Χαβαλές, λήθη, κυνισμός

της Μαριάννας Τζιαντζή

Σύμφωνα με μια μάλλον σχηματική αντίληψη, η ιδεολογία της Δεξιάς συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια». Υπάρχει όμως και το τρίπτυχο «χαβαλές, λήθη, κυνισμός», που εκφράζει μια υπερδεξιά ιδεολογία την οποία είχε επάξια εκπροσωπήσει ο μακαρίτης Θέμος Αναστασιάδης. Αυτή η ιδεολογία δεν ταυτίζεται μόνο με την παραδοσιακή Δεξιά, αλλά και με τα ακραία παρακλάδια της, καθώς και με την απολίτικη παραλλαγή της. Σήμερα μπορεί κανείς να είναι υπερδεξιός χωρίς καν να ψηφίζει, νιώθοντας απέχθεια για κάθε είδους κομματικές ταμπέλες και δεσμεύσεις.

Στον μύλο του χαβαλέ, όπως ήταν η τηλεοπτική εκπομπή «Ολα», όλα αλέθονταν. Εδώ η σάτιρα δεν αφορούσε τις πράξεις της κυβέρνησης ή της αντιπολίτευσης, αλλά τα πρόσωπα: τα σαρδάμ των πολιτικών, το σώμα τους ή τις ενδυματολογικές επιλογές τους. Αντί για σάτιρα, είχαμε γελοιοποίηση – και συχνά γελοιοποίηση των ήδη γελοίων, ενώ όλα στο «Ολα» διαδραματίζονταν σε ένα ιστορικό κενό.

Σύσσωμη η ηγεσία της Δεξιάς και των καθεστωτικών κομμάτων εξέφρασε με δηλώσεις της τη συντριβή της για τον θάνατο του Αναστασιάδη και έδωσε το «παρών» στην κηδεία του. Και ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι η παλιά και η νέα Δεξιά εκτιμούν το χιούμορ ή μάλλον εκείνο το είδος του ανώδυνου και παιδαριώδους χιούμορ, που γαρνίρεται οπτικά με γερές δόσεις γυναικείου γυμνού στην τηλεόραση και με ρατσιστικό χρώμα στα κείμενα του Θέμου, όπως «εμείς φταίμε που κάναμε ανθρώπους τους Αλβανούς και τους αριστερούς». Μάλιστα, τους πρώτους τους χαρακτήρισε «ζωντανά», περίπου όπως η χιτλερική προπαγάνδα χαρακτήριζε τους Εβραίους «αρουραίους».

Ηταν έξυπνος ο Θέμος Αναστασιάδης, κυρίως όμως ήταν επιτυχημένος. Loser δεν θα τον έλεγες, το αντίθετο μάλιστα. Επιτυχημένος δημοσιογράφος, εκδότης, τηλεστάρ. Η επιτυχία είναι η κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Στα νερά της οι παλιές αμαρτίες ξεπλένονται και ξεχνιούνται. Και η μοντέρνα Δεξιά βρίσκει στο πρόσωπο του Θέμου Αναστασιάδη τον κήρυκα και τον βάρδο της, όπως στη μακρινή Αμερική τον βρήκε στο πρόσωπο του Τραμπ, ο οποίος όμως μάλλον δεν θα τολμούσε να αποκαλέσει δημόσια τους Μεξικανούς «ζώα».

Ο εκλιπών δεν ήταν απλώς προϊόν μιας εποχής, αλλά συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας νέας εποχής στην οποία κυριαρχούν δόγματα όπως το «και τι έγινε;», το «όλοι ίδιοι είναι» και το «να περνάς καλά» (ιδίως σε βάρος των άλλων).

Εξυπνοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί, όμως σημασία έχει πού στρέφει κανείς την ευφυΐα του, με ποια άλλα χαρακτηριστικά αυτή συνδυάζεται και τι είδους κληρονομιά αφήνει.

 efsyn