Δεξιά δημαγωγία και μετανάστευση

Ο Φάρατζ (αριστερά) δεν έχει πρόβλημα γιατί δεν υποσχέθηκε τίποτα, αλλά ο Τζόνσον σπάει το κεφάλι του για το πώς θα δώσει 350 εκατ. λίρες στο ΕΣΥ

του Σεμπάστιαν Γκέρχαρντ*

Αμέσως μετά τη νίκη του Brexit, ο Νάιτζελ Φάρατζ του Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) δήλωσε ότι εκείνος δεν υποστήριξε ποτέ μια κεντρική υπόσχεση της εκστρατείας για την έξοδο από την Ε.Ε.:

Τα «350 εκατομμύρια λίρες» που θα μπορούσαν να πηγαίνουν στο κρατικό σύστημα υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, με το που θα σταματήσουν τα περιττά εμβάσματα στις Βρυξέλλες, αυτά τα 350 εκατομμύρια λίρες -πάνω από 420 εκατομμύρια ευρώ- δεν θα έρθουν. Ούτε σήμερα, ούτε σε δυο χρόνια, ποτέ. Αλλά αυτό για τον Νάιτζελ Φάρατζ δεν είναι πρόβλημα.

Δεν υποστήριξε ποτέ αυτή την υπόσχεση. Μόνο ο Συντηρητικός πρώην δήμαρχος του Λονδίνου και νυν ισχυρός άντρας του Κόμματος των Συντηρητικών, Μπόρις Τζόνσον, πρέπει να δει τώρα πώς θα καταφέρει να ξεφύγει από την υπόσχεση που έδωσε ως μπροστάρης της δεξιάς εκστρατείας για το Brexit.

Η δεξιά απόρριψη της Ε.Ε. περιστρέφεται γύρω από δυο θέματα. Το ένα είναι η κριτική στην ΕΚΤ, όπως διατυπώνεται στη Γερμανία κυρίως από το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Οι υπερφιλελεύθεροι βλέπουν στη νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας έναν ανεπίτρεπτο περιορισμό των δυνάμεων της αγοράς. Ειδικά τα χαμηλά επιτόκια των τελευταίων χρόνων τα θεωρούν παραβίαση του ανθρώπινου δικαιώματος για υψηλό εισόδημα περιουσίας.

Το ότι η Κεντρική Τράπεζα δεν καθορίζει τα επιτόκια, αλλά ακολουθεί και η ίδια την εξέλιξη της αγοράς - αυτό δεν το σκέφτονται αυτοί οι ανικανοποίητοι μικροαστοί. Και η τελευταία αποτυχία των φιλελεύθερων επικριτών της ΕΚΤ στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας στις 21 Ιουνίου 2016 δεν θα κλονίσει την εμπιστοσύνη τους στις αυτοϊάσιμες ιδιότητες του αχαλίνωτου ανταγωνισμού.

Αλλά με τη νομισματική πολιτική οι Βρετανοί δεν έχουν πρόβλημα. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ανήκει στην ευρωζώνη. Δεν υπάρχει καμία κριτική -δικαιολογημένη ή όχι- που να αφορά τη νομισματική πολιτική.

Αντιθέτως, οι Συντηρητικοί όπως το UKIP στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015 έφεραν ήδη στο επίκεντρο το δεύτερο θέμα της δεξιάς κριτικής στην Ε.Ε.: τη μετανάστευση. Σε αυτόν τον προεκλογικό αγώνα ο Συντηρητικός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον υποσχέθηκε το δημοψήφισμα για την παραμονή στην Ε.Ε. ως μέσο για να ενώσει το κόμμα του και να κολλήσει στον τοίχο το κόμμα των Εργατικών.

Το δεύτερο το κατάφερε, το πρώτο όχι. Οι Βρετανοί Συντηρητικοί απομακρύνονται εδώ και χρόνια από την Ε.Ε., καθώς παρεμβαίνει ρυθμιστικά πολύ έντονα στην οικονομία. Με σύνθημα τον περιορισμό της μετανάστευσης ο Κάμερον ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Ενα χρόνο αργότερα στέκεται σαν μαθητευόμενος μάγος μπροστά στα ερείπια της πολιτικής του.

Ηδη στον προεκλογικό αγώνα του 2015 το θέμα ήταν αφενός οι πρόσφυγες που, για παράδειγμα, προσπαθούν να περάσουν το κανάλι από το Καλέ. Λίγο πριν από την ψηφοφορία για το Brexit το επιχείρημα ήταν τα προσφυγικά ρεύματα που απειλούσαν να μπουν στη χώρα.

Κυρίως όμως -και αφετέρου- το θέμα ήταν η παράνομη μετανάστευση, μεταξύ άλλων από κράτη της Ε.Ε. Αντιθέτως, η μετανάστευση από τη Μεγάλη Βρετανία συζητιέται πιο σπάνια: κάθε χρόνο εγκαταλείπουν τη χώρα 300.000 έως 450.000 άνθρωποι.

Τα ΜΜΕ με χαρά μετατρέπουν σε σκάνδαλο την οικονομική μετανάστευση από την Πολωνία, η οποία διευκολύνθηκε σαφώς χάρη στην ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. το 2004. Εξάλλου, στα τέλη του 2013 μεταξύ των περίπου 63 εκατομμυρίων κατοίκων της Μεγάλης Βρετανίας υπήρχαν, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, σχεδόν 700.000 άνθρωποι που γεννήθηκαν στην Πολωνία.

Σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις ο αριθμός τους ανέρχεται σε ένα εκατομμύριο. Μεταξύ των μεταναστών από χώρες της Ευρώπης οι Πολωνοί αποτελούν τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα. Δεν είναι όμως όλοι τους σε παραγωγική ηλικία, δεν εργάζονται όλοι. Σίγουρα η οικονομική μετανάστευση γίνεται αισθητή στην αγορά εργασίας.

Και όπως όλοι οι μετανάστες από φτωχότερες χώρες, έτσι κι οι Πολωνοί δεν παίρνουν τις πιο καλοπληρωμένες δουλειές. Πολλοί από τους Πολωνούς συναδέλφους του αριστερού συνδικάτου βάσης Inicjatywa Pracownicza έχουν εργαστεί για μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και εν μέρει επανειλημμένως στη Μεγάλη Βρετανία. Λένε ότι από τα τρία αυθεντικά μαζικά κινήματα της πολωνικής κοινωνίας -ποδόσφαιρο, Καθολική Εκκλησία και συνδικάτα- μόνο τα δυο πήραν μαζί τους στο βρετανικό νησί: την Εκκλησία και το ποδόσφαιρο.

Το να κατηγορείται επομένως ο Πολωνός τεχνίτης για ντάμπινγκ (αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα) όσον αφορά τους μισθούς είναι είτε χαζό είτε κακόβουλο. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο συναντιούνται και στις εθνικές αγορές εργασίας άνθρωποι με πολύ διαφορετικές συνθήκες ζωής.

Αυτό που για τους μεν είναι μισθός πείνας, γιατί ζουν με τις οικογένειές τους σε μια ακριβή μεγαλούπολη, μπορεί για μετανάστες με οικογένεια στην περιφέρεια να είναι ένα εισόδημα για όλα τα μέλη της οικογένειας. Αυτή η αντίθεση είναι αντικειμενική και δεν πρόκειται να εκλείψει από τον κόσμο με ευχολόγια και συνθήματα, αλλά μόνο μέσα από τη συλλογική οργάνωση προοπτικών αλληλεγγύης.

Πριν από 20 χρόνια ήταν Βρετανοί και Ιρλανδοί οικοδόμοι που συνωστίζονταν στη γερμανική αγορά εργασίας. Γιατί στην πατρίδα τους δεν υπήρχαν δουλειές γι’ αυτούς και σίγουρα δεν υπήρχαν καλοπληρωμένες δουλειές. Πολύ πριν από τη Μάργκαρετ Θάτσερ αναπτύχθηκε μια τελείως βρετανική παράδοση λιτότητας και ντάμπινγκ των μισθών.

Και μετά η κατάσταση αντί να βελτιωθεί, χειροτέρεψε. Στην ηπειρωτική Ευρώπη όμως οι οικοδόμοι μπορούσαν να δουλέψουν σαν υπεργολάβοι ή ελεύθεροι επαγγελματίες. Για τις γερμανικές επιχειρήσεις αυτό σήμαινε λιγότερες κοινωνικές εισφορές. Οι συνάδελφοι από τα νησιά ήταν ανταγωνιστικοί. Κι αυτό δημιουργούσε διαμάχες.

Ωστόσο, όταν στις 16 Ιουνίου 1996 κάποιοι νεαροί στο Μάλοβ του Βρανδεμβούργου επιτέθηκαν σε τρεις Βρετανούς οικοδόμους τζαμαϊκανής καταγωγής, το θέμα δεν ήταν οι μισθοί αλλά ο ρατσισμός. Τους καταδίωξαν και προκάλεσαν ένα σοβαρό αυτοκινητικό δυστύχημα. Από τότε, εδώ και 20 χρόνια, ο Νοέλ Μάρτιν από το Μπέρμιγχαμ είναι παράλυτος από τον λαιμό και κάτω.

Στο Μάλοβ δεν άλλαξαν πολλά πράγματα, όπως και σε άλλες περιοχές των προαστίων του Βερολίνου. Υπάρχουν βέβαια προγράμματα ανταλλαγής νέων με το Μπέρμιγχαμ και διάφοροι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται υπέρ των προσφύγων και κατά του ρατσισμού. Ωστόσο, τον Φεβρουάριο του 2016 έγινε ένας εμπρησμός σε ένα κτίριο που ετοιμαζόταν να μετατραπεί σε κατάλυμα προσφύγων.

Το επίσημο ποσοστό ανεργίας στη Μεγάλη Βρετανία ήταν τον Μάιο του 2016 μόλις 5%. Τελευταία φορά που το ποσοστό ήταν τόσο χαμηλό ήταν τον Οκτώβριο του 2005. Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι πολλοί δεν τα βγάζουν πέρα με μία -ή τις περισσότερες- δουλειές που κάνουν. Αυτό όμως δεν έχει καμία σχέση με τη μετανάστευση, αντίθετα έχει απόλυτη σχέση με τα σχεδόν 40 χρόνια νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Με την εκστρατεία για την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. ένα ρεύμα του Συντηρητικού Κόμματος κατάφερε να ενσωματώσει ένα τμήμα της αγανάκτησης για τη φτώχεια και την κοινωνική αποδόμηση σε ένα νέο, δεξιό δημαγωγικό πρόγραμμα: κατά των «Βρυξελλών» και υπέρ της πατρίδας!

Οσο η αγανάκτηση για τις συνθήκες ζωής στρέφεται κατά των μεταναστών, οι ελίτ μπορούν να συνεχίσουν τις έντονες αντιπαραθέσεις τους για την κατανομή του μεγάλου κέρδους. Οσο τίθενται σε ψηφοφορία μόνο διαφορετικές μορφές της επικρατούσας πολιτικής, δεν υπάρχει κανένας φόβος. Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ είχε πει κάποτε: «Ο εθνικισμός δεν γίνεται καλός επειδή βρίσκεται στα μυαλά των φτωχών ανθρώπων. Ισα ίσα που τότε γίνεται τελείως παράλογος». Δίκιο έχει.

*συνιδρυτής του Faktencheck:HELLAS, ανήκει στη συντακτική ομάδα του FCE και είναι διευθύνων σύμβουλος του Lunapark21.

Τι είναι το FaktenCheck:EUROPA

Πριν από ένα χρόνο πάνω από το 60% του ελληνικού πληθυσμού είπε «όχι» στις επιταγές της Ε.Ε., της ΕΚΤ και του ΔΝΤ (τρόικα), που επέμεναν σε ένα νέο πρόγραμμα με μειώσεις συντάξεων και αυξήσεις ΦΠΑ. Η τρόικα ωστόσο κατάφερε να επιβληθεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ υλοποιεί πλέον στην Ελλάδα το πρόγραμμα των πιστωτών -κόντρα στη σαφή βούληση της πλειοψηφίας και σε βάρος της.

Γίνεται όλο και περισσότερο σαφές: Στην Ελλάδα έχουμε μια περίπτωση παραδειγματισμού. Η πολιτική της λιτότητας που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα αποτελεί σήμερα το πρόγραμμα εκείνων που παίρνουν τις αποφάσεις στην Ε.Ε.: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η γερμανική κυβέρνηση -και πίσω τους και πάλι οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και οι τράπεζες. Αυτή η πολιτική στρέφεται κατά της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού στην Ε.Ε.

Το πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Ενωση», όπως αυτοπαρουσιάζεται, είναι υπέρ της δημιουργίας θέσεων εργασίας και υπέρ της κοινωνικής ασφάλειας. Αλλά στην πραγματικότητα αυξάνεται η μαζική ανεργία και η επισφαλής απασχόληση. Το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλούσιων μεγαλώνει συνεχώς.

Η Ε.Ε. είναι επισήμως υπέρ της ειρήνης. Στην πραγματικότητα όμως η Ε.Ε. και οι μεμονωμένες χώρες- κράτη της Ε.Ε. συμμετέχουν σε έναν αυξανόμενο αριθμό στρατιωτικών επεμβάσεων και πολεμικών συγκρούσεων.

Η Ε.Ε. διεκδικεί για τον εαυτό της τη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα η ουσία της δημοκρατίας μειώνεται όσο πλησιάζει κανείς τις Βρυξέλλες και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε.

Η Ε.Ε. διεκδικεί για τον εαυτό της την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Αλλά στην πραγματικότητα η Ε.Ε. ασκεί μια πολιτική για την Ευρώπη-φρούριο, συνέπεια της οποίας είναι ότι κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι πνίγονται στη Μεσόγειο.

Το πρόγραμμα Ε.Ε. τάσσεται υπέρ της εξισορρόπησης των διαφορών ανάμεσα στις διάφορες περιφέρειες. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένα μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των πλούσιων περιοχών στο κέντρο της Ε.Ε. και των φτωχών περιοχών της «περιφέρειας».

Παράλληλα, η «πολιτική λιτότητας» που ασκεί η Ε.Ε. συνέβαλε στην κατάργηση της αλληλεγγύης, στο μίσος και στην άνοδο δεξιών και φασιστικών ρευμάτων.

Το FaktenCheck:EUROPA προέρχεται από την εφημερίδα FaktenCheck:HELLAS, που κυκλοφόρησε το 2015 σε πέντε εκδόσεις (και σε πέντε γλώσσες).

Το FaktenCheck:EUROPA συμβάλλει στην αποσαφήνιση των αντιφάσεων μεταξύ αυτοπαρουσίασης και πραγματικότητας της Ε.Ε.

Το FaktenCheck:EUROPA αγωνίζεται για τους φτωχούς, τους άνεργους, τους μισθωτούς και για όλους τους πρόσφυγες.

Το FaktenCheck:EUROPA τάσσεται στο πλευρό αγωνιζόμενων συνδικάτων και κοινωνικών κινημάτων για να συμβάλει στην αλληλεγγύη από τη βάση και στην επιβολή δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στην Ευρώπη.

efsyn