Θα βγει ψήφισμα για τα εγκλήματα του καπιταλισμού;

του Τάσου Παππά

Εξεπλάγη δυσάρεστα (κακώς) ο τέως υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος με το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου το οποίο ταυτίζει τον ναζισμό με τον κομμουνισμό.

Οπως αναφέρεται στο ψήφισμα, «το ναζιστικό και το κομμουνιστικό καθεστώς διέπραξαν μαζικούς φόνους, γενοκτονία και εκτοπίσεις και προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου στην ιστορία της ανθρωπότητας απώλεια ανθρώπινων ζωών και στέρηση ελευθερίας», και υπενθυμίζει το εξαιρετικά ειδεχθές έγκλημα του Ολοκαυτώματος που διέπραξε το ναζιστικό καθεστώς· καταδικάζει απερίφραστα «τις επιθετικές πράξεις, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από το ναζιστικό, το κομμουνιστικό και τα λοιπά ολοκληρωτικά καθεστώτα».

Ο κ. Τσακαλώτος επισημαίνει ότι «δεν περιμένω κάτι καλύτερο από τους Πολωνούς ακροδεξιούς, αλλά με πειράζει η σιωπή των φιλελευθέρων και κεντρώων που πιστεύουν στην Ευρώπη. Σε ποια Ευρώπη θέλουν να μείνουν; Ας μελετήσουν την ιστορία των κεντρώων κομμάτων στη Γερμανία στα χρόνια πριν από την άνοδο των ναζιστών».

Πάντως δεν είναι η πρώτη φορά που το Ευρωκοινοβούλιο -την πλειοψηφία έχουν δεξιοί (τα κόμματά τους με ελάχιστες και τιμητικές εξαιρέσεις συνεργάστηκαν με τους ναζιστές), φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες- επιλέγει αυτή την ισοπεδωτική γραμμή. Εχουν υπάρξει και άλλα τόσο... αντικειμενικά ψηφίσματα. Δεξιοί, κεντρώοι, φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες εδώ και πολλά χρόνια υποστηρίζουν σταθερά πως ο ναζισμός και ο κομμουνισμός (όπως τον εννοούν) είναι περίπου το ίδιο πράγμα. Πρόκειται για εξίσου ολοκληρωτικές ιδεολογίες που γέννησαν εξίσου δολοφονικά καθεστώτα.

Η προσπάθεια ταύτισης ναζισμού-κομμουνισμού ξεκίνησε με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου και στη διαμάχη ενεπλάκησαν εκτός από κόμματα και στοχαστές. Για παράδειγμα, ο Ρεϊμόν Αρόν περιόριζε τις αποκλίσεις των δύο συστημάτων σε ήσσονος σημασίας ζητήματα: «Ο κομμουνισμός οδηγεί τους αντιπάλους του σε στρατόπεδα εργασίας, ενώ ο ναζισμός σε στρατόπεδα θανάτου.

Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει η επιδίωξη να δημιουργηθεί ένας νέος τύπου ανθρώπου, στην άλλη η δαιμονική βούληση εξολόθρευσης μιας φυλής» («Η Μαύρη Βίβλος του κομμουνισμού», εκδόσεις Εστία, σελ. 26). Λίγες οι διαφορές, πολλά τα κοινά σημεία, όπως αναφέρει και ο Φρανσουά Φιρέ: «Το μίσος τους για τη δημοκρατία και τη νεωτερικότητα, τη δυνατότητα που έχουν οι άνθρωποι να ρυθμίζουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις ατομικές τους προτιμήσεις» (ό.π. σελ. 27).

Απάντηση στις παραπάνω προσεγγίσεις δίνει ο Ζακ Ντεριντά. Αφού ξεκαθαρίζει πως δεν πιστεύει ότι τα γκουλάγκ είναι τάχα λιγότερο σοβαρά από το Ολοκαύτωμα, υπογραμμίζει ότι «η σήψη ενός σχεδίου δεν είναι το ίδιο πράγμα με το σχέδιο. Ο ναζιστικός ολοκληρωτισμός ήταν το ίδιο το σχέδιο ως διαστροφή» («Τα Νέα» 2.10.2005). Ο απώτερος στόχος των οπαδών της συμμετρικής θεώρησης ναζισμού-κομμουνισμού είναι ο Μαρξ. Χρέωσαν σ’ αυτόν όλα τα αυταρχικά καθεστώτα που μιλούσαν στο όνομά του.

Δικαίως ο Μάσιμο Σαλβαντόρι αναρωτιέται: «Γιατί αυτός που μετράει στην κρίση μας πρέπει να είναι ο Μαρξ όσων μαρξιστών ήταν στην εξουσία και όχι εκείνος των μαρξιστών οι οποίοι πάλεψαν ενάντια στη δεσποτική παρέκκλιση;» (από τη στήλη του Θανάση Γιαλκέτση Σημειωματάριο Ιδεών του περιοδικού «Επτά» της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» 4.4.2004).

Προκύπτει πάντως το ερώτημα: Οι τόσο ευαίσθητοι σε θέμα δημοκρατίας, ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεξιοί, φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες του Ευρωκοινοβουλίου γιατί δεν έχουν εκδώσει ένα ψήφισμα για τα εγκλήματα του καπιταλισμού; Οχι για τα παλιά, αλλά για τα σχετικά πρόσφατα. Για την αποικιοκρατία. Για τη λεηλασία της Αφρικής και της Ασίας. Για τα πραξικοπήματα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Για τις στρατιωτικές επεμβάσεις.

Για τους εμφυλίους που προκάλεσε. Για την εξόντωση ανεπιθύμητων ηγετών. Για τις μαζικές δολοφονίες. Για την εύνοια σε στυγνά καθεστώτα. Για την υποστήριξη κυβερνήσεων που λειτουργούν σαν (πλεονασμός) συμμορίες.

Η δημοκρατική Δύση αποφεύγει να μιλήσει για τους σκελετούς που έχει στις ντουλάπες της, αλλά και για τις σημερινές πομπές της.

Ανάγωγα

«Το αρχαιότερο ταξιδιωτικό γραφείο, η Thomas Cook, κήρυξε χρεοκοπία, αποτυγχάνοντας να βρει τα απαραίτητα κεφάλαια για την επιβίωσή του, πυροδοτώντας μια πρωτοφανή επιχείρηση επαναπατρισμού περισσότερων από 600.000 πελατών που βρίσκονται σε διακοπές σε όλο τον κόσμο. Οι βρετανικές αρχές θα πρέπει να οργανώσουν την επιστροφή 150.000 υπηκόων της χώρας».

Το βρετανικό κράτος λοιπόν θα αναλάβει να οργανώσει την επιστροφή των υπηκόων του. Μάλιστα. Μα καλά, ο σημερινός καπιταλισμός δεν μισεί το κράτος; Το μισεί, αλλά όταν το χρειάζεται για να καλύψει τις ζημιές που προκαλούν οι ιδιώτες το εκλιπαρεί να παρέμβει.