του Δημήτρη Μάρδα*
Το τραίνο της ιστορίας δεν περνά πολλές φορές. Συνήθως περνά μόνο μια και σε εξαιρετικές περιπτώσεις δυο!
Το τραίνο αυτό το έχασε η Τουρκία στην προσπάθεια της για να ενταχθεί στην ΕΟΚ/ΕΕ δυο φορές. Η μια χάθηκε το 1977-78, λίγο πριν την ελληνική ένταξη, ενώ η δεύτερη εξαιτίας των πειραματισμών της στα Ίμια, το 1996.
Παρόμοια εξέλιξη βίωσε η χώρα μας με τη FYROM από το 1992 και μετά. Πράγματι, αν τολμούσαν οι κυβερνήσεις μετά το 1992 ως το 2003 να ασκήσουν πιέσεις έγκαιρα στο θέμα της FYROM, τότε θα οδηγούμασταν αναμφισβήτητα σε διαφορετικά αποτελέσματα, μη χάνοντας τα τραίνα της ιστορίας που τα αφήσαμε να φύγουν.
Κύρια προτεραιότητα αποτελούσε διαχρονικά το ξήλωμα του όρου "Δημοκρατία της Μακεδονίας", όρος που εδραιώθηκε διεθνώς από το 1945 και μετά. Η καλύτερη λύση θα ήταν φυσικά η διαγραφή του όρου "Μακεδονία" στην ονομασία του εν λόγω κράτους. Από τότε όμως, αν όχι από πολύ παλαιότερα, ο όρος αυτός διαχέεται διεθνώς ενώ οι ελληνικές κυβερνήσεις αρκούνταν απλά σε μια ακαδημαϊκού τύπου διαφωνία.
Το ίδιο συνέβη με τη γλώσσα όπως και την ιθαγένεια. Τα Σκόπια κέρδισαν έδαφος στη διεθνή σκηνή δημιουργώντας τετελεσμένα, εξαιτίας της δικής μας αδράνειας δεκαετιών ή άλλων σκοπιμοτήτων. Τα λάθη όμως δεν σβήνονται με μονοκονδυλιές.
Ως προς την πρόσφατη περίοδο, πρώτη ευκαιρία για να λυθεί το πρόβλημα δόθηκε κατά τον χρόνο της διάλυσης του Γιουγκοσλαβίας το 1992. Αφού χάθηκε αυτή η δυνατότητα, οι σκέψεις για "Νέα Μακεδονία" ή "Σλαβο-Μακεδονία" άρχισαν να κερδίζουν έδαφος από το 1993 (Βλ. πρόταση Πινέιρο, Πορτογάλου Προέδρου του Συμβουλίου της ΕΕ) χωρίς όμως πάλι αποτέλεσμα.
Η χρήση του άστρου της Βεργίνας από τα Σκόπια ως εθνικού συμβόλου, σε συνδυασμό με την ονομασία προκάλεσε το εμπάργκο της Ελλάδας κατά των Σκοπίων το 1994. Ήταν μια πρωτοβουλία του Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία όμως αντιμετωπίστηκε αρνητικά από τον τότε υπουργό Εξωτερικών τον κ. Πάγκαλο όπως και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Επιτροπή προσέφυγε κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καθώς θεώρησε ότι το εμπάργκο παραβίαζε τους κανόνες της ελεύθερης διακίνησης των εμπορευμάτων και του ανταγωνισμού. Ζήτησε τη λήψη προσωρινών μέτρων που θα οδηγούσαν στο άνοιγμα των συνόρων ως την εκδίκαση της υπόθεσης.
Το Δικαστήριο όμως απέρριψε τις αιτιάσεις της Επιτροπής δικαιώνοντας την Ελλάδα. Αυτό έγινε στις 29 Ιουνίου 1994.
Κι ενώ μετά την απόρριψη των προσωρινών μέτρων η κυρίως δίκη εξελισσόταν υπέρ της χώρας, η Επιτροπή φοβούμενη τις όποιες εξελίξεις υπέρ της Ελλάδας, απέσυρε τις κατηγορίες της. Οπότε η υπόθεση έκλεισε. Κατά την πορεία της δίκης όμως, τόσο ο Εισαγγελέας όσο και ο Εισηγητής του Δικαστηρίου τάχθηκαν υπέρ των ελληνικών θέσεων. Κι εδώ υπάρχουν γραπτά κείμενα, που ουδέποτε χρησιμοποιήθηκαν από την Ελλάδα.
Να σημειωθεί βέβαια ότι ο τότε υπουργός Εξωτερικών της χώρας ήταν αντίθετος στο εμπάργκο μη ευχόμενος πριν τη δίκη, ούτε για τα προσχήματα, "καλή επιτυχία" στην τριμελή επιτροπή υπό τους καθηγητές Σκουρή, Ιωάννου, Περράκη. Αυτοί εγκαταλελειμμένοι από τον τότε Υπουργείο Εξωτερικών πάλεψαν μόνοι τους με τη βοήθεια κάποιων ανωνύμων επιστημόνων, για μια νίκη που τελικά επέτυχαν.
inRead Advertisement by VIDADS since 2011
Η Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 έδινε μια δεύτερη ευκαιρία για επίλυση του ονοματολογικού προβλήματος. Επισημαίνεται βέβαια ότι στην εν λόγω Συμφωνία (όπως και στις Αποφάσεις του ΟΗΕ 817 και 845 του 1993) δεν υπήρχε η παραμικρή παραπομπή αναφορικά με τη γλώσσα και την ιθαγένεια. Όλες οι συζητήσεις επικεντρώνονταν μόνο σε μια διαφορά, στο όνομα!
Εκείνη την περίοδο, τον Δεκέμβριο του 1995 ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες που οδήγησαν στην Τελωνειακή Ένωση ΕΕ-Τουρκίας. Εκεί ανταλλάξαμε τη ψήφο μας υπέρ της Τουρκίας (δεν προτάχθηκε το γνωστό veto) έναντι του ονόματος των Σκοπίων.
Οι εταίροι μας όμως αθέτησαν κι εδώ το λόγο τους (όπως και το 1992) ενώ η ελληνικές κυβερνήσεις απαθείς περίμεναν λύση εξ΄ ουρανού μάλλον. Επισημαίνεται βέβαια ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1993) τα κράτη μέλη όφειλαν κατά πολλούς, να υιοθετούν τις αποφάσεις του ΟΗΕ και στις διμερείς τους σχέσεις με τα Σκόπια. Αυτό σήμαινε ότι ο όρος FYROM όφειλε να χρησιμοποιείται και στις σχέσεις τους με το εν λόγω κράτος. Κάτι που δεν έγινε από κάποια κράτη-μέλη, χωρίς φυσικά την διαμαρτυρία των Ελληνικών Κυβερνήσεων.
Και ο καιρός περνούσε χωρίς απτά αποτέλεσμα, ενώ η Ενδιάμεση Συμφωνία καρκινοβατούσε εις βάρος της Ελλάδας. Πράγματι, παρά το γεγονός ότι, από πλευράς των Σκοπίων, παραβιάσθηκαν κατάφορα άρθρα της Ενδιάμεσης Συμφωνίας (π.χ. Άρθρο 7 περί αποφυγής πράξεων αλυτρωτισμού κ.ά.) το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας μας αγρόν ηγόραζε.
Η Ενδιάμεση Συμφωνία έληξε τον Δεκέμβριο του 2002. Οι λεκτικοί αφορισμοί των Ελληνικών κυβερνήσεων περί μη χρήσης του ονόματος της "Μακεδονίας" κατέληξαν σε ομοβροντία αναγνωρίσεων του εν λόγω κράτους ως Δημοκρατία της Μακεδονίας από άνω των 100 κρατών-μελών του ΟΗΕ.
Κι ενώ ήταν εμφανείς οι προθέσεις των γειτόνων, οι Ελληνικές κυβερνήσεις απλά μετέθεταν το πρόβλημα του ονόματος στο μέλλον μη χρησιμοποιώντας όμως τα "εργαλεία"που διέθεταν.
Ειδικότερα, κύριο, αν όχι ύστατο πλέον μέσο πίεσης εκ μέρους της Ελλάδας ήταν η "Συμφωνία της Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ-FYROM", η οποία επικυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2003, δηλαδή μετά τη λήξη ισχύος της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Αντί λοιπόν να πιέσει η ελληνική κυβέρνηση τα Σκόπια για επίλυση όλων των προβλημάτων, απειλώντας με τη μη επικύρωση της "Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ- FYROM", την ενέκρινε αμαχητί.
Να σημειωθεί βέβαια ότι στο άρθρο 4 της "Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-FYROM", αναφέρεται η υποχρέωση της πΓΔΜ "για καλή γειτονία με τις άλλες χώρες της περιοχής", κάτι που ήταν απόλυτα αντίθετο με την έξαρση του αλυτρωτισμού στη γειτονική χώρα, όπως αυτός εκδηλωνόταν κατά τη διάρκεια ισχύος της "Ενδιάμεσης Συμφωνίας" (1995-2002).
Κι ενώ η Ελλάδα αξιοποιώντας τη συγκεκριμένη "Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-FYROM", μπορούσε να κλείσει το επίμαχο ζήτημα σε όλες του τις πτυχές, η τότε κυβέρνηση, στο πλαίσιο του γνωστού φοβικού συνδρόμου που την διαπερνούσε, προτίμησε πάλι την απραξία. Από τη στιγμή που χάθηκε κι αυτό το τραίνο, το μέλλον ήταν προδιαγεγραμμένο.
H πρόσφατη συμφωνία, ως η δεύτερη καλύτερη δυνατή επιλογή ήταν το αποτέλεσμα τετελεσμένων και συσσωρευμένων λαθών δεκαετιών. Πέραν των όσων άλλων μεταβλητών-περιορισμών γεωπολιτικού ή μη χαρακτήρα, τα λάθη, η δειλία και η αδράνεια δεκαετιών ήταν μάλλον αδύνατο, όπως ήταν φυσικό, να οδηγούσαν στη βέλτιστη λύση.
* Ο κ. Δημήτρης Μάρδας είναι Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β’ Θεσσαλονίκης
Capital
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου