του Κωνσταντίνου Φίλη*
Η Τουρκία στρέφει τα βέλη της εις βάρος (και) της Ελλάδας. Ποιοι είναι οι λόγοι και πώς θα κινηθεί το επόμενο διάστημα;
1. Η μη έκδοση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών. Η ορθή ετυμηγορία του Αρείου Πάγου αποτελεί πλήγμα στο γόητρο Ερντογάν, με την ουσία να βρίσκεται στο σκεπτικό της απόφασης. Η γειτονική χώρα θεωρείται ανεπαρκής να παράσχει δίκαιη δίκη και μεταχείριση που αρμόζει σε κάθε κατηγορούμενο. Το πρόβλημα για τον Τούρκο πρόεδρο είναι τριπλό:
• Επιβεβαιώνεται η δυναμική –πανευρωπαϊκά– απόρριψης αιτημάτων έκδοσης που προέρχονται από την Τουρκία, παρά την ευαίσθητη θέση στην οποία βρίσκεται η Αθήνα εν συγκρίσει με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
• Δημιουργείται ένα momentum για πολλαπλάσιες αιτήσεις ασύλου από Τούρκους που διώκονται από το καθεστώς.
• Φαίνεται ότι οι απειλές που εκτοξεύονται δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Η Aγκυρα, εκτιμώντας πως μπορεί να ανατρέψει την απόφαση του Αρείου Πάγου ή έστω να αποφύγει τη χορήγηση ασύλου στους στρατιωτικούς της, αυξάνει το κόστος και την πιθανή ζημιά για την Ελλάδα στο πολιτικoστρατιωτικό πεδίο. Πιστεύει πως στο τέλος η Αθήνα θα ενδώσει στις πιέσεις, εφόσον κρίνεται πως δεν θα «αντέξει» για πολύ την κλιμακούμενη και πολυμετωπική αναζωπύρωση.
2. Η εσωτερική κατάσταση και το παιχνίδι εντυπώσεων. Ο Ερντογάν οδεύει στο δημοψήφισμα, από το οποίο θα κριθεί η μακροημέρευσή του στην εξουσία με τους δικούς του όρους, μέσα σε ένα προβληματικό περιβάλλον. Στις τελευταίες μετρήσεις, ο Τούρκος πρόεδρος απέχει από το πολυπόθητο 50%+. Εχοντας προσεταιριστεί το εθνικιστικό στοιχείο και επενδύοντας συχνά στη συγκρουσιακή τακτική και στην εξεύρεση εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, είναι υποχρεωμένος να διατηρήσει υψηλούς τόνους εις βάρος μας για να φτιασιδώσει τις αποτυχίες σε άλλα μέτωπα και να δείξει πυγμή ως αντίδοτο στις αναδιπλώσεις στη Μέση Ανατολή.
3. Η ανάγκη μιας επιτυχίας για τη διατήρηση του εθνικού φρονήματος, σε μια κρίσιμη καμπή. Ο μεγάλος βαθμός έκθεσης της χώρας στην τρομοκρατία και στις διακυμάνσεις του δολαρίου εν μέσω οικονομικής κρίσης, το απονευρωμένο στράτευμα (απόρροια των ανακατατάξεων) που μάχεται σε αρκετά μέτωπα όχι με ιδιαίτερη επιτυχία (π.χ. προσπάθεια κατάληψης Αλ Μπαμπ στη Συρία), οι μαζικές διώξεις και οι κοινωνικές διαιρέσεις δημιουργούν εκρηκτικές συνθήκες. Ενα success story –χωρίς θερμό επεισόδιο–, που με την κατάλληλη προπαγάνδα θα δίνει την εικόνα μιας ισχυρής περιφερειακής δύναμης, είναι συνεπώς επιβεβλημένο.
4. Η αξιοποίηση της συγκυρίας, λόγω και της (οικονομικής) αδυναμίας της χώρας μας, εν μέσω δύσκολων διαπραγματεύσεων με τους δανειστές. Η Αγκυρα αρέσκεται να επαναφέρει –ενίοτε αναβαθμισμένες– τις διεκδικήσεις της, δοκιμάζοντας την επίδραση των δυσχερειών στις αντιστάσεις μας. Το Κυπριακό, επίσης, συνδέεται άρρηκτα, με τους Τούρκους να προειδοποιούν για υποτροπές που «συναντώνται» μεταξύ Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου. Πάντως, η αναζωπύρωση της διμερούς έντασης, με μονομερείς ενέργειες της Αγκυρας, δύσκολα θα περάσει στο προσφυγικό. Δεν αποκλείεται να δούμε αύξηση των ροών σε αριθμούς που θα προβληματίσουν την Αθήνα και αμφισβήτηση της συμφωνίας επανεισδοχής, η οποία ούτως ή άλλως συστηματικά παρουσιάζει σοβαρές αρρυθμίες, εντούτοις μια συνολική κατάρρευση της Δήλωσης Ε.Ε. - Αγκυρας με υπαιτιότητα της τελευταίας δεν συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες.
Εξάλλου, η ανάκαμψη της οικονομίας της γείτονος απαιτεί ευρωπαϊκά κεφάλαια και στήριξη, με την προσέλκυση επενδύσεων να καθίσταται επιτακτική (75% των άμεσων ξένων επενδύσεων πηγάζει από κράτη-μέλη της Ε.Ε.), ενώ σχεδόν 60% του μακροχρόνιου δανεισμού του ιδιωτικού τομέα προέρχεται από την Ευρώπη. Ομως, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν παρεμβαίνουν ουσιαστικά παρά μόνο όταν διακυβεύονται και δικά τους συμφέροντα, θεωρώντας ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές επιβαρύνουν τις ήδη κλονισμένες σχέσεις τους με τη γείτονα.
* Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων. Το βιβλίο του «Ευρώπη, Πρόσφυγες, Ανασφάλεια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.
καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου