του Κώστα Ζώρα*
Η αποδόμηση των κοινωνικών σχέσεων συνοχής και της κοινωνικής δυναμικής στους καιρούς της παγκοσμιοποίησης, της μεταναστευτικής «πίεσης», των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και των συστημικών μέσων ενημέρωσης.
Θα μπορούσε να είναι η εισαγωγική παράγραφος μια συνοπτική περιγραφή ενός σύνθετου κοινωνικοπολιτικού φαινομένου που επανέφερε στην Ευρώπη, και όχι μόνον, το φάντασμα του φασισμού ως δηλητηριώδους συνδυασμού ρατσισμού και εγκληματικής βίας; Ενδεχομένως ναι.
Αλλωστε, μια σπουδαία πολιτικός, πρόεδρος του κόμματος των Πράσινων (2000-2001) στην Ομοσπονδιακή Γερμανία (Renate Künast), και τρεις εμβληματικοί Γερμανοί καθηγητές Κοινωνιολογίας (Heinz Bude, Zygmunt Bauman, Ulrich Beck) περιέγραψαν με ιδιαίτερα επεξεργασμένο λόγο αλλά και γλαφυρό στιλ τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα.
Ας τους ακούσουμε.
«Η διάκριση και ο ρατσισμός και η βία που γεννούν δεν είναι απότοκο φυσικών καταστάσεων, αλλά εξαρτώνται από τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις».
«Η κινητήρια κοινωνική δύναμη είναι πλέον ο φόβος και το μίσος».
«Το άτομο βρίσκεται μπροστά στο μη εκπληρώσιμο καθήκον να βρει ατομικές λύσεις για μείζονα κοινωνικά προβλήματα».
«Κάνεις κέφι να βρίσκεις φίλους στο Facebook, αλλά αυτό φτάνει μέχρι την ανταλλαγή απόψεων ή έστω την κοινή διαμαρτυρία. Οταν όμως είναι αναγκαίο να υπάρξει κοινή δράση, τότε αυτή η κοινότητα δεν έχει καμία χρησιμότητα».
Ο φασισμός χτυπάει την πόρτα της πολιτικής δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Ο κρότος πλέον εκκωφαντικός. Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την πορεία των πραγμάτων.
Κόμματα με ψευδεπίγραφο τίτλο [Εθνικό Μέτωπο, Εναλλακτική, Λέγκα, Ελευθερίας (!), Χρυσή Αυγή] προσπαθούν να συγκαλύψουν τα φασιστικά και νεοναζιστικά χαρακτηριστικά τους και οπωσδήποτε παραπλανούν τμήμα των πολιτών-εκλογέων.
Το διαζύγιο της σοσιαλδημοκρατίας από τα μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα και η προσχώρησή της στον αυταρχισμό του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού. Μέρος των μικροαστικών αυτών στρωμάτων, αρκετά σημαντικό ποσοτικά, ακολουθεί τις «ταξικές και αντισυστημικές» Σειρήνες της άκρας Δεξιάς. Η εκλογική κατάπτωση έως συντριβή της σοσιαλδημοκρατίας έχει πανευρωπαϊκή διάσταση. Στις αρχές του αιώνα δώδεκα από τα δεκαπέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. κυβερνούνταν από σοσιαλιστές ή σοσιαλδημοκράτες. Σήμερα μόνον έξι σοσιαλιστές κάθονται στις Βρυξέλλες. Σε αυτούς προστίθεται με πρωταγωνιστικό ρόλο, εκ μέρους της Αριστεράς, ο Αλέξης Τσίπρας, ενώ παραμένει αναπάντητο το ερώτημα αν το κίνημα του Εμανουέλ Μακρόν, που αναδείχθηκε μέσα από τα σοσιαλιστικά ερείπια, θα μπορούσε να θεωρηθεί έστω «σοσιαλδημοκρατικό».
Τα κεντροδεξιά κόμματα υιοθετούν την πολιτική ημερήσια διάταξη του φόβου και του μίσους. Προσφάτως, κορυφαίο στέλεχος του ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος πρότεινε «ολική λύση» για τη διευθέτηση των μεταναστευτικών προβλημάτων παραπέμποντας ευθέως στην «τελική λύση» του Ολοκαυτώματος. Ο ημέτερος δημόσιος λόγος κυριαρχείται από το δεδομένο της ταχύτατης ακροδεξιάς διολίσθησης της Νέας Δημοκρατίας, κόμματος με ιστορικά κεντροδεξιά χαρακτηριστικά, τουλάχιστον μέχρι τώρα.
Υπόγειες διασυνδέσεις ιδιοκτητών συστημικών ΜΜΕ με τον φασισμό προκειμένου, την κρίσιμη πολιτική ώρα, να στηριχτούν τα επιχειρηματικά και εφοπλιστικά τους συμφέροντα.
Απόσταση πολιτικής πολιτών. Αποδυνάμωση των κοινωνικών κινημάτων και γενικότερα των συλλογικοτήτων. Ατομικισμός υπό το βάρος των οικονομικών και εργασιακών προβλημάτων. Ωρα για νέους θεσμούς άμεσης δημοκρατικής συμμετοχής;
Διαφθορά στην πολιτική. Καταχρηστική πολιτική ασυλία. Το άρθρο 86 του Συντάγματος (ευθύνη υπουργών) θρυαλλίδα στα θεμέλια του δημόσιου χώρου. Πόσο έχει γίνει αυτό αντιληπτό;
Πλαδαρή μετριότητα «που σήμερα κυριαρχεί στην Ευρώπη. Και το μέτριο ποτέ δεν είναι ελκυστικό. Δεν πείθει, δεν εμπνέει. Αντιθέτως, το κακό μπορεί να γοητεύσει τους ανθρώπους, να είναι ελκυστικό, όπως έχει συμβεί στο ευρωπαϊκό παρελθόν», γράφει ο συνάδελφος Δημήτρης Χριστόπουλος («Η Ιταλία φωνάζει. Η Ευρώπη ακούει;» «Εφ.Συν.», 6.3.2018). Πόσο μπορεί να πείσουν ηγετικά, ιδεολογικά, πολιτικά τύποι όπως ο Ματέο Ρέντσι;
Κρίση δημοκρατικής νομιμοποίησης και κοινωνικού κράτους στην Ε.Ε. Υποχώρηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μπροστά στο εθνικό κράτος.
Και όμως, κάποια ελπίδα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Προοδευτική Συμμαχία, η σύμπραξη και η σύμπλευση, δηλαδή, Σοσιαλιστών, Αριστεράς, Πράσινων, θα μπορούσε να σημάνει γενικό συναγερμό και να κινητοποιήσει επιθετικά, όχι αμυντικά, τους ευρωπαϊκούς λαούς για διεύρυνση της δημοκρατίας και ενίσχυση της κοινωνικής ισότητας με συμφωνημένο σημάδι «πολιτική και δράσεις για τους πολλούς, όχι για τους λίγους».
* Ο Κώστας Ζώρας είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
efsyn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου