Τι μπορεί να κάνει η Ιστορία;

Συντάκτης: Κυριακή Μπεϊόγλου

Ήταν ιστορική η επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στην Ελλάδα; Θα χρειαστεί απόσταση και βάθος χρόνου για να αποφανθούν οι ιστορικοί, όσο και αν εμείς βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα. Εξήντα πέντε χρόνια πέρασαν από την τελευταία επίσκεψη Τούρκου προέδρου και ακόμα τη συζητάμε.

Οπως και την πρόταση του Βενιζέλου, το 1930, στην επιτροπή των Νόμπελ για να παραλάβει ο Κεμάλ Ατατούρκ το Νόμπελ Ειρήνης: «Εχω λοιπόν την τιμή, με την ιδιότητά μου ως αρχηγού της ελληνικής κυβέρνησης το 1930, όταν η υπογραφή του ελληνο-τουρκικού συμφώνου σημάδεψε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη, να θέσω προ των εξεχόντων μελών της επιτροπής του βραβείου Νόμπελ για την ειρήνη την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά, ως άξιου αυτής της επιφανούς τιμής». Ολοι πια έχουμε συμφωνήσει πως αυτή ήταν μια ιστορική κίνηση, μια ιστορική στιγμή.

Διαβάζω ένα μικρό, πολύτιμο βιβλίο του Patrick Boucheron, σε μετάφραση του Γιάννη Μπαλαμπανίδη, με τίτλο «Τι μπορεί να κάνει η Ιστορία» (Πόλις). Ο Boucheron λέει πως δεν θα πρέπει να βγάζουμε γρήγορα συμπεράσματα καθώς «η Ιστορία δυστροπεί στην ίδια της τη δύναμη, δεν αφήνεται να γίνει αρχόντισσα κανενός. Θα πρέπει μάλλον να αναρωτηθούμε τι μπορεί να κάνει η Ιστορία, τι μπορεί ακόμη να κάνει, τι στ’ αλήθεια μπορεί να κάνει – εννοώντας ταυτόχρονα τι της είναι μπορετό και τι υπάρχει σε αυτήν εν δυνάμει».

Σκεφτόμουν τη δυναμική των σχέσεών μας με την Τουρκία, όσα μας χωρίζουν και όσα μας ενώνουν από τότε που θυμάται ο καθένας μας τον εαυτό του και από όσα μας λέει η Ιστορία. Στο ίδιο βιβλίο: «Εχουμε ανάγκη την Ιστορία, γιατί μας χρειάζεται η ανάπαυλα. Μια παύση για να καταλαγιάσει η συνείδησή μας, για να διατηρήσουμε τη δυνατότητα να έχουμε συνείδηση – ως έδρα όχι μόνο της σκέψης, αλλά και ενός πρακτικού λόγου που θα μας δίνει κάθε ελευθερία δράσης. Σε αυτό το έργο αφοσιώνονται με απόλυτη συνέπεια οι ποιητές: να διασώσουν το παρελθόν, να διασώσουν τον χρόνο από τους φρενήρεις ρυθμούς του παρόντος».

Τι έλεγαν λοιπόν οι ποιητές τότε, το '30; Διαλέγω αυτό του Γιώργου Σαραντάρη: «Πάλι ο ουρανός ανοίγει εδώ την πύλη / Πάλι σηκώνει την σημαία / Εμείς μπαίνουμε χωρίς φόβο / τα μάτια τα πουλιά μαζί μας μπαίνουν / Αστράφτει η πολιτεία αστράφτει ο νους μας…»

Και ο Ναζίμ Χικμέτ: «Την ορμή μου την έχω πάρει εγώ απ’ τους αιώνες. / Κάθε στίχος δικός μου θυμίζει κι ένα ηφαίστειο. / Δεν έκλεψα εγώ μήτε έναν παρά / απ’ τον ίδρω του λαού / και μήτε στίχο απ’ την τσέπη αλλουνού ποιητή». Δύο ποιητές, δύο λαοί που πάλευαν να ορθοποδήσουν. Καταγράφουν τους φόβους, τις αγωνίες των ανθρώπων, αποτιμούν τα ιστορικά γεγονότα χαράζοντας την Ιστορία. Τι μας μαθαίνει η Ιστορία; Οπως λέει και ο Patrick Boucheron: «Να διακρίνουμε το μέλλον»

efsyn