Γιατί η Δημοκρατία δεν ξεχνά…

...τι σημαίνει Δεξιά

του Νίκου Κουλούσιου*

Γίνεται τον τελευταίο καιρό μια προσπάθεια να απαλλαγούμε από λέξεις, έννοιες και πρακτικές φορτωμένες με βαρύ ιδεολογικοπολιτικό περιεχόμενο. Φλύκταινες βγάζουν οι γενίτσαροι του ΣΚΑΙ και λοιποί πραιτοριανοί παπαγάλοι όταν αναφέρονται στον τηλεοπτικό αέρα και στους αιθέρες του διαδικτύου εννοιολογικά δίπολα όπως Δεξιά-Αριστερά, Συντήρηση-Προοδευτισμός, αλλά και λέξεις όπως Νεοφιλελευθερισμός, Συνδικαλισμός, Πολιτική Σάτιρα.

Στη νέα ΕΡΤ που βρίσκεται πλέον υπό την δικαιοδοσία του πρωθυπουργού, ακούστηκε από σχολιαστή, μέσω σκάιπ, η λέξη νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις και τον έκοψαν άρον άρον, παρ’ όλο που δεν αναφερόταν καν στην Ελλάδα. Ακόμα και στην Αμερική, το προπύργιο του νεοφιλελευθερισμού, όλα τα μεγάλα μέσα, και των δυο βασικών πολιτικών κατευθύνσεων, χρησιμοποιούν τακτικότατα τους όρους Αριστερά και Δεξιά για να περιγράψουν πολιτικές και παρατάξεις. Στην Ελλάδα του Κυριάκου, το απολιτίκ γίνεται θεσμός, αποκτά διαστάσεις τοτέμ. Και όσοι συνεχίζουν να βλέπουν τη δημοκρατία με τους παραδοσιακούς όρους και κανόνες, συνδικαλιστές, αριστεροί ακτιβιστές, ουμανιστές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί αλλά και καλλιτέχνες, βγαίνουν στο περιθώριο ως γραφικοί, ως out- of-date/μη-επικαιροποιημένοι. 

Η ΟΛΜΕ βαφτίζεται Ντολμέ, οι Συριζαίοι βαφτίζονται νεόπλουτοι, ο Βαρουφάκης είναι ο γραφικός αργυρώνητος και ο Λαζόπουλος πουλημένος- την ίδια ώρα που το όνομα του πρωθυπουργού εμπλέκεται σε Αμερικάνικα funds που ορέγονται τα κόκκινα δάνεια, και ενώ ονόματα υπουργών του αποκαλύπτονται πίσω από αναθέσεις σε εταιρίες φίλων και της πρώην συζύγου σε υποθέσεις offshore. Όλα αυτά μαζί συνθέτουν έναν ωραίο επικοινωνιακό χυλό, μέσα στον οποίο ανακατεύονται οι πάντες, ενώ θολώνονται οι όποιες διαχωριστικές γραμμές και το πουλόβερ των αξιών και ευθυνών του κοινοβουλευτικού τόξου ξηλώνεται αργά αλλά μεθοδικά. 

Ενόσω αυτά διαδραματίζονται στα άνω πατώματα της πολιτικής και των ΜΜΕ, στο κοινωνικό μέτωπο η απαξίωση της μάχιμης διεκδίκησης των λαϊκών κι εργατικών συμφερόντων και ο εξευτελισμός όποιων εκφέρουν αντίλογο στην κυβέρνηση, δεν έχουν τελειωμό. Η δημοκρατία κερδίζεται με αγώνες στο δρόμο. Ο δρόμος είναι γεμάτος νάρκες, προβοκάτορες, σπιούνους και λακέδες. Άρα η δημοκρατία δεν κερδίζεται πια στο δρόμο. Αποσυντονίζεται στον δρόμο. Διαφθείρεται στο δρόμο. Στον ίδιο δρόμο που ένα μισάωρο πριν νεαροί και νεαρές, με αγνές προθέσεις και υψηλά φρονήματα, φώναζαν συνθήματα για μια πιο δίκαιη κοινωνία. Κι έτσι συμπληρώνεται το παζλ του αχταρμά, για να μην μπορεί κανείς να δει την καθαρή εικόνα.

Η δικαιολογία είναι, πως ορολογίες και νοοτροπίες με τις οποίες μάθαμε να εξηγούμε και να περιγράφουμε τα πολιτικά πράματα, είναι πεπαλαιωμένες και δεν συνδράμουν στην ομαλότητα αλλά συντελούν στην όξυνση των πολιτικών ηθών. Η πραγματική αιτία της ενόχλησής τους είναι πως όποια ορολογία τείνει να αποσαφηνίσει το αξιακό περιεχόμενο του κάθε κόμματος, έστω και στα λόγια ή στη συνείδηση του κόσμου, πάει κόντρα στην σαλαμοποίηση των ιδεολογιών που επιχειρείται. Δεν υπάρχει δεξιά, γιατί δεν υπάρχει ούτε αριστερά. Φρόντισε γι’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ, λένε οι πιο κυνικοί. Δεν υπάρχει συντήρηση, άρα ούτε και προοδευτισμός. Όλα είναι συγκεχυμένα, γιατί έτσι βολεύει.

Η ασφάλεια που προσφέρει ο μεσαίος χώρος είναι η ταφόπλακα της ιδεολογικοπολιτικής σύγκρουσης, άρα και της δημοκρατίας. Αυτό που προσπάθησε να κάνει το  Ποτάμι αλλά απέτυχε παταγωδώς. Το πρόσφατο παρελθόν μας έδειξε πως δεν μπορούμε να βασιστούμε σε κόμματα-κομήτες, που πατούν σε δυο βάρκες ταυτόχρονα, πιστεύουν σε πολλά κι αντικρουόμενα, τάζουν ακόμα περισσότερα και κάνουν το απειροελάχιστο όταν και αν ανεβούν στην καρέκλα. 

Είναι μία ακόμη μόδα που εισάγουμε από την Ευρώπη, αυτή του κόμματος-αχταρμά. Ένα κόμμα στην Ολλανδία για παράδειγμα, μπορεί να έχει προοδευτικές απόψεις στα κοινωνικά θέματα (γκέι γάμος) αλλά την ίδια στιγμή να πρεσβεύει άκρως συντηρητικές ιδέες στα οικονομικά θέματα. Ο ψηφοφόρος αντικρύζει ένα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο, και έναν κονιορτοποιημένο ιδεολογικό χυλό, όπου όλοι είναι λίγο-από-όλα, άρα ψηφίζει σαν να παίζει λότο. Ο ψηφοφόρος παγιδεύεται στο καλούπι του συγκεχυμένου πολιτικού προσανατολισμού και έτσι χάνεται κάθε  έννοια στιβαρής πολιτικής κατεύθυνσης και συνείδησης. 

Στην Ελλάδα, ο Άδωνις από υποτακτικός του Καρατζαφέρη και με δηλωμένο το μίσος του για το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – κόμματα κλεφτών τα αποκάλεσε στο πανελλήνιο- έκανε την κωλοτούμπα της χιλιετηρίδας και βρέθηκε να φυλάει εκεί που (και καλά) έφτυνε.  Ο Τσίπρας έκανε παρέα με εφοπλιστές, καθόλου διακριτικά, και σταυρώθηκε από τα κυρίαρχα μέσα. Το ρόλεξ του Κουτσούμπα, το σχολείο των παιδιών της Παπαρήγα, ο σταθμός του ΚΚΕ που πουλήθηκε για να κάνουν μπίζνες, τα ακίνητα του Παπαδημούλη και πολλά ακόμα προπετάσματα καπνού που πέφτουν με φρενήρης ρυθμούς, με στόχο τον υπερκορεσμό «ειδήσεων» και από τα δυο μέτωπα. Στόχος είναι η εξίσωση των πολιτικών χώρων. Όλοι ίδιοι είναι. Δεν υπάρχει ελπίδα στην  αναμπουμπούλα. Τσουβαλιάζοντας τους όλους και όλα μαζί, τα κόμματα αξιών αντικαθίστανται από κόμματα -χαμαιλέοντες. 

Την Μαλβίνα την χάσαμε άδοξα, αλλά μετά από ισχυρότατο πόλεμο που της έγινε και της κόστισε πολλά. Τον Λαζόπουλο, αφού τον αγαπήσαμε στην αθώα πολιτική σάτιρα των Μήτσων, όταν αποφάσισε να σκληρύνει λίγο το παιχνίδι - ακολουθώντας το παράδειγμα των Αμερικάνων talk-show hosts που κατακεραυνώνουν τον Πρόεδρο χωρίς οίκτο και όρια, άλλοτε με χιούμορ κι ενίοτε με σοβαρό ύφος – τον ψέξαμε γιατί βγάζει διαγγέλματα, γιατί είναι εμμονικός και τα «παίρνει». Φέτος δεν είδαμε Το Τσαντίρι στις οθόνες μας. Πέρυσι χάσαμε την τηλεοπτική Ελληνοφρένεια, και λίγο μετά ο REAL FM αποφάσισε πως η πολυφωνία είναι για ένα ανεξάρτητο ραδιόφωνο κατώτερη αξία από την αξία της προσήλωσης στη γραμμή. Το Ράδιο Αρβύλα δεν υπέκυψε στις μαλαγανιές και τα τερτίπια του ΣΚΑΙ, που μάλλον είχαν και πολιτικό υπόβαθρο, και βγήκε στο Youtube. Τί μαρτυρά το ότι η χώρα που γέννησε τον Αριστοφάνη πριν 2500 χρόνια, δεν έχει αυτή τη στιγμή να επιδείξει ούτε μία εκπομπή πολιτικής σάτιρας; 

Κι ας να μη μιλήσουμε για την ενημέρωση, όπου διαπλοκή και συμφέροντα χορεύουν ανενόχλητα πλέον στις οθόνες και κανείς δεν ερυθριά όταν η χώρα πιάνει πάτο στον παγκόσμιο δείκτη ελευθερίας του τύπου. Ούτε όταν επανειλημμένα και εσκεμμένα δεν γίνεται debate προ των εκλογών. Κι αφού εκποιήσουμε κόμματα και ιδεολογίες, απαξιώσουμε τον συνδικαλισμό, εξαφανίσουμε την σάτιρα και διαφθείρουμε την ενημέρωση, αυτό που μένει, αν κρατάμε πλέον τα όποια προσχήματα δημοκρατίας, είναι η δικαιοσύνη, το αίσθημα δικαίου και η επιβολή του νόμου. 

Ο Gore Vidal έλεγε για την Αμερική, πως μπορεί να μην είναι μία κανονική δημοκρατία (καθώς είναι republic), διέπεται όμως από κανόνες δικαίου και αυτό είναι που την κάνει να ξεχωρίζει. Τώρα που η δικαιοσύνη καταβαραθρώνεται και στην πέρα μεριά του Ατλαντικού, με τον Τραμπ να συμπεριφέρεται ως απόλυτος άρχων, ως τύραννος με σύνδρομο τουρέτ,  πόσο πιο ισχνές είναι οι ελπίδες για την Ελλάδα, που ήδη πάσχει από βαριάς μορφής «καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης»;

Τη δημοκρατία φοβούνται, γι’ αυτό την αποδυναμώνουν από τα πάλαι ποτέ «κάστρα της αντίστασης» όπως η ιδεολογία, η διεκδίκηση, η σάτιρα, οι τέχνες και η ενημέρωση. Ο ζήλος που δείχνουν για να αποδομήσουν ό,τι θυμίζει υγιή δημοκρατία, κάνει ακόμα πιο ανάγλυφο, όπως και να το βαφτίσεις, το τι σημαίνει δεξιά. 

* Ο Νίκος Κουλούσιος είναι δημοσιογράφος του δημοτικού ραδιοφώνου του Αμστερνταμ

κουτι πανδώρας