Ο υποψήφιος κι ο άνθρωπος

του Λευτέρη Κουγιουμτζή

Ζήτησε να διακόψουμε το μάθημα γιατί πονούσε η κοιλιά του. Δίνει πανελλαδικές σε τρεις μήνες και τον χτύπησε το άγχος· εδώ και κάποιες εβδομάδες έχει έντονους κοιλόπονους.

Οι εξετάσεις που έκανε δεν έδειξαν κάτι∙ «είναι ψυχολογικό», του είπε ο παθολόγος. Δεν είναι και λίγο πράμα να είσαι υποψήφιος στη θετική κατεύθυνση· υψηλό το επίπεδο, μεγάλος ο ανταγωνισμός, πολλές οι ώρες των μαθημάτων.

Αν επιπλέον δίνεις και σχέδιο, δεν σου μένει ελεύθερη ούτε η Κυριακή, ειδικά τώρα προς το τέλος που έχουν πυκνώσει και τα διαγωνίσματα.

Πιέζουμε κι εμείς οι φροντιστές μέχρις εσχάτων. «Μπορείς κι άλλο, τώρα πρέπει να τα δώσεις όλα, μη χαλαρώνεις, προσπάθησε περισσότερο».

Πιέζουμε κυρίως όσους δείχνουν να «τραβάνε», τους ευσυνείδητους και τους συνεργάσιμους.

Ετσι κι αλλιώς, τους άλλους τέτοια εποχή τούς έχουμε λίγο-πολύ ξεγράψει∙ δύσκολα θα καταγραφούν στη μαρκίζα των επιτυχιών μας, να γενούνε κράχτες προς άγραν πελατείας στο μέλλον.

Βολεύει, άλλωστε, η μανιέρα· έτσι μας τα λέγανε κι οι δικοί μας καθηγητές κάποτε, την ίδια συμπεριφορά ανακυκλώνουμε κι εμείς με τη σειρά μας, συνήθως με τις ευλογίες της οικογένειας του υποψήφιου.

Πάνω απ’ όλα, ο στόχος∙ «λιώσε το κορμί σου, στύψε και την τελευταία υποψία πνευματικής ικμάδας σου».

Τι κι αν το τίμημα για το παιδί μπορεί να είναι βαρύ, σωματικά και ψυχολογικά; Η πεπατημένη πάντοτε είναι γοητευτική∙ στρωτή, ευκολοδιάβατη, κοινωνικά αποδεκτή κι ας οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδο.

Κυρίως, είναι απενοχοποιητική για τους εαυτούς μας· «τον ζόρισα όσο μπορούσα, τι άλλο πια να κάνω;».

Κι όμως, ακόμη κι αυτή η πολυπόθητη επίτευξη του στόχου μπορεί να έρθει πιο ανώδυνα, όταν αντλούν τα παιδιά μια στοιχειώδη απόλαυση απ’ το ταξίδι.

Οταν γεύονται μια κάποια ικανοποίηση απ’ τη μυσταγωγία της μάθησης, όταν ψυχαγωγούνται και δεν περιορίζονται μονάχα στη στυγνή χρησιμοθηρία και τη στείρα αναμετάδοση.

Τότε κι οι εξετάσεις θα έρθουν ως φυσικό επακόλουθο της όλης διαδικασίας, ως το κλείσιμο ενός κύκλου πριν από το άνοιγμα ενός επόμενου.

Μανιέρα για να πετύχουμε τα παραπάνω δεν υπάρχει. Ισως, μονάχα, με ψυχή και μάτια ανοιχτά ν’ ασχοληθούμε πρώτιστα με τους ανθρώπους που έχουμε απέναντί μας, ν’ αναγνωρίσουμε την ψυχολογία και τις ιδιαίτερες ανάγκες του καθενός κι όχι να εξαντλούμαστε αποκλειστικά σε θεωρήματα, εργασίες για το σπίτι, διαγωνίσματα και άσκηση ασταμάτητης πίεσης.

Ας πάψουμε, εντέλει, στην προσπάθειά μας να φτιάξουμε πετυχημένους υποψήφιους, άθελά μας να καταστρέφουμε ανθρώπους.

efsyn