Η Κόλαση και η Ιστορία

Δικαιώνονται οι νεκροί;

της Κατέ Καζάντη

Δικαιώνονται οι νεκροί; Οφείλει, σύσσωμη, η κοινωνία των ανθρώπων να τους δίνει άφεση; Και, επιπλέον, αποφαίνεται ποτέ στ’ αλήθεια η ιστορία για το βίο και την πολιτεία όσων εκτέθηκαν στη δημόσια σφαίρα –ή και όσων δεν το έκαμαν;

Αλλά τη χριστιανική προσταγή «…ο αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας (Ρωμ. 6,7) τη διαβάζουμε αιρετικώ τω τρόπω: «…απήλλακται το λοιπόν του αμαρτάνειν νεκρός κείμενος…» λέει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, οι νεκροί δηλαδή δεν αμαρτάνουν πια, εφόσον νεκροί. Αλλά δεν δικαιώνονται για τα ανομήματά τους, απαλλάσσονται μόνο. Διότι αν τους συγχωρήσεις, απλώς καταργείς την έννοια της Κολάσεως, αποδεχόμενος μοναχά τον τόπο χλοερό. Και τούτο αντιβαίνει στο δόγμα των πιστών. Τα δε αποτελέσματα των πράξεων των ανθρώπων επηρεάζουν τις ζωές πολλών, μετά το θάνατό τους.

Και αν η συγχώρεση αποτελεί υπόθεση της ηθικής του καθενός, η επίσημη ιστορία αποτελεί υπόθεση μοναχά των νικητών της κυρίαρχης ιδεολογίας και ουχί των ηττημένων. Πώς καταγράφηκε, ας πούμε, στην επίσημη ιστορία των Βρετανών, αλλά και αυτήν της Ευρώπης, η φίλη και του Πινοσέτ Μάργκαρετ Θάτσερ και πώς στη συνείδηση της εργατικής τάξης αποτελεί μιαν όλως διαφορετική υπόθεση.

Ομοίως και η ζωή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

«Ο Μητσοτάκης ήταν πολύ μπροστά», λέγεται και ακούγεται από τους ομοϊδεάτες του. Αλλά ο προσφάτως εκλιπών δεν μόνο από τις πλέον αμφιλεγόμενες πολιτικές προσωπικότητες για το ρόλο του σε μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας (Αποστασία,Ιουλιανά, Χούντα κ.ο.κ.). Υπήρξε ακραία νεοφιλελεύθερος σε μια εποχή που οι ιδέες και η πολιτική εξουσία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας κρατούσαν ακόμα, σε μια εποχή που ήλπιζε κανείς, ακόμη, στην Ευρώπη των λαών. Μοιάζει προφητική οπότε η μειοψηφική τότε ρητορική του ρηγανοθατσερισμού την οποία ο Μητσοτάκης αναπαρήγαγε και η οποία σήμερα έγινε πλειοψηφική. Βεβαίως, τεχνηέντως παραλείπεται πόσες χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές συνέτριψε όπου ακολουθήθηκε, όπως και πόσες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές συνεχίζει να συντρίβει.

Η ιστορία γράφεται, σβήνεται και ξαναγράφεται, από τις πανάκριβες πένες των ελίτ και από το αίμα του κόσμου της εργασίας. «Υποκείμενο της ιστορικής γνώσης είναι η ίδια η μαχόμενη, καταπιεσμένη τάξη», όπως γράφει ο Βάλτερ Μπένγιαμιν. Αλλά επειδή «ο εχθρός δεν έχει πάψει να νικά», να βλέπει μπρος στα μάτια του κανείς πώς στρογγυλεύουν οι γωνίες, πώς ξαναφιλιώνουν οι συστημικοί ανταγωνιστές και πώς επανενώνονται συμφέροντα αποτελεί μια πολύ διδακτική υπόθεση.

Ούτε το μίσος, όμως, διεγείρεται ούτε τίποτα άλλο συναφές. Ίσως μοναχά ο φυσικός θυμός του ανθρώπινου όντος απέναντι σ’ εκείνον που του συνέθλιψε τη ζωή, αίσθημα όμως που αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη της πολιτικής σκέψης, της ταξικής (αυτο)συνείδησης, άρα και χρήσιμο.

Οι ομοϊδεάτες καθενός που πεθαίνει καλά κάνουν και θλίβονται, λοιπόν. Αλλά κι εκείνοι που νιώθουν πως καταστράφηκαν καλά επίσης κάνουν να μην συγχωρούν το ρόλο του στην ιστορία. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο.

left