Δευτέρα 6 Νοεμβρίου 2017

Η φωτογραφία του διημέρου και το ιδεολογικό εκκρεμές



του Ανδρέα Μπεντεβή
Αναμφίβολα η φωτογραφία του διημέρου. Σήκωσε θύελλα συζητήσεων. Πρόκειται για μια εξαίσια φωτογραφία. Το παιδί πηγαίνει στο Μέγαρο Μαξίμου με τα ρούχα, ακόμα, της παρέλασης. Ίσως τα μόνα επίσημα που έχει. Αξιοπρέπεια. Η μητέρα μοιάζει να μην το πιστεύει. Κοιτάνε την ελληνική σημαία με μια λαχτάρα που δεν έχω δει να την κοιτά κανείς άλλος.
Οι άνθρωποι αυτοί έχουν και όνομα, και καταγωγή. Και πατρίδα. Κι έναν σύζυγο-πατέρα που περιμένει στην Γερμανία. Αλλά αγκαλιάζουν την σημαία μας επειδή η χώρα μας στάθηκε καταφύγιο. Απάγκιο στην δική τους Οδύσσεια.
Ο τρόπος με τον οποίον μια σημαντική μερίδα του ελληνικού λαού υποδέχθηκε τους πρόσφυγες, ο τρόπος με τον οποίο το ελληνικό κράτος υπό αυτή την κυβέρνηση-έστω και με σοβαρά λάθη και παραλείψεις, σε μια κατάσταση, όμως, εκτάκτου ανάγκης-διαχειρίστηκε αυτό το ιστορικό φαινόμενο, συνιστούν μια παραδοξότητα, δυστυχώς σε σχέση με την στάση της Ευρώπης σαν σύνολο, και ιδιαίτερα ορισμένων χωρών.
Τώρα, ποιο είναι το πρόσημο αυτής της φωτογραφίας; Ο κάθε άνθρωπος συνηθίζει να κρίνει τις πράξεις των άλλων ανθρώπων βασικά υπό το δικό του πρίσμα. Ο πονηρός κρίνει τις πράξεις των άλλων από την σκοπιά της πονηριάς. Ο ζηλιάρης το ίδιο. Ένας απατεώνας σκέφτεται καχύποπτα, πάντα. Ο καλοπροαίρετος ή ο αφελής, συχνά αδυνατεί να κατανοήσει όλους τους παραπάνω.
Αυτού του είδους η στάση απέναντι στα πράγματα είναι μάλλον αναπόφευκτη όταν μιλάμε για τις απλές κοινωνικές σχέσεις. Αλλά είναι απαράδεκτη όταν επιχειρεί κανείς να ερμηνεύσει-διεκδικώντας και να τα εξαντλήσει, επιπλέον-πολυσύνθετα πολιτικά φαινόμενα.
Ας πούμε, σε αυτή την περίπτωση, εδώ, που μας ενδιαφέρει. Πολλές και πολλοί μιλάνε για απαράδεκτη επικοινωνιακή εκμετάλλευση μίας ιστορίας που κέντρισε το δημόσιο ενδιαφέρον εξαιτίας του επικίνδυνου και τραγικού γεγονότος ναζιστικής βίας που προηγήθηκε. Αυτή η αντίληψη είναι τουλάχιστον ανεπαρκής. Ρηχή. Απλοϊκή. Και επικοινωνιακή: Την χρησιμοποιούν άνθρωποι που σκέφτονται με επικοινωνιακούς όρους στον δικό τους φεισμπουκικό μικρόκοσμο.
Όχι ότι η φωτογραφία δεν διαθέτει και επικοινωνιακή διάσταση. Αλλά, τι είδους επικοινωνιακή διάσταση; Προφανώς όταν ένας πολιτικός προβαίνει σε μια επικοινωνιακή πράξη, περιμένει να κερδίσει από αυτήν. Έχω την άποψη ότι όπως η διαχείριση του προσφυγικού εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης συνιστά μια παραδοξότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι και η ίδια η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ συνιστά ένα ιστορικό παράδοξο για την νεοελληνική κοινωνία.
Αν θέλει να κατανοήσει κανείς που ήμασταν και που βρισκόμαστε σε σχέση με την εποχή προ μνημονίων, οπότε και ο ελληνικός λαός έδινε σταθερά 80-90% στον δικομματισμό ''της ισχυρής Ελλάδας-αφεντικό στα Βαλκάνια'', ας σκεφτεί απλώς ότι το πιο μεγάλο κόμμα της αστικής τάξης, εκεί που χαρακτήριζε ''άκρο, με το οποίο δεν συνεργαζόμαστε'' ένα κόμμα σαν το ΛΑΟΣ, σήμερα κατευθύνεται από τον Άδωνι Γεωργιάδη.
Σε ένα υποτιθέμενο ιδεολογικό φάσμα Δεξιά-Κέντροδεξιά-Κεντροαριστερά-Αριστερά, έστω και αν κατατάξουμε το ΠΑΣΟΚ στην Κεντροαριστερά, μεταπολιτευτικά μόνο από τις εκλογές που ακολούθησαν του μνημονίου οι νεοφιλελεύθερες-δεξιές-ακροδεξιές δυνάμεις κατόρθωσαν να ισοσκελίσουν σε δύναμη εκείνες που ανήκουν στον άξονα Κεντροαριστερά-Αριστερά. Το ίδιο συνέβη και στις εκλογές του 2015, έστω και αν ο ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε κυβέρνηση.
Ας κοιτάξουμε, ακόμα, οποιαδήποτε έρευνα καταγραφής τάσεων μέσα στην κοινωνία. Πρώτες και σταθερές αξίες αναδεικνύονται η Εκκλησία, ο Στρατός, η επιχειρηματικότητα. Πλήρης απαξίωση της πολιτικής, των πολιτικών θεσμών, ακόμα μεγαλύτερη του συνδικαλισμού! Η παραδοσιακή δύναμη-αιμοδότης της Αριστεράς, τα σωματεία, οι οργανώσεις της εργατικής τάξης, γενικότερα, είναι αποδιαρθρωμένες. Δεν χωρά αμφιβολία ότι αυτή η κοινωνία, παρότι είναι παράτολμο να την οριοθετήσει κανείς μονόπλευρα, έτσι που βρίσκεται σε καθολική κρίση ταυτότητας, έχει αλλάξει πολύ μέσα στις δύο τελευταίες δεκαετίες. Και όχι προς το καλύτερο.
Γι αυτό και η ανάδειξη της κυβέρνηση της Αριστεράς αποτελεί μάλλον ένα ιστορικό παράδοξο. Σε ορισμένες πλευρές άσκησης της επηρεάζεται από αυτό το γεγονός, ότι είναι παράδοξη, ότι διαθέτει ληψή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ότι δεν έχει τους ιδεολογικούς συσχετισμούς στην κοινωνία. Αλλά σε ορισμένες άλλες πλευρές της προσπαθεί να ξεπεράσει τις αντιφάσεις και τις δυσκολίες αυτές. Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή εδώ.
Η κίνηση του πρωθυπουργού είναι μια εξαιρετική κίνηση, ενώ η εκπαιδευτική κοινότητα, οι σύλλογοι γονέων και άλλοι φορείς που είχαν υποχρέωση να τοποθετηθούν χωρίς περιστροφές, και άμεσα, δεν το έπραξαν. Άρα ο Τσίπρας, εδώ, είναι πιο μπροστά, και μπράβο του. Αυτό δεν σημαίνει ότι λύσαμε το ζήτημα του ναζιστικού φαινομένου.
Αλλά σημαίνει ότι ο πρωθυπουργός καλώντας τον Αμίρ και την μητέρα του στο πρωθυπουργικό Μέγαρο όχι μόνο δεν ενεργεί με στενά επικοινωνιακούς όρους-αλλά ενεργεί με όρους που να επηρεάσει-παρά να ακολουθήσει-το ιδεολογικό εκκρεμές. Και αυτό αποτελεί μια πρωτοβουλία της πολιτικής έναντι της επικοινωνίας. Εξάλλου ο Τσίπρας άνθρωπος των κινημάτων και της κοινωνικής βάσης, αποτελεί μια περίπτωση πολιτικού ιδιόμορφη για την εποχή μας, εποχή όπου η πολιτική έχει υποκατασταθεί από την οικονομία και την επικοινωνία.
Εξάλλου η κυβέρνηση, και να μην το ήθελε, άλλο δρόμο επιβίωσης από το να προκαλέσει ανακατατάξεις στους ιδεολογικοπολιτικούς συσχετισμούς μέσα στην κοινωνία, παρά να υποταχτεί σε αυτούς, δεν έχει.
left

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου