Ένα κράτος που παρακράτησε (τρία συν ένα παραδείγματα)

του Νάσου Ηλιόπουλου

Ενα κράτος που επέλεγε συνειδητά, επί δεκαετίες, να μην καταγράφει, να μην απλοποιεί, να μην εξυπηρετεί τους πολίτες του

Ας ξεκινήσω αμέσως με τρία παραδείγματα που φεύγουν από την παραδοσιακή πόλωση «μικρό ή μεγάλο κράτος». Τι γνώμη μπορούμε να έχουμε για ένα κράτος που:

1) δεν μπορεί να απαντήσει πόσα παιδιά βρίσκονται σε ιδρύματα υπό την επίβλεψή του,

2) δεν γνωρίζει πόσα και ποια ακίνητα έχουν στην ιδιοκτησία τους τα ασφαλιστικά ταμεία,

3) καταγράφει την υπερωριακή απασχόληση με ένα χειρόγραφο σύστημα (και την υπερεργασία καθόλου);

Αυτή ήταν η εικόνα του κράτους το 2015. Και όπως καταλαβαίνετε, αναφέρομαι σε τρία ενδεικτικά από τα δεκάδες ανάλογα παραδείγματα. Ενα κράτος που επέλεγε συνειδητά, επί δεκαετίες, να μην καταγράφει, να μην απλοποιεί, να μην εξυπηρετεί τους πολίτες του. Και αυτό δεν ήταν απλώς προϊόν παραλείψεων ή αστοχιών. Ηταν μια συνειδητή πολιτική επιλογή.

Στο πεδίο της υιοθεσίας και της αναδοχής η ελλιπής χαρτογράφηση του πεδίου σε συνδυασμό με την απίστευτη γραφειοκρατία ήταν προϊόν της αδιαφορίας του κράτους για το ζήτημα, αλλά ταυτόχρονα αυτή η αδιαφορία τροφοδοτούσε την ανάγκη πολιτικών διαμεσολαβήσεων (για να «τρέξουν τα πράγματα»). Στο έδαφος αυτό επίσης άνθησαν τα κάθε λογής παράνομα κυκλώματα.

Σήμερα έχουμε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων και καταγραφής. Δεν είναι απλά μια μεταβολή σε σχέση με τους χρόνους, αλλά μια αναβάθμιση της ποιότητας της δημοκρατίας μας. Σημειώνω επιπλέον ότι χάρη στο νέο σύστημα μέσα σε δύο μήνες οι αιτήσεις για αναδοχή και υιοθεσία έχουν ξεπεράσει τις 700. Δηλαδή πάνω από 700 παιδιά θα βρουν επιτέλους μια οικογένεια.

Στο δεύτερο παράδειγμα τώρα. Στο υπουργείο Εργασίας ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα καταγραφής των ακινήτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Πρώτο εύρημα: το 40% είναι αναξιοποίητο. Κενό. Αδειο. Κατειλημμένο.Προφανώς αυτή η επιλογή συμβαδίζει απόλυτα με τον στόχο για την απαξίωση κάθε έννοιας δημόσιας περιουσίας και την ιδιωτικοποίηση της ίδιας της κοινωνικής ασφάλισης.

Το πιλοτικό πρόγραμμα για την αξιοποίηση ακινήτων που ξεκίνησε με στόχο 25 ακίνητα στο κέντρο της Αθήνας έχει ήδη ξεπεράσει τα 90 και επεκτείνεται πανελλαδικά. Μια αξιοποίηση όμως με κοινωνικό πρόσημο, που φέρνει έσοδα στην κοινωνική ασφάλιση, δημιουργεί θέσεις εργασίας και σέβεται τη δημόσια περιουσία. Tην ίδια στιγμή όμως φέρνει και επενδύσεις. Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα από το κέντρο της Αθήνας; Δύο μεγάλοι ξενοδοχειακοί όμιλοι και μια γκαλερί τέχνης από τη Νέα Υόρκη χρησιμοποιούν σήμερα ακίνητα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Συνεχίζοντας, μπορεί ο χρόνος εργασίας σε μια οικονομία με τόσο μεγάλη ανεργία να φαίνεται μικρό ζήτημα. Δεν είναι όμως. Μέσα στην κρίση μαζί με την αδήλωτη διογκώθηκε και η υποδηλωμένη εργασία. Η εντατικοποίηση των ελέγχων μαζί με τη «μικρή» νομοθετική αλλαγή της ψηφιακής δήλωσης υπερωρίας και υπερεργασίας δημιούργησε μια διαφορετική κατάσταση.

Το τελευταίο οκτάμηνο η δήλωση υπερωριών έχει αυξηθεί κατά 170% και για πρώτη φορά δηλώθηκαν και πληρώθηκαν 6 εκατομμύρια ώρες υπερεργασίας. Προφανώς δεν προκύπτει από την πορεία των οικονομικών μεγεθών η παραπάνω έκρηξη στις υπερωρίες. Είναι καθαρό ότι εδώ βλέπουμε μια χαρακτηριστική περίπτωση εργοδοτική ανομίας που αρχίζει να αντιμετωπίζεται. Σίγουρα επίσης υπάρχει πολλή δουλειά ακόμα να γίνει στο συγκεκριμένο πεδίο.

Ας μιλήσουμε τώρα για το «συν ένα». Το 2015 υπήρχαν πάνω από δύο εκατομμύρια συμπολίτες μας αποκλεισμένοι από το δημόσιο σύστημα υγείας. Τα τελευταία χρόνια η χώρα μας κατάφερε, πάρα τις δυσκολίες, να παρέχει καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Μάλιστα συντελέστηκε και ένα μικρό θαύμα στα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων.

Θεσμοθετήθηκε η καθολική πρόσβαση για τους ανασφάλιστους, υπήρξε διαγραφή χρεών 28 εκατ. από νοσήλια ανασφάλιστων της προηγούμενης περιόδου και ταυτόχρονα σήμερα τα δημόσια νοσοκομεία έχουν πλεόνασμα 260 εκατ ενώ το 2014 είχαν έλλειμμα 735 εκατ. Ισως ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για το πώς μπορεί να συνδυαστεί η οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ολα τα παραπάνω φωτίζουν την κρισιμότητα της οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης και των αλλαγών που χρειάζονται. Αλλαγές που μερικές φορές μπορεί να φαίνονται πολύ μικρές, αλλά επηρεάζουν άμεσα προς το καλύτερο τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Αλλαγές που μετασχηματίζουν σε θετική κατεύθυνση την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας, γιατί θεμελιώνουν ουσιαστικά δικαιώματα και σπάνε δίκτυα εξάρτησης από πολιτικές διαμεσολαβήσεις. Αλλαγές που μπορείς να κάνεις μόνο αν έχεις την έγνοια των «μικρών θεμάτων» και των κοινωνικών αναγκών. Αλλαγές που από ό,τι φάνηκε μόνο η σημερινή κυβέρνηση είχε το θάρρος και την όρεξη να προχωρήσει.

efsyn