Πώς οι ΗΠΑ «κατασκεύασαν» τον Χουάν Γκουαϊδό

της Ελένης Μπέλλου

O Χουάν Γκουαϊδό είναι προϊόν ενός δεκαετούς έργου που εποπτεύεται από τα κέντρα εξουσίας της Ουάσιγκτον. Μπορεί να παρουσιάζεται ως θιασώτης της δημοκρατίας, βρέθηκε όμως για χρόνια στην πρώτη γραμμή μιας βίαιης εκστρατείας αποσταθεροποίησης της Βενεζουέλας. Και για αυτό ανταμείφθηκε.

Πριν την 23η Ιανουαρίου λίγοι γνώριζαν το όνομά του. Μόλις πριν 5 μήνες, ο 35χρονος αυτόκλητος πρόεδρος τςη Βενεζουέλας ήταν μια σκοτεινή φιγούρα σε μία πολιτική ομάδα που κινείται στα όρια της ακροδεξιάς και συνδέεται στενά με σκληρή βία στους δρόμους. Χρειάστηκε όμως μόλις ένα τηλεφώνημα από τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Μάικλ Πένς, ώστε ο Χουάν Γκουαϊδό να αυτοανακηρυχθεί πρόεδρος τςη Βενεζουέλας, της χώρας με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο.

Εκφράζοντας τη φωνή του Τραμπ οι New York Times χαρακτήρισαν τον Γκουαϊδό ως τον «αξιόπιστο αντίπαλο» του Μαδούρο, που έχει ένα «αναζωογονητικό όραμα να οδηγήσει τη χώρα προς τα εμπρός». Το Bloomberg τον χειροκρότησε για την προσπάθεια «αποκατάστασης της δημοκρατίας» και η Wall Street Journal τον εξύμνησε ως τον «νέο δημοκρατικό ηγέτη». Εν τω μεταξύ, ο Καναδάς, πολλά ευρωπαϊκά έθνη, το Ισραήλ και το μπλοκ των δεξιών λατινοαμερικανικών κυβερνήσεων, γνωστών ως η Ομάδα της Λίμας αναγνώρισαν τον Γκουαϊδό ως νόμιμο ηγέτη της Βενεζουέλας.

Παρόλο που ο Γκοαυαϊδό φαίνεται να ξεφύτρωσε από το πουθενά, στην πραγματικότητα είναι ένα προϊόν σκληρής προετοιμασίας από τα εργοστάσια αλλαγής καθεστώτων της αμερικανικής κυβέρνησης, σημειώνει η ομάδα ερευνητικής δημοσιογραφίας GrayZone Project. Παράλληλα με ένα μαθητικό και φοιτητικό κίνημα της ακροδεξιάς, ο Γκουαϊδό χτίστηκε για να υπονομεύσει τη σοσιαλιστική κυβέρνηση της Βενεζουέλας, να αποσταθεροποιήσει τη χώρα και να καταλάβει κάποια στιγμή την εξουσία. Αν και ήταν μια αφανής προσωπικότητα στην πολιτική ζωή της Βενεζουέλας, είχε περάσει χρόνια αποδεικνύοντας την αξία του στα κέντρα εξουσίας της Ουάσινγκτον.

Γιατί επιλέχθηκε; Οι ΗΠΑ δεν τον επέλεξαν για να οδηγήσει τη Βενεζουέλα προς τη δημοκρατία, αλλά για να συμβάλει στην κατάρρευση μιας χώρας που για τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε ένα φράγμα αντίστασης στην ηγεμονία τους. Η απίθανη άνοδός του σηματοδοτεί την αποκορύφωση μιας προσπάθειας δύο δεκαετιών για να να μπει μια και καλή τέλος στο μεγάλο σοσιαλιστικό πείραμα που ξεκίνησε με την άνοδο του Ούγκο Τσάβες. Μετά την εκλογή του Ούγκο Τσάβες το 1998, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιδοθεί σε έναν αέναο αγώνα για να αποκαταστήσουν τον έλεγχο της Βενεζουέλας και των τεράστιων αποθεμάτων πετρελαίου της. Τα σοσιαλιστικά προγράμματα του Τσάβεζ μπορεί να ανακατένεμαν τον πλούτο της χώρας και βοήθησαν εκατομμύρια Βενεζουελάνους να ξεφύγουν από τη φτώχεια, αλλά τον έκαναν και στόχο ξένων δυνάμεων.

Το 2002, η δεξιά αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, με την αμερικανική υποστήριξη και αναγνώριση, ανέτρεψε τον Τσάβεζ, προτού ο στρατός αποκαταστήσει την προεδρία του μετά από μια μαζική λαϊκή κινητοποίηση. Σε όλες τις διοικήσεις των προέδρων των ΗΠΑ, τόσο του Τζορτζ Μπους όσο και του Μπαράκ Ομπάμα, ο Τσάβεζ επέζησε από πολυάριθμες απόπειρες δολοφονίας πριν νικηθεί από τον καρκίνο το 2013. Ο διάδοχός του, Νικόλας Μαδούρο, επέζησε τρεις φορές από απόπειρες κατά της ζωής του.

Το 2005 οι ΗΠΑ έβαλαν μπροστά ένα νέο σχέδιο αποσταθεροποίησης της Βενεζουέλας, το οποίο είχε το κέντρο του στη μακρινή Σερβία. Μία ομάδα που αποκαλούνταν CANVAS και η οποία χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο από το Εθνικό Ταμείο για τη Δημοκρατία, ένα «παραμάγαζο» της CIA που λειτουργεί ως παρακλάδι της κυβέρνησης των ΗΠΑ για την προώθηση της αλλαγής καθεστώτων, είχε παίξει κεντρικό ρόλο στην εξέγερση που οδήγησε στην πτώση Μιλόσεβιτς. Σε αυτή μαθήτευαν και 5 Βενεζουελάνοι με στόχο να εξασκηθούν στη διαμαρτυρία ως μορφή ενός υβριδικού πολέμου, απέναντι σε κράτη που αντιστέκονται στη μονοπωλιακή κυριαρχία της Ουάσινγκτον. «Όταν θα δείτε ταυτόχρονες διαδηλώσεις σε πέντε πανεπιστήμια της Βενεζουέλας, θα ξέρετε ότι η εκπαίδευση έχει τελειώσει και ότι έχει αρχίσει η πραγματική δουλειά», έλεγαν οι γνωρίζοντες τότε.

Η «πραγματική δουλειά» ξεκίνησε δύο χρόνια αργότερα, το 2007, όταν ο Γκουαϊδό αποφοίτησε από το Καθολικό Πανεπιστήμιο του Καράκας Andrés Bello. Μετακόμισε στην Ουάσινγκτον για να εγγραφεί στο «Πρόγραμμα Διακυβέρνησης και Πολιτικής Διαχείρισης» στο Πανεπιστήμιο George Washington, υπό την κηδεμονία του Βενεζουελάνου οικονομολόγου Luis Enrique Berrizbeitia, ενός, ενός από τους κορυφαίους νεοφιλελεύθερους οικονομολόγους της Λατινικής Αμερικής. Ο Berrizbeitia είναι πρώην εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), ο οποίος πέρασε πάνω από μια δεκαετία, εργαζόμενος στον ενεργειακό τομέα της Βενεζουέλας, κάτω από το παλιό ολιγαρχικό καθεστώς που απομάκρυνε ο Τσάβεζ.

Εκείνη τη χρονιά, ο Γκουαϊδό πρωτοστάτησε στις συγκεντρώσεις μετά την άρνηση της κυβέρνησης της Βενεζουέλας να ανανεώσει την άδεια του Radio Caracas Televisión (RCTV). Αυτός ο ιδιωτικός σταθμός έπαιξε ηγετικό ρόλο στο πραξικόπημα του 2002 εναντίον Ούγκο Τσάβες. Το συγκεκριμένο κανάλι μετέδιδε ψευδείς πληροφορίες που κατηγόρησαν τους υποστηρικτές της κυβέρνησης για πράξεις βίας που ασκήθηκαν από μέλη της αντιπολίτευσης και απαγόρευσε την τηλεοπτική μετάδοση των θέσεων της κυβέρνησης στο πλαίσιο του πραξικοπήματος.

Από τις διαμαρτυρίες για το RCTV γεννήθηκε το κίνημα Generation 2007. Ηγέτης του, ο πολιτικός σύμμαχος του Γκουαϊδό - ο Yon Goicoechea – που μάλιστα ανταμείφθηκε για τις φιλοαμερικανικές προσπάθειές του με το βραβείο Milton Friedman του Ινστιτούτου Cato για την προώθηση της «ελευθερίας», μαζί με ένα βραβείο ύψους 500.000 δολαρίων, το οποίο προώθησε αμέσως στο πολιτικό του δίκτυο. Ένα βραβείο από ένα νεοφιλελεύθερο think tank που χρηματοδοτείται από δύο εξέχοντες προσωπικότητες του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, τους αδελφούς Koch, που είναι ένθερμοι υποστηρικτές της δεξιάς σε όλη την Λατινική Αμερική.

Το 2009 μάλιστα τα στελέχη της Generation 2007 διοργάνωσαν μία από τις πιο προκλητικές διαμαρτυρίες στη Βενεζουέλα, διαμαρτυρόμενα για τη σύλληψη ενός «συντρόφου» από την αδελφή ακροδεξιά ομάδα JAVU, που χρηματοδοτούμενη από αμερικανικά κεφάλαια γρήγορα τη φήμη της πιο σκληρής πτέρυγας της αντιπολίτευσης στους δρόμους της Βενεζουέλας. Λέγεται πως ο Γκουαϊδό ήταν ένας από αυτούς που κατέβασαν τα παντελόνια τους τότε...

Ήταν εκείνη τη χρονιά, που ο Γκουαϊδό εκτέθηκε στον κόσμο και με έναν άλλο τρόπο, ιδρύοντας ένα πολιτικό κόμμα που θα συγκέντρωνε το αντι-τσαβικό αίσθημα που είχε φροντίσει να καλλιεργήσει η Generation 2007. Πρόκειται για το το κόμμα της «Λαϊκής Θέλησης», καθοδηγητής του οποίου ήταν ο Leopoldo López. Με αριστοκρατική καταγωγή, ο López ήταν επίσης πρώτος ξάδερφος του Thor Halvorssen, ιδρυτή του Αμερικανικού Ιδρύματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το οποίο λειτουργεί ως de facto υποστηρικτής αντι-κυβερνητικών ακτιβιστών που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ σε χώρες που είναι επιθυμητή η αλλαγή καθεστώτος.

Μέχρι το 2010, το κόμμα και οι ξένοι υποστηρικτές του επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν τη χειρότερη ξηρασία στη χώρα εδώ και δεκαετίες για να χτυπήσουν την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Αφενός η έλλειψη νερού είχε προκαλέσει μεγάλη έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας, αφετέρου η παγκόσμια οικονομική ύφεση και η πτώση των τιμών του πετρελαίου επιδείνωσαν την κρίση, προκαλώντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ο López, ο εκλεκτός του Γκουαϊδό και οι ξένοι σύμμαχοί τους επινόησαν τότε ένα κυνικό σχέδιο για να βάλουν ένα στιλέτο στην καρδιά της μπολιβαριανής επανάστασης. Το σχέδιο βασίστηκε στην κατάρρευση κατά 70% του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας, ήδη από τον Απρίλιο του 2010.

Η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας κέρδιζε τότε 40-50 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από αμερικανικές κυβερνητικές οργανώσεις όπως η USAID και το Εθνικό Ταμείο για τη Δημοκρατία, σύμφωνα με έκθεση του ισπανικού think-tank FRIDE. Είχε επίσης τεράστιο πλούτο για να αντλήσει από τους δικούς της λογαριασμούς, οι οποίοι ήταν κυρίως εκτός της χώρας.

Μπορεί το σχέδιο να μην τους βγήκε οι ακτιβιστές του Κόμματος της «Λαϊκής Βούλησης» και οι σύμμαχοί τους άρχισαν όμως να απεργάζονται ένα πιο ριζοσπαστικό σχέδιο αποσταθεροποίησης.

Τον Νοέμβριο του 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι υπηρεσίες ασφαλείας της Βενεζουέλας και παρουσιάστηκαν από τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης Miguel Rodríguez Torres, ο Γκουαϊδό, ο Goicoechea και αρκετοί σύντροφοι τους παρακολούθησαν μυστική πενθήμερη εκπαίδευση στο ξενοδοχείο Fiesta Mexicana. Καθηγητής τους ήταν ο Otto Reich, ένας φανατικός πολέμιος του Κάστρο, εξόριστος από την Κούβα, ο οποίος εργάστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών του Τζορτζ Μπους και του δεξιού πρώην Κολομβιανού προέδρου Αλβάρο Ουρίμπε. Ήταν εκεί που ο Γκουαϊδό άρχισε να προετοιμάζει ένα σχέδιο βίαιων εξεγέρσεων στους δρόμους της Βενεζουέλας με στόχο το χάος. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρηματοδότες του αντικυβερνητικού σεμιναρίου ήταν τρεις προσωπικότητες της βιομηχανίας πετρελαίου- ο Gustavo Torrar, ο Eligio Cedeño και Pedro Burelli – που πλήρωσαν 52.000 δολάρια για τη διεξαγωγή της συνάντησης. Ο Torrar είναι ένας αυτοαποκαλούμενος ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο αδελφός του είναι εκπρόσωπος της ιδιωτικής μεξικανικής εταιρείας πετρελαίου Petroquimica del Golfo στη Βενεζουέλα. Ο Cedeño, από την πλευρά του, είναι ένας φυγάς επιχειρηματίας της Βενεζουέλας που διεκδικεί άσυλο στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο Pedro Burelli, πρώην εκτελεστικό μέλος της JP Morgan και ο πρώην διευθυντής της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας της Βενεζουέλας (PDVSA), δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να κρύψει την επιθυμία του να δει τον σημερινό πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, να ανατρέπεται αλλά και να δει την εκτέλεσή του αλά Καντάφι στους δρόμους της χώρας.

Το 2014 η ομάδα του Fiesta Mexicana αποφάσισε να βάλει μπρος τη δολοφονία του Μαδούρο. Αρχηγός ορίστηκε η Maria Corina Machado, δεξί χέρι του Marco Rubio των Αμερικανών Ρεπουμπλικάνων. Δεν τα κατάφεραν όμως...

Τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, φοιτητές της αντιπολίτευσης έστησαν βίαια οδοφράγματα σε ολόκληρη τη χώρα, που εξελίχθηκαν σε βίαια φρούρια γνωστά ως guarimbas. Ενώ τα διεθνή μέσα ενημέρωσης απεικόνιζαν την αναταραχή ως μια αυθόρμητη διαμαρτυρία εναντίον του Μαδούρο, οι διαδηλωτές φορούσαν μπλουζάκια του κόμματος του Γκουαϊδό. Τουλάχιστον 43 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ταραχές του 2014, ενώ τρία χρόνια αργότερα ένοπλες ομάδες θα δολοφονούσαν τουλάχιστον 126 τσαβίστας. Ο Γκουαϊδό ήταν μία από τις προσωπικότητες που ξεχώρισαν στα οδοφράγματα των guarimbas. Μάλιστα αναρτούσε βίντεο στα οποία περιστοιχίζεται από ένοπλα τάγματα διαδηλωτών, τα οποία πια φρόντισε να αποδημοσιεύσει μη θέλοντας να σπιλώσει την εικόνα του αγωνιστή της «δημοκρατίας».

Καθώς η βία και η πολιτική πόλωση κλιμακώθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας  στέλνει στη Δικαιοσύνη τους ηγέτες της Λαϊκής Βούλησης, οι οποίοι την ενορχήστρωσαν.

Ο ηγέτης της Λαϊκής Βούλησης,  Leopoldo Lopez, είναι σήμερα υπό κατ 'οίκον περιορισμό. Ο υπαρχηγός Freddy Guevara ζήτησε και πήρε άσυλο στην πρεσβεία της Χιλής. Ο Yon Goicoechea συνελήφθη από τις δυνάμεις ασφαλείας οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν ένα κιλό εκρηκτικών στο όχημά του. Έτσι, ο Γκουαϊδό πήρε τα ηνία.
Ο αυτοανακηρυχθείς πρόεδρος της Βενεζουέλας πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ως αναπληρωτής βουλευτής στην Εθνοσυνέλευση. Κατάγεται από μία εκ των μικρότερων περιφερειών της Βενεζουέλας, όπου ήρθε δεύτερος κερδίζοντας μόλις το 26% των ψήφων για να εξασφαλίσει την είσοδό του στη Βουλή. Τα οπίσθιά του ήταν μέχρι πρόσφατα δηλαδή πιο γνωστά από το πρόσωπό του.

Αν και αναφέρεται ως ο αρχηγός της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας ποτέ δεν εκλέχθηκε στο αξίωμα. Τα τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης αποφάσισαν να ιδρύσουν έναν συνασπισμό με μια εκ περιτροπής προεδρία. «Έτυχε» η νέα αναταραχή να ξεσπάσει λίγο αφότου ανέλαβε ο Γκουαϊδό.

Η κυβέρνηση Τραμπ από την πρώτη στιγμή έβαλε στην κορυφή των προτεραιοτήτων της το θέμα της Βενεζουέλας, κατηγορώντας την μάλιστα ως την ηγέτιδα μιας «τρόικας τυραννίας». Πέρυσι, το επιτελείο Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ προσπάθησε να στήσει μια στρατιωτική χούντα, στη χώρα, αλλά απέτυχε παταγωδώς.

Τον Δεκέμβριο του 2018, ο Γκουαϊδό επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον, την Κολομβία και τη Βραζιλία για να συντονίσει το σχέδιο διεξαγωγής μαζικών διαδηλώσεων κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του Προέδρου Μαδούρο. Τη νύχτα πριν από την τελετή ορκωμοσίας τόσο ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικλ Πενς όσο και η Καναδέζα υπουργός Εξωτερικών Chrystia Freeland ζήτησαν από τον Γκουαϊδό να επιβεβαιώσει την αφοσίωσή του. Μια εβδομάδα αργότερα ο γερουσιαστής Marco Rubio θα συναντούσαν τον Τραμπ σπέρνοντας την ιδέα της αυτοανακήρυξης του Χουάν Γκουαϊδό. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο συναντήθηκε προσωπικά με τον Γκουαϊδό στις 10 Ιανουαρίου, σύμφωνα με την Wall Street Journal. Ωστόσο, ο Πομπέο δεν μπόρεσε καν να προφέρει σωστά το όνομα του Γκουαϊδό όταν τον ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου στις 25 Ιανουαρίου.

Χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι τις 11 Ιανουαρίου, η σελίδα του Χουάν Γκουαϊδό  στη Wikipedia είχε επεξεργαστεί 37 φορές, ώστε να διαμορφωθεί το προφίλ μιας μέχρι τότε άγνωστης πολιτικής προσωπικότητας ως διεκδικητή της προεδρίας της Βενεζουέλας.

Στις 21 Ιανουαρίου, μια ημέρα πριν ξεκινήσει η επιχείρηση ανατροπής του Νικολάς Μαδούρο, η σύζυγος του Γκουαϊδό ανάρτησε ένα βίντεο, καλώντας τον στρατό να αναλάβει δράση κατά του νόμιμου προέδρου της χώρας.

Η συνέχεια γνωστή και οι εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον από όλη την παγκόσμια κοινότητα.

Μετά από όλα αυτά ο Γκουαϊδό μπορεί να ελπίζει στην αναρρίχηση του, παρατηρεί το GrayZone Project, αλλά δεν είναι τίποτα άλλο από το «κατοικίδιο» κυνικών εξωτερικών δυνάμεων και μπορεί να συμβάλλει στις εν εξελίξει ανατροπές αλλά δεν παύει να είναι αναλώσιμος για τις ΗΠΑ. 

tvxs