Μια παλιά, αμαρτωλή ιστορία

του Τάσου Παππά

Δεν είναι μόνο το Κυπριακό και το Μακεδονικό τα προβλήματα που σέρνονται επί χρόνια και απασχολούν το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία. Υπάρχει ακόμη ένα... εθνικό θέμα που μας ταλαιπωρεί. Οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας. Μέχρι το 1974 κανένα κόμμα δεν το είχε βάλει στη δημόσια συζήτηση. Η Δεξιά υπηρετούσε το αφήγημα «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» και οτιδήποτε το αμφισβητούσε συναντούσε την κάθετη αντίδρασή της.

Το Κέντρο προδικτατορικά, αν και είχε στους κόλπους του φιλελεύθερες πτέρυγες, δεν τόλμησε να υιοθετήσει προοδευτικές απόψεις. Η δύναμη της Ιεραρχίας ήταν μεγάλη και δεν διακινδύνευσε ρήξη μαζί της.

Η κομμουνιστική Αριστερά την ίδια περίοδο ήταν σαφής, όμως δεν μπορούσε να επηρεάσει τα πράγματα.

Το ένα κομμάτι της ήταν στην παρανομία (ΚΚΕ), το άλλο προσπαθούσε να επιβιώσει σε δύσκολες συνθήκες (ΕΔΑ). Το 1974 μπήκε ορμητικά στο πολιτικό παιχνίδι το ΠΑΣΟΚ.

Στην ιδρυτική διακήρυξή του υπήρχαν πράματα και θάματα: από την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, την αυτοδιαχείριση και τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό μέχρι την έξοδο από το ΝΑΤΟ. Φυσικά και ο χωρισμός Κράτους-Εκκλησίας.

Στο κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, λίγο πριν από τις εκλογές του 1981, οι μεγαλοστομίες περί σοσιαλισμού και απεξάρτησης από τους διεθνείς οργανισμούς του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού (ΕΟΚ, ΝΑΤΟ) είχαν υποχωρήσει ατάκτως, το θέμα όμως του χωρισμού Κράτους-Εκκλησίας ήταν σε περίοπτη θέση.

Οι πρώτες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έδωσαν κάποιες μάχες σε περιφερειακά ζητήματα (εκκλησιαστική περιουσία), δεν άγγιξαν όμως τον πυρήνα του προβλήματος.

Υπουργοί έγραφαν ιστορία και αποχωρούσαν από τις θέσεις τους (Τρίτσης) και ο τότε πρωθυπουργός (Ανδρέας Παπανδρέου) τα έβρισκε με τον τότε αρχιεπίσκοπο (Σεραφείμ).

Ο Κώστας Σημίτης συγκρούστηκε με την ηγεσία της Ιεραρχίας για ένα ήσσονος σημασίας ζήτημα, το οποίο η Ιεραρχία αναβάθμισε σε μείζον (ταυτότητες), δεν αναδιπλώθηκε προς τιμήν του, ωστόσο, αν και αγνωστικιστής, φοβήθηκε να προχωρήσει επί της ουσίας.

Το μισό κόμμα του ούτε που ήθελε να ακούσει για χωρισμό Κράτους-Εκκλησίας.

Ο συγκεκριμένος στόχος υπήρχε και στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Πολλοί πίστεψαν ότι η «πρώτη φορά Αριστερά» δεν θα διστάσει. Ξανά τζίφος.

Ο πρωθυπουργός, αν και δηλωμένος άθεος, προτίμησε να κρατήσει στάση εξευμενισμού παρά να προχωρήσει σε πρωτοβουλίες που θα δυσαρεστούσαν την Ιεραρχία και θα την έφερναν απέναντι στην κυβέρνησή του, μέλος της οποίας είναι οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, κόμμα που έχει ισχυρούς δεσμούς με τους δεσπότες.

Ακόμη και στην πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος ο ΣΥΡΙΖΑ προσεγγίζει τη σχέση Κράτους-Εκκλησίας με εξαιρετικά δειλό τρόπο.

Τελευταίο παράδειγμα είναι το... θαύμα που έγινε με τη διακήρυξη του Κινήματος Αλλαγής.

Στο αρχικό σχέδιο υπήρχε αναφορά για τον πλήρη διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας, αλλά στο κείμενο που ψηφίστηκε (;) στο συνέδριο η φράση αντικαταστάθηκε με τη σαφώς αναιμική «υποστηρίζουμε τους διακριτούς ρόλους στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας».

Πώς, λοιπόν, να μη ξεσαλώνουν οι διάφοροι ακροδεξιοί ιεράρχες; Νιώθουν ανίκητοι.

Χθες ήρθε η απόφαση του ΣτΕ για το μάθημα των Θρησκευτικών για να ενισχύσει την αλαζονεία τους. Αθήνα-Τεχεράνη, ένας ναργιλές δρόμος.

efsyn