Δεν πρόκειται απλώς για παρακμή, αλλά για ανυπαρξία.
του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Όσοι -μάλλον μεσήλικοι- διατηρούν την παλιομοδίτικη συνήθεια της λαθρανάγνωσης στα ελάχιστα περίπτερα που αναρτούν πλέον τις εφημερίδες, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με την εξής απεικόνιση της πραγματικότητας: «Αλήθειες και κραυγές», «Πέντε κινήσεις για να προλάβουν τα μπλόκα», «Σοκ και δέος με τα θαύματα του Παΐσιου», «Τούρκοι κομάντος επιχείρησαν να καταλάβουν ελληνικό νησί», «Αλοιφή ο ‘κατσαπλιάς’ του Τσίπρα», «Κασκαντέρ Χιμένεθ», «Με φόρα... στην Πόλη», «Έτσι ξηγιέται ο Ματ»...
Αυτά είναι μερικά πραγματικά πρωτοσέλιδα της 19.1.2017. Μια παράθεση των παράλληλων συμπάντων στα οποία ζουν -για την ακρίβεια φυτοζωούν- 5 πρωινές, 10 απογευματινές, 8 αθλητικές και 2 οικονομικές εφημερίδες. Όλες μαζί οι 23 καθημερινές εφημερίδες μετά βίας φτάνουν μια συνολική κυκλοφορία 100.000 φύλλων σ’ έναν πληθυσμό 11 εκατομμυρίων. Οι σαββατιάτικες εκδόσεις φτάνουν τα 130.000 φύλλα. Οι κυριακάτικες κάνουν πάρτι αν προσεγγίσουν την κυκλοφορία των 350.000. Τη δεκαετία του 1980 ο μέσος όρος καθημερινής κυκλοφορίας έφτασε το 1 εκατ., με πολύ λιγότερους τίτλους. Το σημερινό άθροισμα των κυριακάτικων εφημερίδων ήταν μια καλή μέρα της πρώτης σε κυκλοφορία καθημερινής εφημερίδας.
Δεν πρόκειται απλώς για παρακμή, αλλά για ανυπαρξία. Με όρους καπιταλιστικής βιωσιμότητας και αγοράς οι περισσότερες εφημερίδες δεν έπρεπε να υπάρχουν. Μ’ αυτές τις κυκλοφορίες δεν επιτελούν καν τον ρόλο τους ως πολιορκητικοί κριοί και μέσα επιρροής των ιδιοκτητών τους στην κεντρική εξουσία. Η λεγόμενη διαπλοκή είναι προ πολλού νεκρή, αλλά αυτή είναι η βασική «είδηση» που έχει χάσει.
Φυσικά αυτός ο «θάνατος» δεν εξαντλείται στον τεχνολογικά αιφνιδιασμένο χώρο του εντύπου. Οικονομικός ερειπιώνας ερτζιανών έχει καταντήσει προ πολλού το ραδιόφωνο. Η τηλεόραση θυμίζει νεκροταφείο συχνοτήτων. Οι εναπομένοντες καναλάρχες, πλην ελαχίστων υστερικών περιπτώσεων, έχουν παραιτηθεί από τον ανταγωνισμό της επιρροής στη «ζώνη των 8». Οι εθισμένοι στο ζάπινγκ προσφεύγουν με απόγνωση στο τηλεμάρκετινγκ μεταξύ σόμπας Kumtel και καλσοκολάν Hollywood.
Στο Διαδίκτυο η πλημμυρίδα εκατοντάδων πανομοιότυπων ειδησεογραφικών και παρα-ειδησεογραφικών sites χάνεται σ’ έναν αυτοκαταργούμενο ανταγωνισμό. Η περίφημη εγχώρια «4η εξουσία» δεν βρίσκεται απλώς σε κρίση. Έχει πεθάνει, αλλά δεν της το έχουν πει.
Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό, αδύνατον να ερμηνευθεί σε λίγες γραμμές. Η κρίση της μιντιοκρατίας είναι παγκόσμια, σχετίζεται με την τεχνολογική μετάβαση, την αλλαγή ενημερωτικής κουλτούρας, τη μείωση της κερδοφορίας, την υπερμεγέθυνση, τις δυνατότητες αδιαμεσολάβητης διαφήμισης και επιρροής των επιχειρηματικών ελίτ στην κυβερνητική εξουσία και στην κοινωνία.
