Απαλλαγές και Ανταλλαγές στην υπόθεση του Βατοπεδίου

του Γιάννη Σιδηρόπουλου*

Η αθώωση των μη πολιτικών προσώπων της υπόθεσης του Βατοπεδίου είναι κάτι που δεν εμπλέκεται άμεσα στην ευθεία γραμμή των εξελίξεων της υπόθεσης, ή αν έχει κεφαλαιώδη εμπλοκή, αυτή δεν συνάδει απόλυτα με το πανηγυρικό ύφος, με το οποίο έγινε δεκτή σε μερίδα του κόμματος της αξιωματική​​ς​ αντιπολίτευσης.

Οι πραγματικές διαστάσεις της υπόθεσης

Η υπόθεση του Βατοπεδίου είναι πρωτίστως μια υπόθεση αστική και πολιτική και δευτερευόντως ποινική.  Αν υπάρχει ​​σκάνδαλο Βατοπεδίου αυτό συνίσταται σε τρεις​ ​ «διαστάσεις»: 

• Στη μη έκδοση απόφασης του αστικού σκέλους των διεκδικήσεων της Μονής Βατοπεδίου επί των παραλίμνιων εκτάσεων και της Λίμνης Βιστωνίδας, (στη γνωστή υπόθεση με πρωταγωνίστρια τη δικαστικό Μ. Ψάλτη από το 2003-04),
• Στις ανταλλαγές στις οποίες προχώρησε το Δημόσιο ανταλλάσοντας τις μη εμπορικές εκτάσεις και μια λίμνη σε Ξάνθη και Ροδόπη με οικόπεδα-φιλέτα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη,
• Στην εμπλοκή των τραπεζικών ιδρυμάτων και των διαφόρων εταιριών με τις αγοραπωλησίες και τη χρηματοδότησή τους, μια από τις πτυχές της υπόθεσης Βγενόπουλου που ενδεχομένως να εμφανίζεται και σε άλλες μεγάλες υποθέσεις που συγκλόνισαν το πολιτικό σύστημα.

Η πρώτη περίπτωση έχει κριθεί (αναμένεται η αμετάκλητη κρίση του Αρείου Πάγου, με σύμφωνη προς τούτο την εισήγηση) και είναι η βάση και η ουσία της υπόθεσης καθώς με την απόφασή του το 2016 το Εφετείο Θράκης «επέστρεψε»  στην περίφημη υπόθεση του 2003 και έκρινε ότι οι εκτάσεις που αντηλλάγησαν ανήκουν στο Δημόσιο και άρα, ό,τι επακολούθησε είναι πλέον μετέωρο (όπως διατυπώνεται και στην ίδια την απόφαση)

Η δε ποινική διερεύνηση για τις αποχρώσες ενδείξεις πολιτικών προσώπων έχει πάψει για τους γνωστούς λόγους περί ευθύνης Υπουργών. Άρα, εφόσον η νέα απόφαση του Εφετείου Κακουργημάτων απαλλάσσει τους κατηγορουμένους –σύμφωνα με τα πρώτα δημοσιεύματα και εν αναμονή του καθαρογραμμένου διατακτικού της απόφασης- δεχόμενο ότι εκτελούσαν κυβερνητικές εντολές την επίμαχη περίοδο (ή τους μοναχούς επειδή είχαν ακλόνητη πίστη ότι οι εκτάσεις ανήκαν στο Δημόσιο) δεν αναστέλλει την  πολιτική απαξία όσων έχουν συμβεί και έχουν επιμεριστεί. Κυρίως γιατί ο χαρακτήρας του σκανδάλου και οι πιθανές πολιτικές ευθύνες δεν σχετίστηκαν με την αστική ή ποινική  εμπλοκή των προσώπων αλλά με την πολιτική τους ανάμιξη.

Κινεί εξελίξεις στη ΝΔ;

Προφανώς είναι μια έκβαση θετική για αρκετούς από τους εμπλεκόμενους – όπως για τον Γ. Βουλγαράκη που δεν ενεπλάκη ως πολιτικό πρόσωπο παρά μόνο μέσω της συζύγου του που αθωώθηκε- αλλά το ερώτημα που ο ίδιος ο πρώην υπουργός είχε θέσει περί συσχέτισης νόμιμου και ηθικού παραμένει.

Από πολιτική άποψη προφανώς και είναι δυνατόν να κινεί εξελίξεις, ειδικά στο εσωτερικό της ΝΔ, η οποία και είχε αποπέμψει τους μισούς περίπου από όσους είχαν εμπλακεί στην υπόθεση όχι τόσο  δια της υπογραφής τους (που κυρίως εξαιρέθηκαν) αλλά λόγω των κατηγοριών  που δέχτηκαν για την πολιτική τους ​εμπλοκή. ​

Τι ουσιαστικά απομένει από την υπόθεση

Όμως η υπόθεση του Βατοπεδίου παραμένει μια πολύ σοβαρή υπόθεση προστασίας του Δημόσιου συμφέροντος ενώ οι προγνώσεις αρκετών εμπλεκομένων το 2008-09 ότι στο τέλος της ημέρας θα έχουμε επιστρέψει «στην προτέρα κατάσταση» έχουν από καιρό διαψευστεί.

Διαφεύγει σε όλους κάτι ιδιαίτερα σημαντικό (που εμπλέκει όχι μόνο την κυβέρνηση Καραμανλή αλλά και την κυβέρνηση Σημίτη, επί της οποίας ξεκινά). Ότι η υπόθεση ήρθε στην επιφάνεια μετά από αγώνες των τοπικών κοινωνιών που – αγνοώντας το σκέλος των απαλλαγών που θα ακολουθούσαν και του πολιτικού βάρους- κινήθηκαν το 2003 εναντίον των διεκδικήσεων της Μονής και ήδη έχουν δικαιωθεί σε βάθος χρόνου. Οι πολιτικές ευθύνες αποδόθηκαν εν μέρει ή εν βρασμώ και η κοινή γνώμη έχει σχηματίσει εικόνα, που δεν μπορεί να μεταβληθεί ούτε από την αστική δικαίωση των διεκδικήσεων, ούτε από την ποινική αθώωση κάποιων εκ των εμπλεκομένων στις ανταλλαγές.

Η δεύτερη και η τρίτη διάσταση της υπόθεσης, παραμένουν όμως ανοιχτές και αφορούν στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος. Αυτό ήταν και το μήνυμα που έφερε η  υπόθεση και επηρέασε δραματικά το πολιτικό σύστημα, πριν ακόμη την έλευση των μνημονίων…

* Ο Γιάννης Σιδηρόπουλος είναι δημοσιογράφος του xanthi2.gr

tvxs