του Νικόλαου Διακίδη*
Τα τελευταία χρόνια, τόσο στην καθ’ αυτό Ελλάδα όσο και στην ομογένεια, η μόδα της παραγγελίας πολυτελέστατων αντιγράφων «θαυματουργών» εικόνων έχει λάβει διαστάσεις.
Τα εν λόγω αντίγραφα διακρίνονται σε δύο επιμέρους κατηγορίες:
α) σε αυτά που κατασκευάζονται δαπάναις κάποιας μητροπόλεως (από τα έσοδα των παγκαρίων) ή χάρη στις δωρεές ευπόρων ενοριτών,
β) σε αυτά που κατασκευάζονται (σπανίως) εξόδοις του μοναστηριού ή (το συνηθέστερο) χάρη στις δωρεές ευκαταστάτων προσκυνητών - τακτικών επισκεπτών του μοναστηριού, στο οποίο φυλάσσεται η πρωτότυπος εικόνα, και, εν συνεχεία, προσφέρονται σε διάφορες ενορίες εν είδει «ευλογίας».
Μόνον εντός του 2016, ο ηγούμενος της Ι.Μ. Βατοπεδίου, κ. Εφραίμ Κουτσού, πρωτοστάτησε και παρέστη αυτοπροσώπως στην προσφορά των εξής αργυρεπιχρύσων αντιγράφων «θαυματουργών» εικόνων της υπεραγίας Θεοτόκου:
α) Η Παναγία Παραμυθία στον Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ευόσμου Θεσσαλονίκης (24/3/2016).
β) Η Παναγία Παραμυθία στην γυναικεία Ι.Μ. Παντοκράτορος Αγίου Αθανασίου (Αγρός) Κερκύρας (5/8/2016).
γ) Η Παναγία Βηματάρισσα στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Αντιρρίου (31/8/2016).
δ) Η Παναγία Βηματάρισσα στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Βόλου (28/10/2016).
ε) Η Παναγία Παραμυθία στον Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου Πειραιώς (20/11/2016).
στ) Η Παναγία Παραμυθία στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Τρικάλων (27/11/2016).
Το θέμα το οποίο ανακύπτει είναι διττό. Αφ’ ενός, αποτελεί πρόκληση η κατασκευή αργυρεπιχρύσων αντιγράφων αγιορείτικων εικόνων, τη στιγμή που η ελληνική κοινωνία χειμάζεται από πρωτοφανή ανεργία και ανέχεια.
Αφ’ ετέρου, η κατασκευή των πολυτελών αντιγράφων δεν είναι αθώα και η άφιξη της εκάστοτε εικόνος συνοδεύεται από παρακμιακά σκηνικά απιστεύτου γραφικότητος: αιρετοί όλων των βαθμίδων συνωστίζονται για να προσκυνήσουν το αντίγραφο της εκάστοτε «θαυματουργού» εικόνος, με την ελπίδα ότι το ποίμνιον δεν θα τους λησμονήσει εν τη ιερά στιγμή της σταυροδοσίας· ο γέρων Εφραίμ εκφωνεί σχοινοτενείς ομιλίες για την φιλοκαλία των νηπτικών πατέρων, την μεγίστη αρετή της «ολοκληρωτικής υποταγής», και τα «αρτεσιανά φρέατα της μυστικής εμπειρίας»· ο (τελών εν αργία) δήμαρχος, κ. Α. Μπέος, ανακηρύσσει τον ηγούμενο Εφραίμ επίτιμο δημότη Βόλου1· αγήματα του Ελληνικού Στρατού και του Λ.Σ. / ΕΛ.ΑΚΤ. αποδίδουν τιμές (παρόντων του αρχηγού και του α’ υπαρχηγού)· οι φιλαρμονικές παιανίζουν· τελούνται αγρυπνίες και παννυχίδες διαρκείας
επτά ωρών ενώπιον του «θαυματουργού» αντιγράφου μέσα σε θεοσκότεινους ναούς· αμέσως ξεκινά η παραφιλολογία περί θαυματουργών ιάσεων2, με τους πιστούς να σπεύδουν να προσκυνήσουν και να καταθέσουν αργυρά και χρυσά τάματα ενώπιον του αντιγράφου της «θαυματουργού» εικόνος, ώστε να ιαθούν αυθωρεί και παραχρήμα· και, τέλος, οι ναοί μετατρέπονται σε καλώς φυλασσόμενους χώρους με συστήματα βιντεοεπιτηρήσεως, σεκιούριτι, και συστήματα συναγερμού.
Δουλειά της εκκλησίας δεν είναι να μετατρέπει τους ναούς σε φρούρια με κάμερες και σεκιούριτι, ούτε να υποβάλλει μηνυτήριες αναφορές και αγωγές· η εφαρμογή του κοσμικού νόμου αποτελεί αρμοδιότητα της πολιτείας, η οποία «οὐ γὰρ εἰκῇ τὴν μάχαιραν φορεῖ».
Αποστολή της εκκλησίας είναι, μεταξύ άλλων, να κερδίσει το μυαλό, την καρδιά, και την ψυχή των ανθρώπων λόγοις και έργοις (με συνέπεια λόγων και αντιστοιχία έργων). Ισχύς της εκκλησίας η άδολος αγάπη του χριστεπωνύμου λαού της· όχι η προστασία από πάνοπλες διμοιρίες της ΥΜΕΤ. Όταν η εκκλησία τοποθετεί κάμερες στους ναούς, ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα στα μοναστήρια3, σεκιούριτι στα μητροπολιτικά μέγαρα, και εκλιπαρεί για την συνδρομή της ΕΛ.ΑΣ.4, τότε αυτή η εκκλησία έχει χρεοκοπήσει ηθικώς και πνευματικώς. Έχει απολέσει την εμπιστοσύνη, την αγάπη και την αφοσίωση του λαού· είναι έκθετος και ανακόλουθος.
Στην περίπτωση των παραγγελιών αντιγράφων «θαυματουργών» εικόνων, είναι πασιφανές ότι πρόκειται για τον παράδεισο των αδήλων χρηματοοικονομικών πόρων, με πυραμιδοειδείς δομές, οι οποίες εκμεταλλεύονται την ευπιστία, την αφέλεια, και την αμάθεια αγαθών και τυραννισμένων υπάρξεων· βασανισμένων συνανθρώπων μας, οι οποίοι αισθάνονται την αδήριτη αναγκαιότητα να πληρώσουν ένα κενό στην ψυχή τους εντασσόμενοι σε μία φαντασιακή κοινότητα με σαφή αποκρυφιστικά χαρακτηριστικά.
Εκτός, όμως, από τον αμετανόητο γέροντα Εφραίμ της λίμνης Βιστωνίδος και των υπεράκτιων εταιρειών Rassadel, Madeus, Noliden, που περιοδεύει ανά την Ελλάδα και ανά την Ρωσία κομίζοντας αντίγραφα εικόνων, πρωτότυπα εικόνων, την τιμία ζώνη της Θεοτόκου, κορδέλες ευλογηθείσες επάνω στην τιμία ζώνη της Θεοτόκου (με τους βατοπεδινούς καλογήρους να ασκούνται εις το ευαγές διακόνημα της κορδελιάστρας), εικόνες αγιογραφηθείσες με θρυμματισμένα αποτμήματα οστών διαφόρων αγίων, τεμάχια τιμίου ξύλου, άκανθα από τον ακάνθινο στέφανο του Ιησού, τεμάχια από τα μαλλιά και τα σπάργανα του Ιησού, ρωμαϊκές λειψανοθήκες και σερβικές σταυροθήκες, και πλάνα για αδελφοποιήσεις πόλεων της Μακεδονίας με πόλεις των Ουραλίων (με τον γέροντα Εφραίμ σε ρόλο αποκρισιαρίου των ευλαβεστάτων φίλων μας από τον παγωμένο Βορρά), υπάρχει και η λίαν ανησυχητική περίπτωση της μητροπόλεως Πειραιώς.
Η μητρόπολη Πειραιώς έχει χρησιμοποιήσει συνδυαστικώς και τις δύο προειρημένες μεθόδους αποκτήσεως αντιγράφων «θαυματουργών» εικόνων: δηλαδή, τόσο τις εφραίμιες δωρεές όσο και τις απ’ ευθείας παραγγελίες-αναθέσεις.
Η αρχή έγινε τον Οκτώβριο του 2013 με την υποδοχή πολυτελέστατου αντιγράφου εικόνος της Παναγίας Τριχερούσης: μεγαλομύσταξ ιεράρχης προεξήρχε «χρυσοστόλιστος καὶ μιτροφορῶν ὡς Μῆδος σατράπης τῆς ἐποχῆς τοῦ Δαρείου»· αγήματα της πυροσβεστικής και του λιμενικού απέδωσαν τιμές· υπό την υψηλή επιστασία ενός πυράρχου, οι δύσμοιροι πυροσβέστες μοχθούσαν να αναβιβάσουν την ασήκωτη εικόνα στην καρότσα του ημιφορτηγού· ο δήμαρχος, κ. Β. Μιχαλολιάκος, ομίλησε για την υπέρμαχο στρατηγό που σκέπει
το γένος των Ελλήνων· ο ευσεβής αντιπεριφερειάρχης, κ. Σ. Χρήστου, έψαλε το απολυτίκιο της Παναγίας· και, οι βουλευτές, κκ. Α. Νεράντζης και Π. Μελάς, έκλιναν ευλαβώς το γόνυ και προσεκύνησαν το «θαυματουργό» αντίγραφο της Παναγίας Τριχερούσης. Το ακριβές κόστος κατασκευής του εν λόγω αντιγράφου παραμένει απροσδιόριστο, όπως απροσδιόριστη παραμένει και η προέλευση των δαπανηθέντων χρημάτων, αφού ο διευθυντής του γραφείου τύπου και δημοσίων σχέσεων της Ι.Μ. Πειραιώς, κ. Δ. Αλφιέρης, δεν απήντησε σε σχετικά γραπτά ερωτήματα.
Εν μέσω δριμείας οικονομικής κρίσεως, με τη μητρόπολη Πειραιώς να αδυνατεί να συντηρήσει με ίδιους πόρους τα συσσίτια των ενοριών (τα οποία λειτουργούν χάρη στις αλλεπάλληλες δωρεές του Ε. Μαρινάκη και της ΠΑΕ Ολυμπιακός), κρίθηκε σκόπιμη η κατασκευή ενός προκλητικώς πολυτελούς αντιγράφου μίας εικόνος, το πρωτότυπο της οποίας φυλάσσεται στην σερβική Ι.Μ. Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους. Απ’ ό,τι φαίνεται, τα στελέχη της μητροπόλεως Πειραιώς μάλλον αδυνατούν να κατανοήσουν ότι «ἡ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει» και, ως εκ τούτου, είτε κάποιος προσεύχεται ενώπιον της αργυρεπιχρύσου εικόνος της Παναγίας Τριχερούσης με τους δεκάδες ημι)πολύτιμους λίθους είτε ενώπιον μίας ξύλινης εικόνος ζωγραφισμένης με ευτελούς χρηματικής αξίας λαδομπογιές είναι το ίδιο και το αυτό.
Η επιβλητική θέα της αργυρεπιχρύσου εικόνος προκαλεί δέος, εντύπωση, σέβας, και κατάνυξη στους προσκυνητές, αυξάνοντας τα έσοδα του παγκαρίου (όπως συνέβαινε πάλαι με το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου στην ακρόπολη των Αθηνών). Win-win situation: οι αμαθείς πιστοί είναι ευτυχείς, διότι προσεκύνησαν μία «θαυματουργή» εικόνα από χρυσό, άργυρο, και (ημι)πολύτιμα πετράδια· οι υπεύθυνοι του ναού έχουν, επίσης, λόγο να χαίρονται, διότι τα έσοδα του παγκαρίου αυγατίζουν από την αυξημένη προσέλευση του γέμοντος ειδωλολατρικών προλήψεων όχλου.
Ότι δεν υπάρχουν θαυματουργές εικόνες και ότι καμία εικόνα δεν κάνει θαύματα μάλλον δεν απασχολεί κανένα. Κερδοφόρες business να γίνονται, οι προληπτικοί πιστοί-πελάτες να νιώθουν μία ψυχική αυτο-επιβεβαίωση, μία μέθεξη και μία συναισθηματική αγαλλίαση (ασχέτως αν στην προσωπική τους ζωή δεν εφαρμόζουν σχεδόν τίποτα από τα διδάγματα της παλαιάς και της καινής διαθήκης), και στο τέλος της ημέρας όλοι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι είναι ευχαριστημένοι· οι άστεγοι και οι ρακένδυτοι τοξικομανείς στα σκαλιά των ναών είναι έμμεσα ενδιαφερόμενοι.
Άλλωστε, ποιος νοιάζεται για μερικούς πτωχοδιαβόλους άνευ αγοραστικής δυνάμεως, το σαρκίο των οποίων είναι ήδη γεμάτο από πληγές και ανεπούλωτα έλκη και τα οστά των οποίων θα καταλήξουν, αργά ή γρήγορα, στην ανώνυμη λήθη των κοιμητηριακών χωνευτηρίων;
Η εμμονή της μητροπόλεως Πειραιώς να συνεχίζει απτόητη την παραγγελία πολυτελέστατων αντιγράφων αγιορείτικων εικόνων ξεπερνά κάθε όριο λογικής.
1η Δεκεμβρίου 2016: η μητρόπολη Πειραιώς υπεδέχθη αντίγραφο της «περιπύστου και θαυματουργού [sic] εικόνος της Παναγίας Πορταϊτίσσης θησαυρισμένης [sic, αντί του ορθού τεθησαυρισμένης] στην Ι. Μονή των Ιβήρων, τιμαλφεστάτου σεβάσματος του αγιωνύμου όρους Άθω και όλων των ορθοδόξων. Η ιερά εικών της Παναγίας Πορταϊτίσσης [...] φέρουσα αντίγραφο του ρωσικού επενδύτου έφθασε διά θαλάσσης στον κεντρικό λιμένα Πειραιώς και ακολούθως διά πανδήμου λιτανευτικής πομπής στον καθεδρικό ναό Παναγίας Τριάδος Πειραιώς, όπου και ενεθρονίσθη υπό του σεβ. μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ και καθαγιάσθη [sic, αντί του ορθού καθηγιάσθη] και καθιερώθη δι’ αγίου μύρου και θα παραμείνει στο διηνεκές στο επίνειο της πόλεως των Αθηνών και όλης της Ελλάδος»6.
Την απόδοση τιμών ανέλαβε η Πολεμική Αεροπορία και το Λ.Σ. / ΕΛ.ΑΚΤ., παρουσία δύο αντιναυάρχων (του αρχηγού και του α΄ υπαρχηγού, οι οποίοι ένα μήνα νωρίτερα είχαν παρευρεθεί στην εν Δημητριάδι φιέστα του βατοπεδινού γέροντος Εφραίμ).
Για δεύτερη φορά, ο κ. Αλφιέρης απαξίωσε να απαντήσει σε γραπτό αίτημα ενημερώσεως για το χρηματικό κόστος και την προέλευση των πόρων διά των οποίων κατέστη εφικτή η κατασκευή του αντιγράφου της Παναγίας Πορταϊτίσσης.
Οι αμαθείς προσκυνητές, οι οποίοι συρρέουν για να καταθέσουν τα τάματά τους, αγνοούν ότι τα απειράριθμα αφιερώματα στις «θαυματουργές» εικόνες είθισται να εκποιούνται σε χονδρεμπόρους ή να τήκωνται σε χυτήρια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μόνο κατά το 2015, η Παναγία της Τήνου απεκόμισε 34,7 χιλιόγραμμα καθαρού χρυσού (999,9 βαθμών) από την τήξη ταμάτων σε τουρκικό χυτήριο της Κωνσταντινουπόλεως (Nadir Metal Rafineri).7
Στις προειρημένες πρακτικές του ηγουμένου κ. Εφραίμ Κουτσού και του μητροπολίτου κ. Σεραφείμ Μεντζελοπούλου δεν ενυπάρχει στερεά θεολογική-εκκλησιαστική λογική· δεν αποκλείεται, όμως, η πιθανότης να υφίσταται λογιστική σκοπιμότης [πώς αλλιώς να εξηγηθεί η περιφορά των αντιγράφων ανά την επικράτεια σε προσκυνηματικές τουρνέ;8] και, ίσως, έχει εμφιλοχωρήσει ο σάραξ της υπερφιάλου εγωιστικής αυτοπροβολής [πώς αλλιώς να εξηγηθεί μία αλληλουχία εντυπωσιοθηρικών πρωτοβουλιών με κολοφώνα την cult επιστολή στην βασίλισσα Ελισάβετ Β’;9].
Το βέβαιον είναι ότι, σε βάθος χρόνου, τοιούτου φυράματος πρακτικές ευτελίζουν την χριστιανική πίστη και αποβαίνουν εις βάρος της διοικούσης εκκλησίας, απονομιμοποιώντας την στα μάτια κάθε νουνεχούς και ενημερωμένου πολίτη.
* Ο Νικόλαος Διακίδης είναι διεθνολόγος - στρατηγικός αναλυτής
Υποσημειώσεις:
1 Χρονικώς, είχε προηγηθεί (3 Νοεμβρίου 2015) η απόδοση στον γέροντα Εφραίμ του χρυσού κλειδιού της πόλεως της Κατερίνης από τον οικείο δήμαρχο, κ. Σ. Χιονίδη.
2 Ρήμασι γέροντος Εφραίμ: «Η εικόνα ήταν εκ Θεού να έρθει στα Τρίκαλα, ώστε να γίνει εδώ μεγάλο προσκύνημα. Ήδη η Παναγία η Παραμυθία θαυματουργεί στη πόλη, όπως ήρθε μια γυναίκα σήμερα και μου είπε ένα περιστατικό, γι’ αυτό και οι εφημέριοι του ναού πρέπει να αρχίζουν [sic] να γράφουν την ιστορία του ναού μετά την έλευση της εικόνας». «Τρίκκης Χρυσόστομος σε Ηγούμενο Εφραίμ: ‘Σας ευχαριστούμε μέσα από την καρδιά μας’», Diakonima.gr, 28 Νοεμβρίου 2016, goo.gl/SxjEbR.
3 Ενδεικτικό παράδειγμα μοναστηριού με ηλεκτροφόρο σπειροειδές συρματόπλεγμα στρατιωτικού τύπου (λεπιδοφόρος γαλβανισμένη κονσερτίνα) καθ’ όλο το μήκος του εξωτερικού
περιβόλου αποτελεί το γυναικείο Ι.Η. Αποστόλου Παύλου στην Πλάκα Λαυρίου.
4 Μάνος Χαραλαμπάκης, «Οι μολότοφ ‘ανάβουν’ φωτιά στην Εκκλησία: ‘Ιερή’ αγανάκτηση μετά τη νέα επίθεση στη Μονή Πετράκη», Τα Νέα, 9 Αυγούστου 2016, goo.gl/pv9heH.
5 Υπόμνημα του πρωτοπρεσβυτέρουΙωάννου Παναγιώτου προς την Α.Π.Δ.Π.Χ. υπ’ αρ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/4040 και ημερομηνία 27/6/2016.
6 Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων της Ι.Μ. Πειραιώς, «Ο Πειραιάς υποδέχθηκε την Παναγία την Πορταΐτισσα», Ιστότοπος Ι.Μ. Πειραιώς, 1 Δεκεμβρίου 2016, goo.gl/UXVErU.
7 Δύο (αναρτηθέντα στην Διαύγεια) συμφωνητικά μεταξύ του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. και της Gold World KM υπ’ αρ. πρωτ. 2162/13.8.2015 (21 κιλά καθαρού χρυσού) και 2293/3.9.2015 (13 κιλά και 700 γραμμάρια καθαρού χρυσού).
8 «Η θαυματουργή [sic] εικόνα της Παναγίας Βηματάρισσας στον Βύρωνα», Dogma.gr, 20 Μαΐου 2016, goo.gl/wDeXtJ. «Η ι. εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας από τον Πειραιά
στη Χαλκίδα», Ιστότοπος Ι.Μ. Χαλκίδος, Ιστιαίας, και Βορείων Σποράδων, 6 Ιουνίου 2015, goo.gl/QE9hI2.
9 Επιστολή (υπ’ αρ. πρωτ. 267/23.2.2010) προς την άνασσα Ελισάβετ Β΄ εν τω παλατίω του «Buchingham» [sic, με ch αντί του ορθού ck]. Σεραφεὶμ Μεντζελόπουλος, «Ἐπιστολὴ πρὸς τὴν Μεγαλειοτάτη Βασίλισσα τῆς Μ. Βρετανίας καὶ τῆς Β. Ἰρλανδίας Ἐλισάβετ», Ἱστότοπος Ἱ.Μ. Πειραιῶς, 23 Φεβρουαρίου 2010, goo.gl/VW76PB.
στο κοκκινο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου