Η νέα γευστική πρόταση από τον κ. Βίλντερς: Σουβλάκι με ούζο!

Η τελευταία δήλωση, μέχρι την επόμενη, ήρθε από τον ακροδεξιό Γκέερτ Βίλντερς, αρχηγό του ολλανδικού "Κόμματος για την Ελευθερία".

του Κωνσταντίνου Θεοδωρίδη*

Οι λαϊκίστικες προσεγγίσεις της ελληνικής κρίσης έχουν εκφραστεί με πολλούς και ποικίλους τρόπους από πολιτικά, και όχι μόνο, πρόσωπα, είτε αυτά βρίσκονται στο εξωτερικό είτε στο εσωτερικό. Με αυτή τη μέθοδο καλλιεργείται στο πέρασμα των χρόνων της κρίσης και των Μνημονίων μία συνθήκη για την αέναη αναπαραγωγή κοινωνικών στερεοτύπων, όπως είναι η παρουσίαση των Ελλήνων ως τεμπέληδων, αργόσχολων, φοροφυγάδων και καλοπερασάκηδων.

Η τελευταία δήλωση, μέχρι την επόμενη, ήρθε από τον ακροδεξιό Γκέερτ Βίλντερς, αρχηγό του ολλανδικού "Κόμματος για την Ελευθερία". Αυτή τη φορά, αναρωτήθηκε αν μπορούν οι Έλληνες, από τη μία, να συνεχίζουν να ξοδεύουν και να εξαπατούν ζητώντας κοινωνικά επιδόματα και, από την άλλη, να καταναλώνουν σουβλάκια και να πίνουν ούζο. Τα γρήγορα αντανακλαστικά και οι κοινωνικά εγγεγραμμένες διατροφικές  μας συνήθειες μάς ωθούν να απαντήσουμε: "δεν ξέρεις ότι τα σουβλάκια δεν πάνε μαζί με το ούζο;".
 

Τι σημαίνει, όμως, για τον Έλληνα η κατανάλωση φαγητού και ποτού και ποιά είναι η συμβολική της αξία την ώρα που με τις δηλώσεις αυτές στιγματίζεται ένα από τα πιο οικονομικά γεύματα της ελληνικής οικογένειας, όχι για τα πιθανά λιπαρά του και τη δυσκολία να γίνει κομμάτι μιας δίαιτας, αλλά για τη συμβολή του στην "καλοπέραση" μιας κοινωνίας.

Ανακαλώντας το παρελθόν, με μια δόση χιούμορ και συνωμοσιολογίας, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ένα κομμάτι του παζλ μπήκε πλέον στη θέση του για το τι εννοούσε ο Θ. Πάγκαλος με την περίφημη φράση του "μαζί τα φάγαμε". Μήπως τελικά άξιζε που περιμέναμε τόσο καιρό για να δοθεί αυτή η λυτρωτική απάντηση από τα χείλη ενός ακροδεξιού Ολλανδού σε ένα ερώτημα που μας έχει τόσο βασανίσει; Μπορεί αυτές οι τοποθετήσεις να αποτελούν εν μέρει μία ακόμη κωμικοτραγική πλευρά της σημερινής κατάστασης, αλλά δεν παύουν να είναι μία πρόκληση για τους ανθρώπους που διαβιούν κάτω από τα όρια της φτώχειας καταφεύγοντας στα συσσίτια για να επιβιώσουν. 
 

Όμως η προετοιμασία και η κατανάλωση φαγητού είναι στενά συνδεδεμένες με πολλές από τις βασικές διεργασίες της κοινωνικής μας ζωής. Το φαγητό, ακόμη και το "ένοχο" σουβλάκι, εκτός από ανάγκη, αποτελεί ένα ιδιαίτερο μέσο πολιτισμικής έκφρασης με σημαίνουσα ψυχολογική, κοινωνική και συναισθηματική αξία. Είναι γνωστό ότι οι διατροφικές πρακτικές δίνουν τη δυνατότητα κατανόησης και ανάλυσης των κοινωνικών σχέσεων αλλά και της διαφορετικής κουλτούρας και ταυτότητας των ανθρώπων. 
 

Παρά τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, η σημασία της κατανάλωσης φαγητού παραμένει θεμελιώδης στην καθημερινή μας ζωή. Όμως οι κοινωνικές ανισότητες που αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται μέσα στην κρίση, έχουν επηρεάσει τις ποσότητες και πιθανότατα την ποιότητα του φαγητού που καταναλώνει ο Έλληνας, πότε το καταναλώνει και εάν το καταναλώνει εντός ή εκτός σπιτιού. Αυτό όμως που προφανώς αδυνατούν ή, ίσως, δε θέλουν να αντιληφθούν ο Γκέερτ Βίλντερς και ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, που πρόσφατα είχε κατηγορήσει τους πολίτες του Νότου ότι σπαταλούν τα λεφτά τους σε "ποτά και γυναίκες", είναι η σημασία που έχει να καταναλώνεις, έστω και κάτι που κοστίζει, κατά μέσο όρο, 2 ευρώ με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. 
 

Ο τρόπος, ο τόπος και ο χρόνος κατανάλωσης ενός φαγητού αποτελούν στοιχεία της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας. Σήμερα οι Έλληνες καταναλώνουν κάτι τόσο προσβάσιμο και συμβολικό, είτε μόνος του ο καθένας είτε με παρέα, στο σπίτι βλέποντας ένα ακόμα επεισόδιο Survivor, είτε έξω σε κάποιο hipster στέκι ή σε μια παραδοσιακή ταβέρνα, ή ακόμα σε ένα πατροπαράδοτο πανηγύρι. Είναι κάτι που καταναλώνεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο από τον καθένα. Με αυτή την έννοια, το "σουβλάκι" εκφράζει μια ατομική και συγχρόνως μια κοινωνική πρακτική και ταυτότητα. Μήπως είναι επομένως αυτές οι κοινωνικές πρακτικές και ταυτότητες που ερεθίζουν τους δανειστές μας και όχι αυτό καθαυτό το σουβλάκι και το ούζο;

*Ο Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του τμήματος Κοινωνιολογίας του Manchester Metropolitan University

stokokkino