Οι ευπρόσδεκτοι και οι δεδομένοι

Ή γιατί η Αθήνα απουσιάζει από τη Διάσκεψη του Βερολίνου

της Κάκης Μπάλη

Ανθ’ ημών το Κονγκό; Κάλεσαν οι Γερμανοί στη Διάσκεψη του Βερολίνου μια χώρα της κεντρικής Αφρικής, χωρίς σύνορα με τη Λιβύη και χωρίς να έχει αυτό το διάστημα την προεδρία κάποιου διεθνούς οργανισμού, και αρνήθηκαν να καλέσουν την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη το ζητούσε “σε όλους τους τόνους”; Γιατί το έκαναν αυτό; Την επίσημη απάντηση στο ερώτημα, που πέραν των άλλων έχει προκαλέσει τεράστια αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στην Αθήνα, την έδωσε χθες το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών: η διάσκεψη της Κυριακής στο Βερολίνο δεν θα ασχοληθεί με «θέματα θαλασσίων συνόρων, ή, πιθανώς, δικαιωμάτων εκμετάλλευσης στη Μεσόγειο». Το ζητούμενο είναι να βρεθεί μια πολιτική λύση στο ζήτημα της Λιβύης, γι' αυτό και η διάσκεψη προετοιμάστηκε σε συνεννόηση “με τους συντελεστές, οι οποίοι έχουν άμεση επιρροή στις δύο πλευρές της διένεξης”. Και για να… παρηγορήσει την ελληνική κυβέρνηση, ο εκπρόσωπος του Χάικο Μάας αναγνώρισε ότι και άλλες χώρες έχουν “θεμιτό ενδιαφέρον και ανησυχίες για το μέλλον της Λιβύης” και θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σε μια διεθνή επιτροπή που θα ασχοληθεί με τα αποτελέσματα της διάσκεψης (follow up).

Το μειονέκτημα του “προβλέψιμου”...

Προφανώς, η κυβέρνηση δεν κατάφερε ούτε να πείσει -για τον ρόλο της ως δύναμη σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο- ούτε να πιέσει -όπως έκανε η κυβέρνηση Τσίπρα το 2018 με την προηγούμενη πρωτοβουλία για την ειρήνευση στη Λιβύη- τους οικοδεσπότες να βρουν μια θέση για την Αθήνα στο τραπέζι των διαβουλεύσεων. Δεν βοηθάει σ’ αυτό και η “προβλεψιμότητά” της για την οποία επαίρεται ο πρωθυπουργός. Όχι μόνο έναντι των ΗΠΑ, όπως φάνηκε με το ταξίδι Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον, αλλά και έναντι της Γερμανίας - και δη στο θέμα που “καίει” την κυβέρνηση Μέρκελ ακόμη περισσότερο κι από την τήρηση των Μνημονίων τα προηγούμενα χρόνια: στο προσφυγικό. Από την πρώτη μέρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έκρυψε πόσο συμφωνεί με τα σχέδια Ζέεχοφερ (του υπουργού Εσωτερικών της Γερμανίας, που έκανε για ένα διάστημα και καριέρα προσφυγοφάγου έναντι της καγκελαρίου του) για τη διαχείριση του προσφυγικού και τη μεταρρύθμιση του Δουβλίνου. Οπότε, γιατί να δώσει κανείς σημασία σε κάποιον που εξαρχής είναι δεδομένος; Ειδικά, όταν ο βασικός αντίπαλος, η Τουρκία, και δεδομένη δεν είναι, και έχει “άμεση επιρροή” στη μία πλευρά της λιβυκής διένεξης. Και τη χρειάζεται διπλά η οικοδέσποινα, που “καίγεται” για το προσφυγικό. Και για τη Λιβύη, και για τη Συρία.

...και ο φόβος του προσφυγικού

Με την αγωνία του προσφυγικού, άλλωστε, εξηγείται και η συμμετοχή της Δημοκρατίας -λέμε τώρα- του Κονγκό στη Διάσκεψη του Βερολίνου. Από κει κατάγονται οι περισσότεροι από τις πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που έχουν εγκλωβιστεί στη Λιβύη στον δρόμο τους για τη «Γη της Επαγγελίας» στην απέναντι ακτή της Μεσογείου. Και στην περίπτωση που η Λιβύη “γίνει Συρία”, όπως προειδοποιούν εδώ και μήνες πολλοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες, οι εικόνες που έζησε η Ευρώπη το 2015 με τους πρόσφυγες από τη Συρία θα επαναληφθούν με τον χειρότερο τρόπο. Πρώτον, διότι η συνέχιση του χάους στη Λιβύη αποσταθεροποιεί όλες τις χώρες της -φτωχής- υποσαχάριας Αφρικής με αποτέλεσμα να ενταθεί το κύμα της φυγής από αυτές προς την Ευρώπη. Και δεύτερον, διότι, πέντε χρόνια μετά το 2015, στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχουν ενισχυθεί οι ακροδεξιές δυνάμεις, με αποτέλεσμα να έχει γίνει πολιτικά πιο δύσκολη η διαχείριση του προσφυγικού.

Η μάνατζερ της κρίσης

Την Κυριακή, λοιπόν, θα συναντηθούν στο Βερολίνο εκπρόσωποι από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στο κορυφαίο επίπεδο (πιθανόν ο Τραμπ, σίγουρα οι Τζόνσον, Μακρόν και Πούτιν, άγνωστο ποιος από την Κίνα) και οι ηγέτες της Ιταλίας, της Τουρκίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιγύπτου, της Αλγερίας, του Κονγκό και η οικοδέσποινα, παλαίμαχη μάνατζερ κρίσεων, καγκελάριος της Γερμανίας. Επιπλέον, θα παρευρεθούν στη συνάντηση η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη, η Αφρικανική Ένωση και η Αραβική Λίγκα, ενώ έχουν κληθεί και οι πρωταγωνιστές του λυβικού εμφυλίου, ο αναγνωρισμένος από τον ΟΗΕ πρωθυπουργός Σαράτζ και ο έτοιμος να αλώσει την Τρίπολη στρατάρχης Χαφτάρ. Η διάσκεψη θα θεωρηθεί επιτυχής εάν συμφωνηθεί μια κατάπαυση του πυρός -αυτή που ναυάγησε τις προάλλες στη Μόσχα- κι αν βρεθεί τρόπος να επιβληθεί επί της ουσίας το εμπάργκο όπλων στις αντιμαχόμενες πλευρές της Λιβύης. Ακόμη, εάν η διάσκεψη στοιχειωδώς πετύχει, θα ανακτήσει λίγη από τη χαμένη τιμή της ως “ήπια” δύναμη η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή, που με την αδιαφορία ή/και με τις διχογνωμίες της -εν προκειμένω μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας-, έχει εκχωρήσει τις αποφάσεις για το αύριο της Λιβύης στη Ρωσία και την Τουρκία. Ακριβώς όπως έγινε και στη Συρία.

αυγη