Αλλά η κατάρρευση που καταγράφεται στην Ελλάδα έχει μια μοναδικότητα. Όλα τα παραπάνω έπαιξαν ρόλο στο σκάσιμο της ελληνικής μιντιακής «φούσκας» και στην αποκαθήλωση των μιντιαρχών, αλλά δεν θα είχε αυτή την έκταση χωρίς τη δραματική αποδυνάμωση όλης της επιχειρηματικής ελίτ, μαζί και της κρατικής, κρατικοδίαιτης ή τραπεζοδίαιτης, στα χρόνια της μεγάλης ύφεσης που προκάλεσαν τα Μνημόνια.
Η συνάρτηση αποκαλύπτεται όταν αντιπαραβάλουμε το -εξαιρετικά χρήσιμο ως καταγραφή- πόρισμα της πλειοψηφίας της Εξεταστικής με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια. Οι βασιλείς του ελληνικού καπιταλισμού είναι όλοι γυμνοί, κανείς δεν μπορεί να κρύψει τη γύμνια του άλλου. Έχουν σχεδόν εξαφανιστεί τα πεδία συνέργειας που άλλοτε πρόσφεραν τεράστια κοιτάσματα οικονομικής και πολιτικής υπεραξίας.
Απ’ την άποψη αυτή, απ’ αυτό που σωστά αποκαλούσαμε κάποτε τρίγωνο της διαπλοκής (ΜΜΕ, τράπεζες, πολιτικό σύστημα) σήμερα μένει το φάντασμά του. Στις ακμές του τριγώνου βρίσκονται άλλοι παράγοντες. Τα ΜΜΕ, ή ό,τι απομένει απ’ αυτά, ουσιαστικά ανήκουν στις τράπεζες. Όποτε θελήσουν αυτές να τραβήξουν την πρίζα, ελάχιστοι θα μείνουν ζωντανοί.
Οι τράπεζες, με τη σειρά τους, ανήκουν τύποις και ουσία στους δανειστές, στην ΕΚΤ, στον SSM, τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας του τραπεζικού συστήματος. Όση ασυλία κι αν διαθέσει στις διοικήσεις τους η επικείμενη νομοθεσία, καμιά απόφαση δεν περνάει χωρίς την έγκριση των επιτηρητών. Αυτοί αποφασίζουν ποιος ζει και ποιος πεθαίνει.
Και στην τρίτη ακμή του τριγώνου, το κράτος, η εκάστοτε κυβέρνηση, τα κόμματα εξουσίας, τι δυνατότητες επιρροής έχουν πια απέναντι στις οχυρωμένες με «ανεξαρτησία» έναντι της εγχώριας κυριαρχίας, αλλά εξαρτημένες από την εξωτερική κυριαρχία τράπεζες; Το πολύ να ζητήσουν μερικά «χατίρια», αλλά είναι στη διακριτική ευχέρεια των δανειστών αν θα τα ικανοποιήσουν.
Αίφνης στο τρίγωνο της διαπλοκής φαίνεται να έχει απομείνει μια μόνο ακμή, πράγμα ανυπόστατο στην κανονική γεωμετρία, αλλά φυσιολογικό στην πολιτική γεωμετρία των δανειστών.
Αυτή είναι η νέα βασική συνθήκη της μνημονιακής εποχής. Οι δανειστές έχουν την ισχύ να ανασχεδιάσουν την παραγωγική συγκρότηση της χώρας, να συγκολλήσουν τα ράκη της παλιάς επιχειρηματικής ελίτ ή να «εισαγάγουν» μια νέα. Και να καθορίσουν ποιοι θ’ αναλάβουν τον ενημερωτικό σωφρονισμό μας. Το είδος της «εξυγίανσης» που θα προκύψει απ’ αυτή τη διεργασία ίσως αποδειχθεί πιο νοσηρό κι απ’ την απεχθή διαπλοκή.
avgi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου