Ζητείται συναίνεση

του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου*

Τι είναι εκείνο που θα μπορούσε να μας σώσει, που θα μπορούσε να προσδώσει σε ένα λαό που εδώ και επτά χρόνια, πανηγυρικά, ευτελίζεται από πρόγραμμα σε πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και «θεραπείας» όταν το ίδιο το πρόγραμμα είναι πιο δηλητηριώδες, πιο θανατηφόρο από την υποτιθέμενη ασθένεια που επιδιώκει να θεραπεύσει;

Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς οικονομολόγος ώστε να αντιληφθεί την κατεύθυνση των πραγμάτων, ούτε χρειάζεται πλέον η παράθεση στοιχείων, αφού έχει αποδειχτεί ότι, είτε με λάθος πολλαπλασιαστή δαπανών,  είτε με εξωπραγματικά πλεονάσματα σε συνθήκες πρωτοφανούς ύφεσης με μείωση του ΑΕΠ κατά 25%, μείωση του επιπέδου εγχώριας ζήτησης κατά 50%, χωρίς αποδοχή κουρέματος χρέους, άρα υπερφορολόγηση εισοδημάτων και με το εγχώριο τραπεζικό σύστημα να έχει πάψει προ πολλού να αιμοδοτεί την ελληνική οικονομία δεν μπορούμε να προσδοκούμε έξοδο από το φαύλο κύκλο της ύφεσης.

Είναι επίσης γνωστό ότι σε όσες χώρες επιστρατεύτηκε για την επίλυση των οικονομικών τους προβλημάτων το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο χειροτέρεψε έτι περεταίρω τις οικονομίες των χωρών αυτών (βλ. Αργεντινή, πρώην Ανατολικές χώρες κτλ.), αφού η πολιτική του νεοφιλελεύθερου δόγματος που υιοθετεί με προτεσταντική ευλάβεια συνοψίζεται επιγραμματικά στα παρακάτω:

• - Χορήγηση δανείων στη βάση μεταρρυθμίσεων του κυρίαρχου οικονομικού υποδείγματος που αποδέχεται το ταμείο. 
• - Συρρίκνωση των δημοσίων αγαθών: παιδεία, υγεία, δημόσια ασφάλιση,  κοινωνικό κράτος, δεδομένου ότι ενοχοποιούνται για τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και την αύξηση του δημοσίου χρέους.¹
• - Υιοθέτηση ελαστικών μορφών εργασίας, ως αντίδοτο στη διεύρυνση της κρίσης και της καταστροφής του υπάρχοντος παραγωγικού ιστού που δημιουργείται από την εφαρμογή των όρων που συνοδεύουν τα χορηγούμενα δάνεια.
• - Συνδυασμός μείωσης μισθών - εισοδημάτων και αύξησης της φορολογίας ώστε να αποφευχθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα.
• - Καταστροφή του ανθρώπινου κεφαλαίου λόγω της μακροχρόνιας ανεργίας, πλην όσων φεύγουν σε άλλες χώρες.
• - Δημόσιες υποδομές μη συντηρημένες, κάτι που αν δεν συνέβαινε θα είχε ως αποτέλεσμα της βελτίωση τους και την αύξηση της αξίας τους και της λειτουργικότητας τους μακροπρόθεσμα.
• - Εκποίηση δημόσιας περιουσίας και υποδομών με σκοπό την εξυπηρέτηση μέρους των δανείων.
• - Ιδιωτικοποιήσεις και μείωση του ρόλου του κράτους.
• - Υιοθέτηση των «αρχών της ελεύθερης» αγοράς.

Η έλευση του ΔΝΤ στην Ελλάδα δεν υπήρξε τυχαία, ειρήσθω εν παρόδω, τα όσα επιβάλλει έχουν θιασώτες και συνεπώς απολαμβάνουν της θεωρητικής νομιμοποίησης από κύκλους πρωτίστως δημοσιογράφων, στη συνέχεια κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών, πολιτικών και δυστυχώς οικονομολόγων που κατέχουν έδρες σε ελληνικά ΑΕΙ. Βέβαια όταν  οι συσταλτικές πολιτικές που εφαρμόζει το ΔΝΤ ακουμπούν τα δικά τους εισοδήματα είναι αναμενόμενο ότι προκαλούν αντιδράσεις.

Στην παρούσα συγκυρία αποτελεί αναγκαία, αν όχι και ικανή συνθήκη η εθνική συνεννόηση, αλλά πως επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο με τις αλληλοκατηγορίες μεταξύ των πολιτικών κομμάτων, το φανατισμό σε όσους με ευκολία «ποδοσφαιροποιούν» τη πολιτική, τη διακυβέρνηση για δύο χρόνια και τανάπαλιν.

Η συνταγή αυτή έχει αποδειχτεί άκρως προβληματική, αφενός διότι διχάζει τους πολίτες και αφετέρου είναι αναποτελεσματική σε όρους εκπόνησης πολιτικού και οικονομικού σχεδίου εξόδου από τη κρίση.

Ήδη προετοιμάζεται «ο νυμφίος εν τω μέσω της νυκτός» και η εγχώρια δημοσιογραφία προσφέρει τις υπηρεσίες της με το αζημίωτο, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι στη πόρτα της έρχεται η καταιγίδα.

Αν δεν υπάρξει κατά την άποψη μας εθνική στρατηγική, τα προβλήματα της οικονομίας θα παραμένουν και ένα σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού θα βρίσκεται μεταξύ ανεργίας - υποαπασχόλησης - ελαστικών μορφών εργασίας - κακοπληρωμένης δουλειάς - επανακατάρτισης και ξανά ανεργίας με οδυνηρές συνέπειες τόσο για τους ίδιους, όσο και  για τη κοινωνία ως σύνολο∙ αρκεί να εξετάσουμε, για παράδειγμα, μόνο δύο παραμέτρους α) τη συνεισφορά σε οικονομικούς όρους, των πλήρως απασχολημένων εργαζομένων  στα ασφαλιστικά ταμεία και β) την αύξηση του ΑΕΠ που θα προέκυπτε από την εργασία όσων σήμερα βρίσκονται στην ανεργία.

Βορά στα πειράματα των διασφαλισμένων με παχυλούς μισθούς ευρωπαίων υπαλλήλων και υπαλλήλων του ΔΝΤ οι οποίοι δε βλέπουν τα οικονομικά ως κοινωνική επιστήμη παρά μονάχα ως εργαλείο κερδοσκοπίας.

Είναι αυτή η ίδια η οικονομία της ελεύθερης αγοράς από την οποία  έχουν απαλείψει, όσοι μιλούν για αυτήν σαν κάτι σπουδαίο τους αρνητικούς της συμβολισμούς, το γεγονός δηλαδή ότι δεν ξεκινούμε όλοι από την ίδια οικονομική, και όχι μόνο, αφετηρία όταν μπαίνουμε σε μια ελεύθερη αγορά. Έχει ενδιαφέρον να δούμε ότι ενίοτε όσοι με διθυράμβους μιλούν για την ελεύθερη αγορά δεν έχουν ούτε μισό μεροκάματο σε αυτή, προφανώς την επιδιώκουν για άλλους.   

Τα θέματα των συναινέσεων επομένως στην παρούσα φάση, είναι μείζονος σημασίας, μαζί με όσα ενώνουν τους πολίτες και όχι όσα, ελάχιστα, τους χωρίζουν και μεγεθύνονται από τα ΜΜΕ, λειτουργώντας διχαστικά στο πλαίσιο ενός κοινωνικού αυτοματισμού.

Ενόσω τα θέματα αυτά δεν τυγχάνουν της δέουσας προσοχής από την πολιτική ηγεσία και δεν υπάρχει ένα minimum συναίνεσης, τουλάχιστον στη χάραξη της εθνικής οικονομικής πολιτικής, με σχέδιο που δεν θα επιδέχεται συνεχείς αναπροσαρμογές, θα βιώνουμε δυστυχώς τον παραλογισμό του ακραία νεοφιλελεύθερου μοντέλου, ενώ την ίδια στιγμή ο Τόμσεν θα ομολογεί ανερυθρίαστα ότι απαιτούνται 21 χρόνια ώστε να επανέλθει η ανεργία στην Ελλάδα στα προ κρίσης επίπεδα, με άλλα λόγια ότι το πρόγραμμα που σχεδίασαν και εφαρμόζουν έχει αποτύχει ολοκληρωτικά.

* Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος είναι Οικονομολόγος, μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος και εισηγητής του τομέα Λογιστικής του Ο.Ε.Ε.

(¹) Το δημόσιο χρέος  ως ποσοστό του ΑΕΠ από 129,7 % το 2009 ανέρχεται πλέον στο τέλος του 2015 σε 176,9 % - Πηγή: Eurostat

tvxs