Οι ΗΠΑ συμπίπτουν μεν συγκυριακά με την Ρωσία στην επιδίωξη αποδυνάμωσης της ΕΕ αλλά επιδιώκοντας να διαμορφώσουν την δική τους ζώνη επιρροής ακριβώς στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας.
του Γιώργου Βεργόπουλου
Το μήνυμα από την πρόσφατη περιοδεία του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στην Ανατολική Ευρώπη ήταν σαφές. Η κυβέρνηση Τραμπ στηρίζει τις «ανελεύθερες δημοκρατίες» της Πολωνίας και της Ουγγαρίας ως προνομιακούς συμμάχους της στην Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Το μήνυμα αυτό είχε τρεις αποδέκτες.
Για το Βερολίνο και το Παρίσι ήταν άλλη μια ένδειξη της διαρκώς και δυσκολότερης σχέσης των ΗΠΑ με την de facto ατμομηχανή της ΕΕ. Ο γαλλογερμανικός άξονας επιδιώκει την αποδυνάμωση των εθνικιστικών κυβερνήσεων σε Πολωνία και Ουγγαρία. Στην Πολωνία ειδικά το Βερολίνο υποστηρίζει την προοπτική μιας «φιλευρωπαϊκής συμμαχίας» με κορμό την μη εθνικιστική δεξιά (και χωρίς το προοδευτικό νέο κόμμα Άνοιξη). Ενώ οι ΗΠΑ ρίχνουν το βάρος τους στην αντίθετη κατεύθυνση. Προωθώντας έτσι μέσω (καταρχήν) Πολωνίας και Ουγγαρίας την αποδυνάμωση της ΕΕ, την μετατροπή της σε μια χαλαρή ένωση ελεύθερου εμπορίου.
Όμως την ίδια στιγμή η κυβέρνηση των ΗΠΑ στηρίζει στη Βρετανία τους οπαδούς ενός Brexit χωρίς συμφωνία. Αν αυτό που ενδιέφερε την αμερικανική νέα ακροδεξιά ήταν απλώς μια χαλαρότερη ΕΕ, θα ήταν πιο λογικό να παροτρύνει τους ομοϊδεάτες της στην Βρετανία να παραμείνουν στην ΕΕ και να συμμαχήσουν με τους Πολωνούς και Ούγγρους. Αυτό δηλαδή που ήλπιζε και η Ολλανδία, παραδοσιακά επιφυλακτική προς μια στενότερη Ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Στον πυρήνα όμως της αμερικανικής νέας ακροδεξιάς η στρατηγική επιδίωξη είναι η διάλυση της ΕΕ. Ένα παλαιότερο άρθρο του Μπόλτον (σημερινού Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ) στο οποίο πολλοί αναφέρονται και μπορεί να βρεθεί εδώ) φωτίζει πλήρως αυτή την επιδίωξη. Σε περίληψη, οι «ευρωπαϊκές ελίτ» όχι μόνον παραχωρούν στις Βρυξέλες την δική τους «εθνική κυριαρχία» αλλά έχουν αποφασίσει να μεταφέρουν και την αμερικανική εθνική κυριαρχία σε υπερεθνικούς οργανισμούς και να «κάνουν την ΕΕ ένα πρόπλασμα μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης».
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τις συμφωνίες για το κλίμα, για το Ιράν, για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων, οι εμπορικοί πόλεμοι και η μανία του Τραμπ με τους δασμούς, ακόμη και οι επιφυλάξεις του για το ΝΑΤΟ, εγγράφονται όλα σε αυτή την στρατηγική αντίληψη. Ότι οι ΗΠΑ δίνουν μάχη για την προστασία της εθνικής κυριαρχίας τους από την ενσωμάτωση σε υπερεθνικά κέντρα και ταυτόχρονα για την προστασία της οικονομίας τους από την άνοδο της Κίνας και μια πιθανή συμμαχία της με την ΕΕ. Στη ίδια λογική κινούνται και τα ατσάλινα τείχη που επιδιώκει να υψώσει ο Τραμπ στους μετανάστες, ως μελλοντικό εσωτερικό εχθρό του έθνους.
Η ομάδα περί τον Τραμπ δεν επιδιώκει λοιπόν μια υπερσυντηρητική ΕΕ. Επιδιώκει το τέλος της ΕΕ. Δεν θα ήθελε μια συμμαχία Βρετανών συντηρητικών – Ομάδας του Βίζενγκαρντ – Ολλανδών μέσα στην ΕΕ (όπως επεδίωκε η Ολλανδία) αλλά συμμαχίες των ΗΠΑ με τον καθένα ξεχωριστά.
Πλήρως ταυτισμένο με το γεωπολιτικό αυτό παίγνιο είναι και το ιδεολογικό σκέλος του. Η «ανελεύθερη δημοκρατία» που υποστηρίζουν και υλοποιούν η Πολωνική και Ουγγρική εθνικιστική δεξιά/ακροδεξιά δεν απέχει από τον διχαστικό λόγο που εκφέρει ο Τραμπ στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Κοινή επιδίωξη τους η ολοκληρωτική κυριαρχία μιας οριακής εκλογικής πλειοψηφίας – λαϊκής μειοψηφίας, με κατάπνιξη των δικαιωμάτων των υπολοίπων.
Ο δεύτερος αποδέκτης του μηνύματος από την περιοδεία Πομπέο είναι η δυτικοευρωπαϊκή ακροδεξιά, το ENF των ΛεΠεν και Σαλβίνι. Τα ακροδεξιά κόμματα της δυτικής Ευρώπης διαφωνούν με τους Πολωνούς και Ούγγρους στο θέμα της υποστήριξης του Πούτιν. Αναμενόμενο, καθώς ο εθνικισμός στην ανατολική Ευρώπη έχει μια έντονη αντιΡωσική διάσταση. Η περιοδεία Πομπέο διαμηνύει στο ENF ότι δεν αποτελεί προνομιακό συνομιλητή της αμερικανικής νέας ακροδεξιάς. Πιο συγκεκριμένα, τους υπενθυμίζει ότι η ομάδα Τραμπ δεν είναι πια ένα κίνημα λαϊκιστικής διαμαρτυρίας αλλά ασκεί την διακυβέρνηση μιας υπερδύναμης, άρα ενεργεί και με γεωπολιτικά κριτήρια. Αν θέλουν υποστήριξη, θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν πλήρως με τις ΗΠΑ.
Προς τον ίδιο τον Ρώσο Πρόεδρο τέλος, το μήνυμα της περιοδείας Πομπέο ήταν ότι οι ΗΠΑ συμπίπτουν μεν συγκυριακά με την Ρωσία στην επιδίωξη αποδυνάμωσης της ΕΕ αλλά επιδιώκοντας να διαμορφώσουν την δική τους ζώνη επιρροής ακριβώς στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Με Πολωνία, Ουγγαρία και οπωσδήποτε την Ουκρανία. Σχεδιασμός ο οποίος κυριολεκτικά ακουμπάει τις περιοχές που η Ρωσία θεωρεί ζώνη στρατηγικής ασφαλείας της και αντικειμενικά πιέζει τον Πούτιν να επανεξετάσει τις συμμαχίες του. Κάτι που αναμένουν με ενδιαφέρον στο Βερολίνο.
κουτι πανδωρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου