Ένας Εξάγγελος δυσάρεστος πλην απαραίτητος

Αυτό είναι, φοβάμαι, το μείζον πρόβλημα των κοινωνιών και των πολιτειών μας, και κατ’ εξοχήν των δυτικών: το πρόσχημα· η μεταμφίεση· η παραλλαγή. Και αυτά ακριβώς είναι τα νέα, καθόλου ευχάριστα, που έχει να μας πει η Διεθνής Αμνηστία με τη νέα έκθεσή της, στεγασμένη υπό τον απερίστροφο τίτλο «Επικίνδυνα δυσανάλογη: η διαρκώς διευρυνόμενη “εθνική ασφάλεια” στην Ευρώπη». Πρόκειται για μια διεύρυνση, μια επέκταση που μειώνει διαρκώς τον ζωτικό χώρο των δικαιωμάτων και των ελευθεριών

του Παντελή Μπουκάλα

Δ​​ιαβάζοντας την πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, έκθεση που μόνο μελαγχολία μπορεί να προκαλέσει και να επιτείνει το άγχος μας για το τώρα και το αύριο του κόσμου που συνδιαμορφώνουμε, είτε μετέχοντας είτε αδιαφορώντας, σαν θουκυδιδικά «αχρείοι», σκεφτόμουν τον «Αγγελο Εξάγγελο» του Διονύση Σαββόπουλου και, ταυτόχρονα, τον Μπομπ Ντίλαν, μια και από τη δική του πηγή άντλησε ο Ελληνας τραγουδοποιός. Θυμίζω τα λόγια του Εξάγγελου, που έχει πια αποφασίσει να πάψει να λέει γλυκερές ψευτιές και να τολμήσει την αλήθεια· τη μόνη που μπορεί να μας απελευθερώσει, γιατί είναι και η μόνη που μας δείχνει καθαρότατα ποια δεσμά μάς εμποδίζουν, και πρέπει να τα πολεμήσουμε: «Τα πόδια μου καήκανε σ’ αυτή την ερημιά / Η νύχτα εναλλάσσεται με νύχτα / Τα νέα που σας έφερα σας χάιδεψαν τ’ αυτιά / μ’ απέχουνε πολύ απ΄ την αλήθεια // Αμέσως καταλάβαμε τι πήγαινε να πει / και του ‘παμε να φύγει μουδιασμένα / Αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει, / καλύτερα να μη μας πει κανένα».

Απλά λόγια και σταράτα. Οπως σταράτες είναι οι δημόσιες παρεμβάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας. Χάρη πρωτίστως στον δικό της λόγο, αμερόληπτα αυστηρό και ανεπίληπτα ουμανιστικό, και χάρη στη δική της πράξη, έγκαιρη, συστηματική και επίμονη, ο οικουμενικός θεσμός των μη κυβερνητικών οργανώσεων διασώζει το κύρος του. Κύρος που δυστυχώς, όπως συνειδητοποιούμε και σε σχέση με το προσφυγικό, πλήττεται βαριά από τη συμπεριφορά ΜΚΟ που σε άλλα αποβλέπουν και όχι στους προσχηματικά διακηρυσσόμενους φιλάνθρωπους στόχους τους.

Αυτό είναι, φοβάμαι, το μείζον πρόβλημα των κοινωνιών και των πολιτειών μας, και κατ’ εξοχήν των δυτικών: το πρόσχημα· η μεταμφίεση· η παραλλαγή. Και αυτά ακριβώς είναι τα νέα, καθόλου ευχάριστα, που έχει να μας πει η Διεθνής Αμνηστία με τη νέα έκθεσή της, στεγασμένη υπό τον απερίστροφο τίτλο «Επικίνδυνα δυσανάλογη: η διαρκώς διευρυνόμενη “εθνική ασφάλεια” στην Ευρώπη». Πρόκειται για μια διεύρυνση, μια επέκταση που μειώνει διαρκώς τον ζωτικό χώρο των δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Ας θεωρήσουμε, λοιπόν, απολύτως βέβαιο ότι πολλές κυβερνήσεις, όχι μόνο των 14 χωρών που καλύπτει η διετής ενδελεχής έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, θα σκέφτηκαν ότι το καλύτερο θα ήταν να μη μας πει κανένα νέο η οργάνωση. Αφού δεν έχει να πει κάτι που να χαϊδεύει τ’ αυτιά μας και να βαυκαλίζει τις νυσταλέες συνειδήσεις μας και αφού δεν είναι καθόλου εύκολο να τη διαβάλουμε και να μειώσουμε ηθικά τον λόγο της, καλύτερα ας σωπάσει. Ευτυχώς η ευχή τους δεν έπιασε τόπο. Και δυο και τρεις φορές ευτυχώς που υπάρχει η

Αμνηστία για να ενισχύει με το τεκμηριωμένο υλικό της την ανεξάρτητη και ελευθερόφωνη δημοσιογραφία, όπου εξακολουθεί να ασκείται.

Με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας και δήθεν για να περιφρουρηθεί το δικαίωμα στη ζωή, νομοθετούνται στην Ευρώπη, με διαδικασία μάλιστα φαστ τρακ, μέτρα τα οποία φαλκιδεύουν δικαιώματα και περιστέλλουν ελευθερίες που, αφελώς, τις θεωρούσαμε δεδομένες, κατοχυρωμένες, κατακτημένες διά παντός. Οχι όμως. Τίποτε δεν μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο σ’ έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Και σε καμία ευρωπαϊκή χώρα, όσο κι αν επιμένουν όλες τους να καυχώνται για την τάχα αυταπόδεικτη πολιτισμική τους υπεροχή απέναντι στους νεοβάρβαρους που ντύνονται λέει πρόσφυγες ή μετανάστες και εισβάλλουν, αργά πλην μεθοδικά, για να μας αλλοιώσουν, να μας φθείρουν, να μας κατακτήσουν εκ των έσω. Αυτό το μισαλλόδοξο δόγμα κηρύσσουν ανενδοίαστα Ευρωπαίοι πρωθυπουργοί.

Και η πίστη ότι η προσφυγιά δεν είναι πόλεμος, ξεριζωμός και βαθιά στέρηση αλλά σκέτος δούρειος ίππος αποτυπώνεται στα υψηλότατα ποσοστά που κερδίζουν σχεδόν παντού πολιτικοί σχηματισμοί οι οποίοι δεν διστάζουν να κηρύξουν το μίσος, αλλά και να προχωρήσουν σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον κάθε μειονότητας, όποια κι αν είναι η υπόσταση και η διαφορά της, φυλετική, εθνική, θρησκευτική, γλωσσική, σεξουαλική κ.λπ. Γιατί κάθε μειονότητα θεωρείται μολυσμένη αλλά και μολυσματική. Ιδιαίτερα αν την απαρτίζουν ξενόφερτοι.

Στην Αμερική ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε ήδη να υψώσει το τείχος του, για να αποκλείσει τους Μεξικανούς. Ο λεκτικός του τραμπουκισμός περνάει πια στη φάση της υλοποίησης. Στην Ευρώπη ωστόσο, που δίδαξε σαν πρωτοπόρος τον Τραμπ και δεν περίμενε να τον μιμηθεί, τα τείχη και οι φράχτες έχουν ήδη υψωθεί για να χωρίσουν τα εθνοτεμάχια, ερμητικά κλεισμένα μέσα στη φαντασιακή καθαρότητά τους, και να εμποδίσουν τη μεταναστευτική και προσφυγική ροή. Είναι απλό: στο υγρό αντιτάσσουμε το στέρεο, το τσιμεντένιο ή το σιδερένιο. Και κυρίως την αναλγησία μας.

Εκτός όμως από τους ορατούς, τους υλικούς φράχτες, υπάρχουν και άλλοι, άυλοι αυτοί, αόρατοι, αλλά επίσης δυσανάβατοι. Είναι οι φράχτες οι οποίοι χωρίζουν τη δράση που ευφημίζεται ως αντιτρομοκρατική από όσα ορίζουν οι νόμοι και οι συνθήκες. Είναι τα τείχη ανάμεσα στη θεοποιούμενη ασφάλεια και στις θεμελιώδεις ελευθερίες. Είναι η τάφρος που χωρίζει το συγκυριακό συμφέρον από τον σεβασμό των ουμανιστικών αξιών. Αίφνης, για να υπηρετηθεί το συμφέρον αυτό, σύμπασα η Ευρώπη αναγνωρίζει την Τουρκία ως χώρα ασφαλή για τους φανερά ή στο σκοτάδι επαναπροωθούμενους πρόσφυγες. Κι ας είναι ένα κράτος κραυγαλέα συρρικνωμένων δικαιωμάτων που διολισθαίνει προς τον απολυταρχισμό.

Ούτε την ευθύνη της για την έναρξη και τη συνέχιση των τόσων πολέμων αναγνωρίζει η πάντα αθώα Δύση ούτε το χρέος που της υπαγορεύουν οι διεθνείς συμφωνίες. Και επειδή η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας δεν αφιερώνει σελίδες στην Ελλάδα, ας δούμε, κι ας μελαγχολήσουμε ακόμη περισσότερο, πόσο σεβαστό γίνεται ένα τόσο αυτονόητο, τόσο ανθρώπινο δικαίωμα: το δικαίωμα των προσφυγόπουλων να μάθουν πέντε αράδες γράμματα, να ενταχθούν σε ένα σχετικά ήπιο περιβάλλον, να μαλώσουν και να φιλιώσουν με συνομήλικά τους, να νιώσουν ότι κάπου ανήκουν. Σαν μολυσμένα και μολυσματικά τα αντιμετωπίζει και αυτά μια κοινωνική μερίδα. Και κινητοποιείται για να τα αποκλείσει, συνήθως με χρυσαυγίτικη καθοδήγηση και με σχεδόν εμμονικές αναφορές στα εμβόλια.

Εδώ, λοιπόν, δεν είναι το κράτος εκείνο που στερεί δικαιώματα αλλά ένα τμήμα της κοινωνίας, που έρχεται μάλιστα σε σύγκρουση με ένα άλλο κομμάτι της κοινωνίας, το φιλόξενο. Κι αυτό συμβαίνει στο Νέο Ικόνιο. Στη συνοικία του Περάματος που πήρε το όνομά της από πρόσφυγες καταγόμενους από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας. Ακόμη κι ο Αγγελος Εξάγγελος θα δίσταζε να πει ένα τέτοιο νέο όλο φαρμάκι.

καθημερινή