα για την παιδεία;



Ας αναρωτηθούμε λοιπόν ποια συλλογική ευθύνη μας αναλογεί, όταν μας στερούν το δικαίωμα στη δημόσια υγεία, στη δημόσια παιδεία, στις δημόσιες μεταφορές, στις τέχνες και τον πολιτισμό.
της Ηλέκτρας Αναγνωστοπούλου*
Παραμονές του ανοίγματος των σχολείων και η συζήτηση γύρω από τα προβλεπόμενα μέτρα λειτουργίας τους, πολώνεται. Εν μέσω πόλωσης ακούγεται η έκκληση να τοποθετηθούν – πέραν των γιατρών – ψυχολόγοι και παιδαγωγοί για τη χρήση μάσκας στις μικρές ηλικίες.
Αναρωτιέμαι όμως αν το δίλημμα είναι μάσκα ή όχι. Το θέμα είναι ευρύτερο και η ελαχιστοποίησή του στη μορφή αυτού του ψευδοδιλλήματος, τελικά εξυπηρετεί στο να ταυτίζονται όλοι οι προβληματισμοί και οι αντιδράσεις για τη λειτουργία του σχολείου, με τη συνομωσιολογία και την άποψη ότι ο ιός δεν υφίσταται. Θα ήταν πράγματι πολύ βολικό για την κυβερνητική πολιτική αυτή τη στιγμή, να μπούνε όλα σε ένα τσουβάλι.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα βρίθει ελλείψεων και προβλημάτων. Ας επικεντρωθούμε στο πιο βασικό που αφορά στις δομές. Η αύξηση των σχολικών μονάδων και αιθουσών, η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη και η πρόσληψη περισσότερου μόνιμου προσωπικού αποτελεί πάγιο αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας εδώ και χρόνια. Αντ’ αυτού ψηφίστηκε εν μέσω πανδημίας νομοσχέδιο που μεταξύ άλλων προβλέπει την αύξηση των μαθητών στην τάξη. Ποιοι ειδικοί τοποθετήθηκαν άραγε για αυτήν την «λεπτομέρεια»; Πιο συγκεκριμένα στα Νηπιαγωγεία επικρατεί τα τελευταία δυο χρόνια πανικός προκειμένου να εφαρμοστεί η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση. Σημειωτέον ότι καμία από τις κυβερνήσεις δεν φρόντισε για τα αντίστοιχα μέσα για την υλοποίησή της (κτίρια, αίθουσες, προσωπικό). Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: υπεράριθμα νηπιαγωγεία, στοιβαγμένα παιδιά σε αίθουσες μικρότερων προδιαγραφών ή ακόμα και σε κοντέινερ στον προαύλιο χώρο. Πόσος χώρος απομένει στα παιδιά νηπιακής ηλικίας να κινηθούν ελεύθερα και να παίξουν, πράγμα σύμφυτο με την σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξή τους; Η μία και μοναδική δασκάλα για 20 και άνω παιδιά τι να πρωτο-προλάβει; Να τα γνωρίσει, να χτίσει σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους, να οργανώσει το παιχνίδι τους ώστε να γνωριστούν μεταξύ τους, να καλλιεργήσει κοινωνικές δεξιότητες, να εποπτεύσει το ελεύθερο παιχνίδι τους, να διαφοροποιήσει τη μάθηση μεταξύ προ-νηπίων και νηπίων, να τα βοηθήσει στο φαγητό και στην τουαλέτα, να τα παρηγορήσει όταν κλαίνε, να παρεμβαίνει εγκαίρως στις συγκρούσεις τους; Ας προσθέσουμε τώρα σε όλα αυτά την τήρηση αποστάσεων και την εκπαιδευτική χρήση μάσκας. Πώς θα τηρηθούν αποστάσεις σε αίθουσες των 15τ.μ., όταν τα παιδιά φτάνουν ακόμα και τα 25 τον αριθμό; Μήπως δεν γνωρίζουμε ότι τα νήπια στο αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν, έχουν μικρό χρόνο παραμονής στην καρέκλα και μικρό χρόνο συγκέντρωσης σε μία δραστηριότητα, κινούνται συχνά, αλληλεπιδρούν ελεύθερα (συμπεριλαμβανομένου να αγκαλιάζονται ή να παλεύουν) και παίρνουν συνεχώς πρωτοβουλίες; Πώς θα εκπαιδευτούν τα νήπια σε ορθή χρήση μάσκας, τη στιγμή που ακόμα και εμείς οι ενήλικες αδυνατούμε να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά για πολλές συνεχόμενες ώρες; Η πολιτεία αποφάσισε να επιβαρύνει τη μία και μοναδική νηπιαγωγό με τον γρίφο: Τα παιδιά χρειάζεται να φάνε, να πιούνε, να πάνε τουαλέτα, να βήξουν, να φυσήξουν τη μύτη τους, να ξυστούν, ακόμα και να κοιμηθούν (ολοήμερο Νηπιαγωγείο) και κάποιες φορές θα κλάψουν κι άλλες θα γελάσουν ξεκαρδιστικά. Επίσης ποια στάση πρέπει να τηρήσει η νηπιαγωγός όταν τα παιδιά θα βγάζουν τη μάσκα γιατί δεν θα καταλαβαίνουν το ένα το άλλο, ή γιατί κουράστηκαν να έχουν ένα κομμάτι ύφασμα εμπόδιο στη φυσική λειτουργία της αναπνοής και της ομιλίας; Άραγε οι νηπιαγωγοί θα απολυμαίνουν κιόλας, μιας και το προσωπικό καθαριότητας είναι ήδη ελάχιστο, κακοπληρωμένο και σε επισφαλείς συνθήκες; Πώς θα αντιμετωπιστεί η ενδεχόμενη άρνηση παιδιών να πάνε στο σχολείο που δεν τους είναι πια ευχάριστο; Πώς θα αντιμετωπιστούν τα παιδιά που θα αρρωστήσουν (όχι απαραίτητα από covid), ή θα έχουν καταρροή και βήχα, πράγμα σύνηθες για την ηλικία, χωρίς να στιγματιστούν; Επιπλέον οι εκπαιδευτικοί με πόσο άγχος θα υποδεχτούν τους νέους μαθητές, έχοντας ακούσει ότι το Υπουργείο νίπτει τας χείρας του αν κατατεθεί μήνυση εις βάρος τους από γονείς σε τυχόν επιπλοκές από τη μη ορθή χρήση μάσκας. Το παιχνιδάκι του διαίρει και βασίλευε θα ήταν επίσης βολικό για την κρατική ευθύνη. Όμως δεν είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού αυτός του αστυνόμου, ούτε του κηδεμόνα.  
Ας μην ξεχνάμε το θέμα της προσαρμογής των προ-νηπίων. Παιδιά που καλά καλά δεν έχουν κλείσει τα 4, καλούνται να προσαρμοστούν σε έναν καινούριο χώρο, με μασκοφορεμένα πρόσωπα γύρω τους και να ακολουθήσουν μια σειρά από κανόνες αναντίστοιχους της ηλικίας τους, τους οποίους θα χρειαστούν εξατομικευμένο χρόνο για να τους αφομοιώσουν. Το επιχείρημα του Υπουργείου και των επιστημόνων, είναι ότι τα μικρά παιδιά μαθαίνουν γρήγορα. Σωστά. Το ερώτημα όμως δεν είναι αν μαθαίνουν γρήγορα, αλλά τι θέλουμε να μαθαίνουν γρήγορα. Σε όλες τις ιστορικές συνθήκες, ακόμα και σε πολέμους, τα παιδιά μαθαίνουν γρήγορα να επιβιώνουν και να προσαρμόζονται. Το ερώτημα όμως είναι με ποιο κόστος για την συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη; Η προσχολική αγωγή πραγματοποιείται με τη μέθοδο της διαθεματικής μάθησης (ΔΕΠΠΣ) και περιλαμβάνει συζήτηση στον κύκλο, ομαδικά παιχνίδια, τραγούδι, μουσικοκινητική, παιχνίδι ρόλων, δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους κ.α. Τον Ιούνιο είδαμε μια πρόωρη σχολειοποίηση του Νηπιαγωγείου: τα παιδιά καθισμένα κατά μόνας σε τραπεζάκια, με φωτοτυπία και ατομικό σετ μολυβιών μπροστά τους. Έστω ότι ήταν μια αναγκαία και προσωρινή συνθήκη, που έδωσε χρόνο για να οργανωθεί αλλιώς η εκπαίδευση με τη νέα χρονιά. Ποιες προσπάθειες κατέβαλε η πολιτική ηγεσία προς αυτήν την κατεύθυνση; Χρειάζεται άραγε να παραγκωνιστεί η ουσία της προσχολικής αγωγής και να θυσιαστούν όλες οι υπόλοιπες αναπτυξιακές ανάγκες των νηπίων; Είναι τόσο δύσκολο να συνδυαστεί η προφύλαξη και η πρόληψη σε ό,τι αφορά στην υγεία, με τις ψυχοπαιδαγωγικές ανάγκες των παιδιών;
