Πόσο δίκιο είχε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης;

του Κώστα Ζαχαριάδη*

Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ακτινοβολούσε τις αξίες της δημοκρατίας, της ειρήνης, του ανθρωπισμού, των κοινωνικών ελευθεριών και του πολιτικού πλουραλισμού. Ο διανοούμενος, ο πολιτικός, ο Πολίτης της Ευρώπης υπήρξε προσωπικότητα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής Αριστεράς. 

Ο Παπαγιαννάκης ήταν ένα υπόδειγμα σύγχρονου αριστερού ηγέτη. Ένα φρέσκο, πλούσιο μυαλό, ένας άνθρωπος της κινηματικής δράσης από το παγκόσμιο μέχρι το τοπικό επίπεδο, ένας ακομπλεξάριστος συλλογικός άνθρωπος, ένας αδιάλλακτος δημοκράτης, ένας εμπνευσμένος ρήτορας που πάντα αναζητούσε την πρωτοτυπία για να κάνει τον λόγο του κρουστικό. Ήταν έτοιμος να πειστεί αν τα επιχειρήματα ήταν τεκμηριωμένα, απεχθανόταν τις βεβαιότητες, τα δόγματα και τις μοναδικές αλήθειες. Ήταν ο μάγος των επιχειρημάτων. Ο Παπαγιαννάκης, μαζί με άλλους, άνοιξε δρόμους, διαμόρφωσε καθοριστικά την ευρωπαϊκή, οικολογική, προγραμματική φυσιογνωμία του ΣΥΝ. Τον τιμούμε και τον ευχαριστούμε γι' αυτή του την πολύτιμη παρακαταθήκη.

            Η παρέμβασή του στην Ευρωβουλή χαρακτηρίστηκε από την προσπάθειά του να προωθηθεί η δημοκρατική - πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. Μέσα σ' αυτόν τον ορίζοντα προώθησε τη συνεργασία με ευρωβουλευτές από άλλες ευρωομάδες, απέδειξε ότι η Ευρωβουλή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως άθροισμα εθνικών εκπροσωπήσεων, αλλά ως δυναμικό πεδίο του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου. Πόσο δίκιο είχε!

            Μίλησε για την περιβαλλοντική κρίση. Ενέταξε την οικολογία στον πολιτικό και προγραμματικό λόγο της ανανεωτικής Αριστεράς από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όχι ως μια απλή παράμετρο αλλά ως δομικό συστατικό της πολιτικής εκφώνησης του ΣΥΝ.Πόσο δίκιο είχε!

            Προειδοποίησε εγκαίρως για την "εκρηκτική αντίφαση"και τη στρεβλή αρχιτεκτονική της ΟΝΕ και του ευρώ. Ανέδειξε τη θεσμική και πολιτική ανεπάρκεια της Ε.Ε. και πρότεινε την ισχυρή πολιτική – δημοκρατική ενοποίησή της, για να μπορεί να αντιμετωπίζει με όρους πολιτικής, και όχι εκβιασμών της αγοράς, τα οικονομικά ζητήματα και διλήμματα.

Πόσο δίκιο είχε!

            Επέμενε σταθερά ότι η Αριστερά δεν μπορεί να περιορίζεται στην καταγγελία και να αποτελεί μόνο δύναμη διαμαρτυρίας, αλλά πρέπει να έχει προγραμματικές προτάσεις και πολιτικό σχέδιο.Πόσο δίκιο είχε!

            Μίλησε για την παγκοσμιοποίηση ως τάση αναπόφευκτη στον σύγχρονο κόσμο, η οποία, κατά την άποψή του, έπρεπε να συντελεστεί με όρους πολιτικής και δημοκρατικής διεύθυνσης, και όχι αποκλειστικά οικονομικούς. Αφουγκράστηκε τον παλμό του alterglobal κινήματος, μπολιάστηκε απ' αυτό και το μπόλιασε με τις ρηξικέλευθες ιδέες του. Ήταν βαθιά κινηματικός, αλλά δεν χάιδευε τα κινήματα.Μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε για τη μεγάλη αναγκαιότητα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για να γίνει η Ευρώπη, πιο διαφανής, πιο δημοκρατική, πιο συνεκτική. Πόσο δίκιο είχε!

            Στάθηκε εξαρχής και αταλάντευτα ενάντιος στη μεγάλη ολυμπιακή φιέστα της μίζας και του μπετόν "Αθήνα 2004". Έγραφε στις 5 Σεπτεμβρίου 2004: "Θα ακολουθήσουν μέρες λιτότητας, με τόσα χρήματα που ξοδεύτηκαν, ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να είχε οργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες [...] το γιγάντιο κόστος έχει σχέση με την εκτόξευση του δημοσίου χρέους και του ελλείμματος [...] τεράστια η ανισορροπία που έφερε στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας, γιατί η Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα”.Πόσο δίκιο είχε!

            Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν ένας άνθρωπος του διαλόγου και της σύνθεσης, δεν είχε στον πυρήνα της θέσης του θέσφατα σαν αυτά που συχνά ορθώνουν τείχη ανάμεσα στους ανθρώπους της Αριστεράς. Δεν απαιτούσε τον σεβασμό ωστόσο τον κέρδιζε με την πρώτη επαφή. Οραματιζόταν την Αριστερά να παίξει ρόλο, να μην κάθεται στη γωνία ή στον καναπέ της, αφιέρωσε όλη του την ενέργεια από τα χρόνια της ΕΔΑ μέχρι το τέλος της ζωής του σε αυτή την ιστορική επανίδρυση της ελληνικής Αριστεράς.Ήταν κοσμοπολίτης όχι στην «μπουρζουαζική» εκδοχή της πλούσιας ζωής, των ακριβών ρούχων και των δεξιώσεων, αλλά στην αντίληψη της πραγματικότητας και ιδιαίτερα στην ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη. Αποτέλεσε πρωτοπόρο της ιδέας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς απέναντι στον απομονωτισμό και την περιχαράκωση, έδωσε επιχειρήματα στη σκέψη όλων όσοι πιστέψαμε στην ανάγκη μιας σύγχρονης Αριστεράς, δεν θεώρησε ποτέ τον εαυτό του πεφωτισμένο καθοδηγητή, ήταν όμως για τον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς ένα φωτεινό παράδειγμα λόγων και έργων, μα πάνω απ' όλα αντίληψης.

            Υπήρξε ένα καινοτόμο ριζοσπαστικό πνεύμα, που, κόντρα στο ρεύμα, έθετε κριτικά και ανατρεπτικά ερωτήματα για τα πάντα. Οπαδός του ορθού λόγου, που δεν φοβόταν να συνδιαλλαγεί με πάθος και χωρίς ταμπού με κάθε φίλο και αντίπαλο. Εχθρός της «στρεψοδικίας» και αντίπαλος της λήθης και της παραπλάνησης, που γεννά «πατροκτόνους και μητροκτόνους που ζητούν την επιείκεια του δικαστηρίου λόγω ορφάνιας». Μας λείπει ο Παπαγιαννάκης... Δεν πρόλαβε να δει την Ευρώπη και την Ελλάδα της κρίσης, δεν πρόλαβε να μας αναλύσει το φαινόμενο, δεν πρόλαβε να μας δώσει τη «μεγάλη εικόνα»... Δεν πρόλαβε κι άλλα πολλά…

            Αν κάτι χαρακτήριζε τον Μιχάλη, αυτό ήταν η αντισυμβατική για ενεργό πολιτικό, συνέπεια της δράσης, της σκέψης και της στάσης. Δεν του ταιριάζουν αγιογραφίες και εργαλειοποιήσεις, δεν θα το ήθελε και ο ίδιος. Υπήρξε ο ορισμός του αντιοπορτουνιστή πολιτικού. Ακόμα και οι λαθεμένες επιλογές και τοποθετήσεις, που θα μπορούσες να του χρεώσεις, αντιστοιχούσαν και υπηρετούσαν την κεντρική επιλογή του, την υποστήριξη από την αριστερά, των αξιών του δυτικού πολιτισμού, του διαφωτισμού, της δημοκρατίας σε βάθος και σε όλα τα επίπεδα…

* Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι Διευθυντής της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ

http://left.gr