Από το Χαλέπι στο Ρίο

Η ολυμπιακή εκεχειρία ανήκει στον χώρο της μυθολογίας.

της Μαριάννας Τζιαντζή

Τι θα συνέβαινε αν στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο εμφανίζονταν ταυτόχρονα, σε πολλές γιγαντοοθόνες, εικόνες από το Χαλέπι;

Φωτογραφίες που δείχνουν τα ίδια κτίρια, τους ίδιους δρόμους, τραβηγμένες από το ίδιο σημείο, αλλά με τέσσερα χρόνια διαφορά, το 2012 και το 2016, σαν κι αυτές που έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο.

Μοναδικά αρχιτεκτονικά μνημεία που μέσα σε μια πενταετία έγιναν μια γκρίζα τρισδιάστατη δαντέλα.

Ποιες άραγε θα ήταν οι αντιδράσεις αν ο σκηνοθέτης, έστω για λίγα δευτερόλεπτα, έφερνε τα ερείπια ενός πανάρχαιου πολιτισμού στην καρδιά της γιορτής;

Θα μιλούσαμε για ακραία πολιτικοποίηση, για λαϊκιστική προπαγάνδα; Για προσβολή του Ωραίου, του Μεγάλου και του Αληθινού;

Ο θάνατος του Χαλεπιού -γιατί περί θανάτου πρόκειται-, μιας από τις αρχαιότερες πόλεις στον κόσμο, μας υπενθυμίζει ότι ζούμε το τέλος του πολιτισμού όπως τον ξέραμε.

Είναι δύσκολο να γιορτάσουμε την ειρήνη ξεχνώντας όχι τους πολέμους γενικά, αλλά τον τωρινό πόλεμο που επισήμως δεν διεξάγεται μόνο στη Συρία, αλλά και στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, ενώ πρόσφατα επεκτάθηκε και στη Λιβύη με τους «στοχευμένους» αμερικανικούς βομβαρδισμούς.

Η ολυμπιακή εκεχειρία ανήκει στον χώρο της μυθολογίας.

Στάλινγκραντ της Συρίας έχει χαρακτηριστεί το Χαλέπι, όμως, σε αντίθεση με το Στάλινγκραντ του 20ού αιώνα, όπου ο εχθρός είχε όνομα, εδώ το «κακό» έχει πολλά πρόσωπα, πολλούς συνενόχους.

Το Χαλέπι ήκμασε χάρη στη στρατηγική θέση του στον Δρόμο του Μεταξιού, ανάμεσα στη Μεσόγειο και τον Ευφράτη.

Οπως αναφέρει ένας Αγγλος περιηγητής του 16ου αιώνα, εδώ ζούσαν κι ευημερούσαν Τάταροι, Πέρσες, Αρμένηδες, Ινδοί, Εβραίοι, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, όλοι απολαμβάνοντας «ελευθερία συνείδησης» σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο στην Ευρώπη.

Υπήρξαν και σκοτεινά διαλείμματα διωγμών, πολιορκιών, συγκρούσεων, όμως γενικά το Χαλέπι ήταν συνώνυμο της κουλτούρας της ανοχής και της ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών θρησκειών, φυλών και εθνοτήτων.

Φέτος εκδόθηκε το «Χαλέπι» («Aleppo: The Rise and Fall of Syria’s Great Merchant City») του γνωστού και στην Ελλάδα Βρετανού ιστορικού Φίλιπ Μάνσελ.

Σύμφωνα με μία από τις ιστορίες που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο-ελεγεία, όταν ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής επισκέφθηκε το Χαλέπι, το τοπικό συμβούλιο του ζήτησε να εξορίσει τους Εβραίους της πόλης επειδή δάνειζαν με «ανυπόφορα» υψηλό τόκο.

Τότε ο σουλτάνος έδειξε στους συμβούλους του μια γλάστρα με διαφορετικά λουλούδια σε πολλά χρώματα και τους ζήτησε να αναλογιστούν ότι «το χρώμα του καθενός προσθέτει στην ομορφιά του άλλου».

Η απόφασή του ήταν οι Εβραίοι να παραμείνουν.

Στους Ολυμπιακούς της Αθήνας του 2004 οι αναφορές στην ειρήνη ήταν ελάχιστες έως ανύπαρκτες καθώς η νωπή μνήμη από την εισβολή της Συμμαχίας των Προθύμων στο Ιράκ δεν επέτρεπε τη διατάραξη των διπλωματικών ισορροπιών.

Σήμερα, το υπερμέγεθες σήμα της ειρήνης, που σχηματίστηκε στο στάδιο του Μαρακανά, απέκτησε πράσινες φουντίτσες, υπενθυμίζοντάς μας ότι τα τροπικά δάση κινδυνεύουν, όμως ο πλανήτης συνολικά κάθε άλλο παρά ειρηνικές μέρες ζει.

Ο κοινωνικός πόλεμος μαίνεται και στο Ρίο, όπου η βία και η ακραία φτώχεια συνυπάρχουν σε απόσταση αναπνοής από τις υπερ-φρουρούμενες ολυμπιακές εγκαταστάσεις.

Τα μονοπάτια της ειρήνης, οι «ανθρωπιστικοί διάδρομοι», σαν κι αυτόν που μάταια επιχειρήθηκε να ανοιχτεί στο Χαλέπι, φρακάρουν παντού.

efsyn