Λύσεις υπάρχουν και οι προτάσεις έχουν διατυπωθεί: αύξηση των σχολικών αιθουσών, 15 μαθητές ανά τμήμα, προσλήψεις εκπαιδευτικών, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού καθαριότητας, δωρεάν επαναλαμβανόμενα τεστ, κοκ. Αναπόφευκτη είναι στο σημείο αυτό η σύγκριση με την τακτική που ακολουθούν οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες: αναδιάρθρωση των σχολικών κτηρίων, δημιουργία περισσότερων αιθουσών, μείωση του αριθμού μαθητών ανά τάξη και προσλήψεις προσωπικού. Γιατί λοιπόν δεν υιοθετούνται οι παραπάνω προτάσεις σε μια συγκυρία όπου η πανδημία πιέζει την πολιτεία να προασπίσει τα συστήματα υγείας και παιδείας ώστε να είναι όσο το δυνατόν προετοιμασμένα; Αυτό θα σήμαινε φυσικά γενναία κρατική χρηματοδότηση στην εκπαίδευση. Μήπως τα λεφτά δεν υπάρχουν; Ή μήπως λεφτά υπάρχουν, αλλά διοχετεύονται στην καμπάνια των ΜΜΕ και σε εξοπλισμούς; Ο κοινός νους γνωρίζει. Είναι θέμα επιλογής και πολιτικής βούλησης πώς θα αξιοποιήσεις τους πόρους που έχεις. Όταν επιλέγεις να μην επενδύσεις ούτε στο ελάχιστο στο δημόσιο σύστημα υγείας και παιδείας, τότε δυστυχώς η μάσκα γίνεται πανάκεια. Για να καμουφλάρεις πόσο απαξιώνεις την ανθρώπινη ζωή και πως παίζεις ζάρια στις πλάτες των παιδιών.
Αν ο αντίλογος στα παραπάνω είναι η ατομική ευθύνη, τότε αναρωτιέμαι: Ποια ευθύνη φέρω ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας όταν θα κληθώ να αξιολογήσω την κοινωνική αλληλεπίδραση παιδιού με τους συμμαθητές του; Ποια ευθύνη φέρω ως γονέας παιδιών προσχολικής ηλικίας, που καλούνται να ενταχθούν σ’ ένα αποστειρωμένο σχολικό περιβάλλον, με παιδαγωγούς επιβαρυμένες με έγνοιες ξένες από το αντικείμενό τους; Κομμάτι της ατομικής μου ευθύνης είναι να μιλήσω και για την ευθύνη του κράτους. Μεγαλώνουμε και ζούμε σ’ ένα καπιταλιστικό κράτος που δεν μας προσφέρει ποτέ τα δημόσια αγαθά στο βαθμό που τα δικαιούμαστε. Συνεπώς δεν μας μαθαίνει τι θα πει να σηκώνεις την ευθύνη που σου αναλογεί. Μια κρατική ευθύνη που διογκώνεται όσο η κρίση (οικονομική και υγειονομική) βαθαίνει. Μια κρατική ευθύνη που πήρε περίοδο χάριτος κατά τη διάρκεια της καραντίνας, όταν ο κόσμος δώρισε χρόνο στην πολιτεία. Όχι για να αναχαιτίσει έναν ιό, που αργά ή γρήγορα θα εξαπλωνόταν. Αλλά για να προετοιμαστεί καλύτερα: να καλύψει τις χρόνιες ελλείψεις και να ενδυναμώσει το σύστημα υγείας, το εκπαιδευτικό σύστημα, τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Ας αναρωτηθούμε λοιπόν ποια συλλογική ευθύνη μας αναλογεί, όταν μας στερούν το δικαίωμα στη δημόσια υγεία, στη δημόσια παιδεία, στις δημόσιες μεταφορές, στις τέχνες και τον πολιτισμό. Και ας τολμήσουμε να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα και να ονειρευτούμε ακόμα περισσότερα!
* Η Ηλέκτρα Αναγνωστοπούλου είναι αναπτυξιακή ψυχολόγος. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο psychilogos.net
κουτι πανδωρας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου