Με αφορμή την επέτειο της πολιορκίας

του Χρήστου Μωραίτη

Η επέτειος των 300 χρόνων από την πολιορκία της Κέρκυρας από τους Οθωμανούς και την σωτηρία του νησιού έρχεται να μας βάλει αντιμέτωπους με μια σειρά ερωτημάτων, στα οποία δύσκολα θα απαντήσουμε αντικειμενικά ως Κερκυραίοι. Το κυρίαρχο ίσως είναι το πόσο μεγάλη ήταν ή όχι η σημασία της νίκης των Ενετών και λοιπών συμμάχων  στην εξέλιξη της προέλασης των Οθωμανών προς την Κεντρική Ευρώπη, σε σχέση με την δίδυμη μάχη του Πετροβαραντίν στην Ουγγαρία.

Δεν είμαι αρμόδιος να μιλήσω για αυτό, αν και κατά την γνώμη μου το σημαντικό είναι να δούμε γιατί τίθεται το ερώτημα κι όχι ποια η απάντηση. Κι αυτό γιατί μπορεί να υποκρύπτει είτε μια a priori αμφισβήτηση της αξίας της νίκης είτε από την άλλη μια τάση διόγκωσής της για λόγους τοπικού γοήτρου. Θεωρώ επομένως ότι το συνέδριο που θα γίνει τον Οκτώβρη θα μας δώσει την ευκαιρία να γίνουμε πιο σοφοί ως προς αυτό. 
Υπάρχουν όμως καμπόσα άλλα ερωτήματα με μεγάλη σημασία που περιμένουν κάποιες απαντήσεις.

• Πόσοι Κερκυραίοι γνωρίζουν τι ακριβώς γιορτάζουμε στις 11 Αυγούστου;
• Πόσοι κερκυραίοι γνωρίζουν ότι, όταν κάνουν τα ψώνια τους στην «λαϊκή», βρίσκονται στο σημείο όπου έγιναν οι πιο σφοδρές μάχες της πολιορκίας;
• Πόσοι ξέρουν κάτι παραπάνω για τις οχυρώσεις, τους προμαχώνες, τις ονομασίες τους και τη θέση τους στη σημερινή μορφή της πόλης;
• Πόσοι γνωρίζουν πότε άρχισε, πότε τέλειωσε, ανάμεσα σε ποιους έγινε και για ποιους λόγους ο πόλεμος, του οποίου ένα επιμέρους επεισόδιο ήταν η πολιορκία του νησιού μας;
• Πόσοι γνωρίζουν σε ποιους ανήκε η Κέρκυρα την εποχή εκείνη και ποια η πολιτική γεωγραφία της Ευρώπης την ίδια περίοδο;
• Πόσοι μπορούν να συνδέσουν τον Ενετοτουρκικό αυτόν πόλεμο με τις ανακαλύψεις του Κολόμβου και των άλλων θαλασσοπόρων δύο αιώνες περίπου πριν;

Τα ερωτήματα αυτά είναι ενδεικτικά, ανάμεσα σε πολλά άλλα παρόμοια που θα μπορούσαν να αναφερθούν, νομίζω όμως ότι σε όλα αυτά η απάντηση είναι ότι πολλοί λίγοι γνωρίζουν κάτι περισσότερο για την πολιορκία αυτή, πέρα από την λαϊκή μεταφυσική άποψη που σχετίζεται με τη θεία παρέμβαση και το θαύμα του Πολιούχου αγίου.

Αν ευσταθεί αυτή η απάντηση, τότε τίθεται εμπρός μας ένα άλλο πελώριο ερώτημα. Γιατί δεν μάθαμε ποτέ για αυτές και πολλές άλλες πτυχές της τοπικής μας ιστορίας;

Γιατί για τόσα πολλά χρόνια τα γεγονότα αυτά έχουν αφομοιωθεί στη συνείδηση τόσων πολλών ανθρώπων μόνο με την μεταφυσική τους διάσταση, χωρίς καμιάν αναφορά στην ιστορική-επιστημονική τους αλήθεια; Ήταν επιλογή ή όχι, και ποιων, να αφεθεί να κυριαρχήσει ο λαϊκός θρύλος, εντελώς αποκομμένος από την ορθολογική του ερμηνεία; ‘Ηταν επιλογή να υποβαθμιστεί η ιστορική αφήγηση έναντι της θρησκευτικής; Συνάπτονται αυτές οι δύο; Πού; Σε ποια σημεία; Γιατί δεν επιδιώξαμε ούτε καν να αναδείξουμε τις συνάψεις των δύο αφηγήσεων;

Είναι προφανές νομίζω ότι στο σημείο αυτό οφείλει κανείς να μιλήσει για την σημασία, αλλά και την απουσία της διδασκαλίας της τοπικής Ιστορίας στην εκπαίδευση, την υποβάθμιση του τοπικού έναντι του εθνικού, την κυριαρχία της εθνοκεντρικής αφήγησης σε μια παιδεία που, από την εποχή ακόμα του Καποδίστρια, αγνοεί την τοπικότητα, σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, αν δεν την θεωρεί και εχθρό ή έστω αντίπαλο της καλλιέργειας της εθνικής συνείδησης. Ενώ δεν θεωρεί εχθρό ή αντίπαλο τη μεταφυσική ερμηνεία των πραγμάτων, όπως δεν θεωρεί αντίπαλο την επιλεκτική αναφορά στους αρχαίους προγόνους, τέτοια που να μην θίγεται επ’ ουδενί « η λάμψη των αρχαίων μαρμάρων».     

Έχουν δίκιο άραγε όσοι ισχυρίζονται ότι ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός δεν ρίζωσε ποτέ στη χώρα μας;

Υ.Γ 

1.Τοπικότητα και τοπική ιστορία δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση τοπικισμός. Η διαφορά είναι ίδια με αυτήν ανάμεσα στο εθνικό και το εθνικιστικό. Η γνώση της ιστορίας σε όλες τις πτυχές της και με όλες τις «αλήθειες» της, ενισχύει τη συνείδηση της μερικότητάς μας μέσα στο σύνολο κι όχι την τάση της διόγκωσης του εθνικού ή τοπικού «εμείς»
        

2. Η αφήγηση της σύγκρουσης δύο-τριών μάλλον- αυτοκρατοριών ως σύγκρουσης δύο πολιτισμών ή θρησκειών, είναι παρόμοια με  την αφήγηση που αναπτύσσεται στην εποχή μας με αφορμή τον ISIS, τις παλαιότερες περί μουσουλμανικού τόξου και αυτές που επικράτησαν από την στιγμή της επίθεσης στους «δίδυμους πύργους» της Ν. Υόρκης. Σε όλες αυτές το επιμέρους αναγορεύεται σε κύριο και συνολικό, με στόχους πολύ διαφορετικούς από την θρησκεία και τον πολιτισμό.

corfupress