Οι λέξεις και τα πράγματα της Μακεδονίας

του Νίκου Παρασκευόπουλου

Στις παραμονές της σημαντικής Συμφωνίας των Πρεσπών με τους βόρειους γείτονες, ακουγόταν ένα επίμονο ερώτημα: «Γιατί βιαζόμαστε να υπογράψουμε τη συμφωνία; Οι άλλοι έχουν την πίεση».

Αεί παίδες, ωστόσο, δεν θυμόμαστε πάντα. Χρειάζεται υπενθύμιση ότι η προηγούμενη κατάσταση εμάς πίεζε, αφού 149 χώρες είχαν ήδη αναγνωρίσει τους γείτονες με το σκέτο Μακεδονία, αφού και τα αρχικά FYROM είχαν μέσα τους τη λέξη Μακεδονία, αφού η αντιπαλότητα ενδυνάμωνε διαρκώς τη σε βάρος μας επιρροή άλλων γειτονικών δυνάμεων. Ισχυρών δυνάμεων.

Εξάλλου, προηγουμένως οι γείτονες προπαγάνδιζαν τη δήθεν σχέση τους με την αρχαία Μακεδονία, τον Μ. Αλέξανδρο κ.λπ., χρησιμοποιούσαν και αρχαία σύμβολά μας, ενώ το Σύνταγμά τους περιείχε αλυτρωτικές διατάξεις. Ποιος, λοιπόν, επειγόταν να τα αλλάξει όλα αυτά; Ρητορική η ερώτηση.

Βέβαια, και εμείς δώσαμε το αντάλλαγμα: δεχθήκαμε να ονομάζονται -με το πολύ καλύτερο από το σκέτο Μακεδονία- Βόρεια Μακεδονία και ανάλογα να διατυπώνονται οι αστυνομικές τους ταυτότητες.

Ηταν βαρύ αυτό το αντάλλαγμα; Παρακάμπτουμε τα ανόητα και λαϊκίστικα «περί προδοσίας». Μια συμφωνία που οδηγεί στην ενδυνάμωση της διεθνούς θέσης της χώρας και στην αναγνώριση των αρχαίων της διαδρομών μόνο προδοτική δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται. Μια πραγματολογική-επιστημονική, ακόμη και φιλοσοφική θεώρηση οδηγεί στην κλασική στάθμιση: προέχουν οι λέξεις ή τα πράγματα;

Φυσικά, το ερώτημα δεν τίθεται ως διάζευξη, γιατί σημασία έχουν τόσο οι λέξεις όσο και τα πράγματα. Τίθεται ως επιλογή προτάγματος. Τι έχει περισσότερη σημασία για τον Ελληνα, για τον Μακεδόνα; Μήπως σε «γνωρίζω από την όψη» και από την κόψη και όχι από το όνομα;

Τι έχει την πρώτη σημασία, το ίδιο το χώμα που φιλάει ο μετανάστης την ώρα της παλιννόστησης ή το όνομα του τόπου; Το όνομα κάνει τον Ελληνα Ελληνα, τον Μακεδόνα Μακεδόνα, τον Πελοποννήσιο Πελοποννήσιο κ.λπ.; Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο είναι Ελληνας επειδή ονομάζεται Γιάννης ή δεν είναι επειδή ονομάζεται Αντετοκούνμπο;

Ναι, υπάρχει μια πεμπτουσία, βασικό χαρακτηριστικό του ελληνισμού και της περιεχόμενης σε αυτόν Μακεδονίας, το οποίο είναι γνωστό παντού και εξηγεί την ιστορική πρόταξη της χώρας μας στα μάτια όλων των λαών.

Η μοναδικότητα αυτού του τόπου οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελεί το λίκνο της δημοκρατίας και ότι έδωσε στη γη αξίες όπως είναι ο διάλογος και η παρρησία. Χρειάζεται, μάλιστα, να θυμόμαστε τον διάλογο ως αξία του ελληνισμού σήμερα, γιατί οι επιλήσμονες, αντί του διαλόγου, προτιμούν την προσφυγή σε ύβρεις και κάποτε στη βία.

Αυτή, λοιπόν, την πεμπτουσία κανένα όνομα δεν μπορεί να την αλλοιώσει ή να τη σβήσει.

Ισως κάποιοι σκεφτούν ότι το βασικό μας εθνικό και πολιτιστικό χαρακτηριστικό δεν μπορεί να αναζητείται σε μια τόσο απομακρυσμένη εποχή. Προτείνω, λοιπόν, να προχωρήσουμε με ένα άλμα (προσπερνώντας πολλούς αιώνες, όπου εκτός από εξουσιαστικούς θεσμούς και λόγιες παραδόσεις συναντούμε από την άλλη και επιβιώσεις λαϊκών-κοινοτικών θεσμών και εθίμων) σε μια συστατική στιγμή του νεότερου ελληνισμού, στην Επανάσταση του 1821. Συγκεκριμένα στα επαναστατικά Συντάγματα και ιδίως στο Σύνταγμα της Τροιζήνας (1827), που είναι ανάμεσά τους το πιο όψιμο και επεξεργασμένο.

Οντως, στο Σύνταγμα αυτό αναφέρεται ποιοι είναι Ελληνες! Αναφέρεται, μεταξύ άλλων: «όσοι από τους υπό τον Οθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εις Χριστόν, ήλθαν και θα έλθουν στην ελληνικήν επικράτειαν διά να συναγωνισθώσιν ή να κατοικήσωσιν σε αυτήν».

Δεν ενδιαφέρει, δηλαδή, η καταγωγή, δεν ενδιαφέρουν τα ονόματα, οι τίτλοι ή οι ετικέτες. Και παρακάτω: Ελληνες είναι «όσοι αυτόχθονες και μη και οι τούτων απόγονοι πολιτογραφηθέντες εις ξένας επικρατείας προ της δημοσιεύσεως του παρόντος Συντάγματος, έλθωσιν εις την ελληνικήν επικράτειαν και ορκισθώσι τον ελληνικόν όρκον. Οσοι ξένοι έλθωσι και πολιτογραφηθώσι». Και ξένοι, λοιπόν, ακόμα θα έχουν το όνομα Ελληνες.

Ας θυμηθούμε άλλωστε και τον Ρήγα που είχε διακρίνει την ανάγκη να υπάρξει στα Βαλκάνια μια συνομοσπονδία από πολυώνυμους λαούς, φορείς ενός φρονήματος δημοκρατίας και ελευθεριών.

Με σεβασμό οι πολίτες μιλούν για τις μακεδονικές πόλεις και δονούνται από την αγάπη τους γι’ αυτές. Βασικό είναι να θυμόμαστε ότι μόνο τώρα αναγνωρίζεται και από τους γείτονες ότι οι μακεδονικές αυτές πόλεις ανήκουν στον ελληνικό πολιτισμό.

Με τη Συμφωνία των Πρεσπών, εφόσον επικυρωθεί, ξεκινάει μια πολύ καλύτερη μέρα, με τη χώρα μας να είναι ασφαλέστερη σε ό,τι αφορά τα βόρεια σύνορά της και επιπλέον να έχει την αναγνώριση όλων για τον πολιτισμό και τις αξίες της.

efsyn