Η μεταφυσική της δραχμής

της Κατέ Καζάντη

Από καιρού εις καιρόν, παρέα με το Grexit, έρχεται στη δημόσια σφαίρα η συζήτηση για την πιθανότητα αλλαγής του ευρώ και της επαναφοράς της δραχμής. 

Η νομισματική πολιτική εργαλειοποιείται, για να χρησιμοποιηθεί ιδεολογικά και από τις δύο πολιτικές πλευρές: από τα δεξιά, από τις συστημικές γενικώς δυνάμεις, η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα νοείται ως Αρμαγεδδών, απόλυτη καταστροφή, οπισθοχώρηση σε προηγούμενα στάδια της ιστορίας. Από τα δε αριστερά, δεν λογαριάζεται βεβαίως πύλη του Παραδείσου, προτείνεται όμως, χοντρικά, ως δίοδος, μοχλός επιστροφής στην εθνική κυριαρχία, αφού η απεξάρτηση από την επιτροπεία στην οικονομία θα αποκαταστήσει, επιπλέον, και πολιτικά και πολιτισμικά τραύματα.

Αλλά έτσι όπως διαμορφώθηκαν οι συνθήκες εμπέδωσης του καπιταλισμού, από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και μετά, η προοπτική της «Ευρώπης των λαών» θάφτηκε και η ελπίδα για πιθανούς μετασχηματισμούς μετατοπίστηκε στη σφαίρα της ουτοπίας. Η δε ιστορική σύγκλιση, ο μεγάλος, ιδεολογικο-πολιτικός, συνασπισμός συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατών φρόντισε να μετατρέψει σταδιακά σε κουρελόχαρτο κάθε κοινωνικό συμβόλαιο των από πάνω με τον κόσμο της εργασίας. Οι κυρίαρχες τάξεις έπαιζαν χωρίς πολιτικό αντίπαλο, η δε θεσμική αντιδημοκρατική διολίσθηση επήλθε ως φυσικό επόμενο.  Έτσι, η επανάπτωση στη νεοφασιστική, και σε άλλες, βαρβαρότητες ήταν ζήτημα χρόνου. Θα συνέβαιναν, είτε διαθέταμε το ενιαίο νόμισμα είτε όχι. Εντός της ζώνης του ευρώ εμπεδώθηκαν μεν οι κοινωνίες των ανισοτήτων, της εκπτώχευσης και της περιστολής των δικαιωμάτων, εκτός αυτής όμως τίποτε διαφορετικό, αναπτυξιακό ή άλλο, συνέβη.

Είναι γεγονός πως η, αλλού περισσότερο, αλλού λιγότερο βίαιη, προλεταριοποίηση του Ευρωπαίου πολίτη είναι απολύτως συνδεδεμένη με τις «ντιρεκτίβες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της οικονομικής – νομισματικής πολιτικής που ασκεί. Ετούτη φυσικά θα άλλαζε με τη μεγάλη σχάση και το διαμελισμό εις τα εξ ων συνετέθη, πόσο όμως υπέρ των λαών; Οι οικονομικές ελίτ, δίχως ταξικές συγκρούσεις, υφίστανται μεν προσωρινά δημιουργικές, τύπου Σουμπέτερ, καταστροφές, επιστρέφουν όμως δριμύτερες. Οι νομισματικές μεταλλάξεις δεν είναι παρά κομμάτι της τελεολογίας του καπιταλισμού, ο οποίος για να συντριβεί, και όχι να συντρίβει, χρειάζεται –πάντα χρειαζόταν- δυναμικές διεθνείς συμμαχίες και αγώνες διαρκείας.

«…Το σπάσιμο από τη διεθνιστική θέση, πάντα και απαρέγκλιτα, οδηγεί στον εθνικό μεσσιανισμό, δηλαδή, στο να αποδίδει κανείς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανωτερότητας και ποιότητας στη δική του χώρα, τα οποία, υποτίθεται, της επιτρέπουν να παίζει έναν ρόλο πού δεν μπορούν να παίξουν άλλες χώρες…». Η αποστροφή του Τρότσκι («Διαρκής Επανάσταση») ταιριάζει γάντι στα αποσχιστικά από την Ε.Ε. και το νόμισμά της ιδεολογικά ρεύματα που αναπτύσσονται, κυρίως από τα κάτω, σε πολλές χώρες. Όταν όμως η διαχείριση της ανεργίας και της φτώχειας αντικαθιστά τη μόνιμη δουλειά και τις κρατικές παροχές σε υγεία – παιδεία, δεν είναι δύσκολο να εξηγηθεί η επιστροφή στην αυτοαναφορικότητα.

Η διατύπωση, έτσι, της επιστροφής σε εθνικά νομίσματα, ως απαρχή για την ανάπτυξη, ή τη μετάβαση στο σοσιαλισμό, μοιάζει να λησμονεί πως οι παραγωγικές δυνάμεις του καπιταλισμού, δεν μπορούν, εδώ ένα δυο αιώνες, να συμβιβαστούν με τα πλαίσια του  εθνικού κράτους. Θα αναζητούν μονίμως ζωτικό χώρο για να σωρεύουν, δια της εκμετάλλευσης των εργαζόμενων, υπερκέρδη και θα συντρίβουν όποιον αντιστέκεται. Με δραχμή, ευρώ, ρούβλι ή στερλίνα, παραμένει αδιάφορο. Στόχος είναι να συντριβούν οι αντιδρώντες, πράγμα που ο υπαρκτός καπιταλισμός του καιρού μας, προτού καταπέσει από τις αντιφάσεις του, αν καταπέσει, είναι ικανός να το κάνει.

Για να διατυπώσεις, βέβαια, αντιπαράδειγμα στον καπιταλισμό είναι δύσκολη υπόθεση. Η μετάβαση στο σοσιαλισμό «ξεδιπλώνεται στη διεθνή αρένα, ολοκληρώνεται στην παγκόσμια αρένα», περνά μέσα από παλινωδίες και πολιτικούς συμβιβασμούς, μπορεί όμως να νοηθεί μόνο στη βάση των ταξικών αγώνων, σε εθνική και διεθνή κλίμακα. Όσο δε επιτακτικό κι αν είναι να συντελεστεί τώρα, παίρνει χρόνο. Η ιδεολογικοποίηση των εργαλείων, όπως το νόμισμα, δεν είναι παρά μια μορφή εικονολατρείας, που, ενίοτε, συσκοτίζει τον τελικό σκοπό.  Και τούτο βέβαια αφορά και το ευρώ, έτσι όπως το επικαλείται η νεοδεξιά του ακραίου κέντρου.

http://www.artinews.gr/