Οι προσεχείς δεκαετίες πραγματικά θα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος για έρευνα και νέες αποκαλύψεις αλλά και ίσως μία ακόμα από τις τελευταίες ευκαιρίες μας για πρόσθετα μέτρα και για τη διόρθωση των λαθών του πρόσφατου παρελθόντος.
του Χρήστου Ζερεφού*
Ο 20ός αιώνας κληροδότησε στον 21ο την κλιματική αλλαγή, την αραίωση του προστατευτικού στρώματος του όζοντος, αλλαγές στα υδάτινα αποθέματα, στα δάση και στα οικοσυστήματα γενικότερα, καθώς και τη γενικότερη υποβάθμιση του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος. Στην Ευρώπη, η μέση ετήσια θερμοκρασία του αέρα αυξήθηκε κατά περίπου 0,8 βαθμούς Κελσίου μέσα στον περασμένο αιώνα. Η τελευταία δεκαπενταετία ήταν η θερμότερη από τότε που υπάρχουν μετρήσεις, μάλιστα δε το 2003 ήταν το έτος με το θερμότερο θέρος στην περιοχή από την Ισπανία μέχρι τη Γαλλία, ενώ το φετινό θέρος μπορεί και να το ξεπεράσει. Εχει επίσης παρατηρηθεί ότι οι θερμοκρασίες τη νύχτα έχουν αυξηθεί περισσότερο από τις ημερήσιες. Η βροχή στη Βόρεια Ευρώπη έχει γενικά αυξηθεί κατά μέσο όρο 20%, ενώ στη Νότια Ευρώπη έχει μειωθεί από 5% μέχρι και 20% στον αιώνα που πέρασε. Οι προβλέψεις για την ερχόμενη δεκαετία είναι ότι η Νότια Ευρώπη (και η Ελλάδα) θα συνεχίσει να «θερμαίνεται» και η ομβροπλευρά (Δυτική Ελλάδα) της χώρας μας θα χάσει 10%-15% της βροχής μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα.
Οι υπάρχουσες επιστημονικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι, ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες είχαμε έναν ψυχρό χειμώνα στους δέκα, το 2020 αυτό το ποσοστό θα μειωθεί, μετά δε το 2070 δεν θα υπάρχουν πια ψυχροί χειμώνες, ενώ, αντίθετα, θα υπάρχουν θερμά καλοκαίρια. Αντίστοιχα, αναμένεται περαιτέρω μείωση της βροχής στη Νότια Ευρώπη κατά περίπου 1% ανά δεκαετία. Το θέρος τα πράγματα αναμένεται ότι θα γίνονται χειρότερα. Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι στην εκατονταετία 1891-1990 η ετήσια βροχή στη χώρα μας μειώθηκε κατά ποσοστά που κυμαίνονται από 5% έως 10%, ενώ η αντίστοιχη αύξηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας ήταν μικρότερη από 0,5 βαθμούς Κελσίου.
Οι κλιματικές αλλαγές τον 20ό αιώνα συνοδεύτηκαν και από αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασία κ.λπ.). Αυτά τα ακραία φαινόμενα ασφαλώς θα τα ξαναδούμε, ίσως με αυξημένη συχνότητα, και τις προσεχείς δεκαετίες. Τα φαινόμενα αυτά έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στην οικονομία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο συνδυασμός που προκύπτει από τη συνέργεια των ακραίων φαινομένων και από την υποβάθμιση της ποιότητας των εδαφών και των υδάτων που αναμένεται σε περίπτωση θερμότερου κλίματος.
Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι πράγματι ενδιαφέρουσα όχι μόνον εξαιτίας των ανωτέρω, αλλά και διότι προβλέπεται να συνεχιστεί η διείσδυση υφάλμυρου ύδατος στις παράκτιες περιοχές από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, καθώς και να αυξηθεί ο κίνδυνος ερημοποίησης ορισμένων νότιων περιοχών. Εκτός από τις βραδέως εξελισσόμενες αλλαγές, η πιθανότητα ενός ισχυρού καύσωνα την ερχόμενη δεκαετία είναι ασφαλώς αυξημένη. Υπολογίζεται ότι ο καύσωνας του θέρους του 1998 κόστισε στην Ελλάδα 14 ζωές και 675 εκατ. δολάρια, ενώ ταυτόχρονα είχε συνέπεια να φουντώσουν και οι δασικές πυρκαγιές τόσο σε έκταση όσο και σε ύψος. Ενας άλλος κίνδυνος είναι η αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης λειψυδρίας που προβλέπουν τα περισσότερα μοντέλα. Οι χώρες της Μεσογείου θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους για τα αναμενόμενα «δύσκολα» καλοκαίρια του 21ου αιώνα.
Γενικά η σύσταση της ατμόσφαιρας θα συνεχίσει να γίνεται πιο οξειδωτική, το ίδιο και οι θάλασσες και οι ωκεανοί. Οι επιπτώσεις αυτών των τάσεων στη δημόσια υγεία και στα οικοσυστήματα δεν είναι ακριβώς γνωστές, αλλά είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσουν τα προσεχή χρόνια, όπως και η εμφάνιση τοξικών ουσιών στη διατροφή και στο περιβάλλον μας γενικότερα. Οι προσεχείς δεκαετίες πραγματικά θα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος για έρευνα και νέες αποκαλύψεις αλλά και ίσως μία ακόμα από τις τελευταίες ευκαιρίες μας για πρόσθετα μέτρα και για τη διόρθωση των λαθών του πρόσφατου παρελθόντος.
* Ο Χρήστος Σ. Ζερεφός είναι Ακαδημαϊκός, πρόεδρος της Γ.Σ. του Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνας και Καινοτομίας
«Νέα Σελίδα»,
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου