Ποιος φτωχοποίησε τους Ελληνες;

Συντάκτης: Κώστας Καλλωνιάτης*

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός απ’ όταν η εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, ευρωβουλευτής κ. Σπυράκη, χρέωνε τη φτωχοποίηση των Ελλήνων στον κ. Τσίπρα μιλώντας για τον «πρωθυπουργό των φόρων, που διέλυσε τη μεσαία τάξη και φτωχοποίησε όλους τους Ελληνες».

Πόση αλήθεια έχει μια τόσο βαριά καταγγελία; Πόσοι, πώς και πότε έγιναν φτωχοί οι Ελληνες; Γιατί, ενώ είναι αλήθεια πως στη διάρκεια των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας (βλ. μείωση μισθών-συντάξεων, κοινωνικών παροχών, αύξηση φόρων) η πολυετής ύφεση μείωσε εισοδήματα και απαξίωσε περιουσιακά στοιχεία συρρικνώνοντας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τον πλούτο των Ελλήνων, αυτό καθόλου δεν σημαίνει τη «φτωχοποίηση όλων των Ελλήνων» και μάλιστα από τη σημερινή κυβέρνηση.

Η αλήθεια είναι πως η Ελλάδα κατρακύλησε στην κλίμακα των… πλούσιων χωρών διατηρώντας –σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ– την 40ή θέση επί 190 χωρών σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ το 2017. Με άλλα λόγια, η χώρα έχασε σημαντικό τμήμα του εν μέρει πλασματικού πλούτου της περασμένης δεκαετίας κι έγινε λιγότερο πλούσια, όχι φτωχή συνολικά.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο 1 στους 5 Ελληνες θεωρείται σήμερα εισοδηματικά φτωχός (δηλαδή έχων ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα μικρότερο του 60% του διάμεσου εισοδήματος). Μάλιστα, ενώ το ποσοστό φτώχειας (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) αυξήθηκε αρχικά την περίοδο διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. από 19,2% το 2007 σε 22,1% το 2014, ακολούθως μειώθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. σε 20,2% το 2017.

Μια πιο δομική προσέγγιση της εισοδηματικής φτώχειας είναι το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα άτομα με σοβαρές υλικές στερήσεις και όσοι ζουν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας (που έχουν δηλαδή άνεργους ή υποαπασχολούμενους).

Ομως και το ποσοστό αυτό (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) αφού αυξήθηκε από 27,7% του συνολικού πληθυσμού το 2010 σε 36% το 2014, μειώθηκε ακολούθως σε 34,8% το 2017 (Eurostat).

Για να το θέσουμε διαφορετικά, από το 2008 ώς το 2014 είχαμε στην Ελλάδα 838.000 επιπλέον φτωχούς οι οποίοι περιορίστηκαν το 2017 σε 655.000. Τη μείωση αυτή της φτώχειας κατά 183.000 την τελευταία τριετία επιβεβαιώνουν και άλλοι κοινωνικοί δείκτες (βλ. ΕΛ.ΣΤΑΤ., Eurostat) όπως:

1. Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης από 53,3% το 2014 σε 57,8% το 2017.

2. Η μείωση του ποσοστού ανεργίας από 26,5% σε 21,5% αντίστοιχα (20% φέτος).

3. Η μείωση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας από 19,5% σε 15,6% αντίστοιχα.

4. Η μείωση του ποσοστού ανεργίας νέων (15-24 ετών) από 53,4% σε 45,6% αντίστοιχα.

5. Η μείωση του ποσοστού των νέων που δεν απασχολούνται ούτε σπουδάζουν (ΝΕΕΤ) από 26,7% το 2014 σε 21,3% το 2017.

6. Η μείωση του ποσοστού του πληθυσμού που αδυνατεί να κρατά ζεστό το σπίτι του από 32,9% το 2014 σε 25,7% το 2017.

7. Η μείωση όσων δηλώνουν ανεπαρκή ιατρική κάλυψη των αναγκών τους από 10,9% σε 10% το ίδιο διάστημα.

8. Η αύξηση του πληθυσμού που εκτιμά πως έχει καλή ή πολύ καλή υγεία από 73,6% σε 74,1% το ίδιο διάστημα.

9. Η αύξηση του εισοδηματικού μεριδίου του φτωχότερου 40% του πληθυσμού από 18,7% το 2014 σε 19,4% το 2017.

10. Η αύξηση της κατά κεφαλήν πραγματικής δαπάνης (σε PPS) κατά 1,5% αντίστοιχα.

Συνεπώς, αν και δεν έγιναν με την κρίση όλοι οι Ελληνες φτωχοί (φτωχό και κοινωνικά αποκλεισμένο έγινε ένα πρόσθετο 6,5% του πληθυσμού ανεβάζοντας το σύνολο στο 1/3 περίπου), έγιναν φτωχότεροι χάνοντας σημαντικό μέρος των εισοδημάτων και της περιουσίας τους.

Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται στην κάμψη του ΑΕΠ το οποίο σε τρέχουσες τιμές υποχώρησε κατά 64 δισ. ευρώ από το 2008 ώς το 2017 καθώς και του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών το οποίο ώς το 2015 είχε μειωθεί κατά 52 δισ. Με άλλα λόγια, στην περίπτωση του ΑΕΠ οι Ελληνες έχασαν στη διάρκεια της κρίσης 63 δισ. ευρώ επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. και μόλις 1 δισ. επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ.

Στη δε περίπτωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, η απώλεια στην πρώτη περίοδο ήταν 47 δισ. ευρώ, ενώ στη δεύτερη περίοδο γύρω στα 3 δισ. κατ’ εκτίμηση.

Απώλειες, ωστόσο, υπήρξαν και στην περιουσία των Ελλήνων λόγω των προγραμμάτων εσωτερικής υποτίμησης. Σύμφωνα, λοιπόν, με την Credit Suisse (Global Wealth Databook) –μια αντικειμενική και διεθνούς κύρους πηγή εκτίμησης των διαφοροποιήσεων του ιδιωτικού πλούτου κάθε χώρας– ο συνολικός πλούτος των Ελλήνων μειώθηκε κατά 694 δισ. ευρώ την περίοδο 2007-2014, ενώ αυξήθηκε κατά 85 δισ. την περίοδο 2015-2018.

Με άλλα λόγια, η φτωχοποίηση των Ελλήνων για την οποία η κ. Σπυράκη καταγγέλλει τον Τσίπρα πραγματοποιήθηκε εξ ολοκλήρου επί διακυβέρνησης Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ.

Να υποθέσουμε ότι η επιστημονική ακρίβεια δεν είναι το δυνατό σημείο της αξιωματικής αντιπολίτευσης;

* Οικονομολόγος

efsyn