Οι «άστεγοι» του Airbnb

Μια επαρχιακή πόλη, τα Χανιά, είναι η περιοχή της Ελλάδας που το AirBnb, και γενικότερα οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, έχουν αφήσει ελάχιστες επιλογές για όσους ψάχνουν να νοικιάσουν σπίτι. Και μίας και αναφέραμε το Κουκάκι βρίσκεται στην 7η θέση σε ότι αφορά την σχέση διάθεσης βραχυχρόνιας / μακροχρόνιας μίσθωσης.

Αυτά είναι τα συμπεράσματα και τα ευρήματα της μελέτης για τον κοινωνικό αντίκτυπο της οικονομίας του διαμοιρασμoύ, που παρουσίασε το Ξενοδοχοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδας και πραγματοποίησε για λογαριασμό του η Grand Thornton.

Σύμφωνα με τη μελέτη τα μεγέθη της οικονομίας διαμοιρασμού καταγράφουν ετήσια ποσοστιαία αύξηση κατά 25%, με έσοδα άνω των 1,9 δις. ευρώ, ποσό που προσεγγίζει το 10% της ετήσιας τουριστικής δαπάνης. Η στροφή αρκετών ιδιοκτητών προς την βραχυχρόνια μίσθωση - ενοικιάσεις τύπου AirBnb - έχει οδηγήσει στην "εξαφάνιση" των σπιτιών που απευθύνονται προς μακροχρόνια ενοικίαση.

Τα «τουριστικά γκέτο», η χαώδης κατάσταση στην Αθήνα και η εκτόξευση των ενοικίων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν τα στοιχεία που δείχνουν χαρακτηριστικές περιοχές τόσο στην Αθήνα όσο και στην υπόλοιπη (τουριστική) Ελλάδα όπου τα "ενοικιάζεται" είναι είδος προς εξαφάνιση. Από την επεξεργασία των στοιχείων της Grand Thornton προκύπτει ότι τα Χανιά είναι η πόλη της Ελλάδας όπου η "ζυγαριά" γέρνει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδας υπέρ της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Συγκεκριμένα, μόνο το 5% των προς μίσθωση κατοικιών απευθύνεται στην αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης καθώς το άλλο 95% είναι για βραχυχρόνια. Σε απόλυτα νούμερα 4.337 ακίνητα κατευθύνονται σε βραχυχρόνια μίσθωση και μόλις 212 στην μακροχρόνια. Κοινώς αυτά τα 212 σπίτια είναι οι επιλογές που έχουν φοιτητές, δημόσιοι λειτουργοί ή όσοι θέλουν να αλλάξουν σπίτι ή να μετακομίσουν στα Χανιά.

Το ίδιο έντονο είναι το φαινόμενο σε άλλους τουριστικούς προορισμούς όπως η Ρόδος και η Κέρκυρα. Σύμφωνα με τη μελέτη, συγκροτούνται τα πρώτα "τουριστικά γκέτο" στα κέντρα πόλεων.

Το ίδιο απελπιστική είναι η κατάσταση και στην Αθήνα. Ενδεικτικά στην περιοχή της πλατείας Βάθη και στον Άγιο Κωνσταντίνο, το 91% των ακινήτων προσφέρεται για βραχυχρόνια μίσθωση, ενώ πολύ ψηλά είναι τα ποσοστά και σε Κεραμεικό, σταθμό Λαρίσης, Κουκάκι, Άγιο Νικόλαο και Πετράλωνα.

Επιπλέον, σε περιοχές τόσο της Αθήνας, όπως το Κουκάκι, η Πλάκα, οι συνοικίες γύρω από την Ακρόπολη, όσο και του υπολοίπου της χώρας παρατηρείται έντονη ψαλίδα μεταξύ του πλήθους των προσφερόμενων ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση σε σχέση με τη βραχυχρόνια. Η αναλογία ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης ως προς το σύνολο φτάνει μέχρι το 95%, ενώ η αναλογία των τιμών αγγίζει το 5:1 μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας μίσθωσης.

Το πρόβλημα για όσους ψάχνουν μόνιμη κατοικία να ενοικιάσουν είναι πλέον μεγάλο, αφού οι περιοχές του κέντρου έχουν αποκλειστεί και τα ενοίκια τραβούν την ανηφόρα.

Για το δήμο Αθηναίων, η έρευνα έδειξε πως κάθε ένα ακίνητο στην οικονομία διαμοιρασμού στερεί δύο ακίνητα στις μακροχρόνιες μισθώσεις και πως η αύξηση κατά 25% του μεγέθους της οικονομίας διαμοιρασμού του 2018, αύξησε τις τιμές των ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης κατά 9,3%. 

Η ανάλυση, που συμπεριέλαβε και άλλες περιοχές της χώρας με αύξηση της οικονομίας διαμοιρασμού αλλά και ανάγκη για μακροχρόνιες μισθώσεις (λόγω π.χ. αυξημένης πυκνότητας πληθυσμού, παρουσίας πανεπιστημίου, κλπ), επιβεβαίωσε το αποτέλεσμα εκτοπισμού και αύξησης των τιμών των ενοικίων. Πρακτικά η αύξηση κατά 25% του μεγέθους της οικονομίας διαμοιρασμού του 2018, αύξησε τις τιμές των ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης κατά 8,7%. Στη μελέτη επισημαίνεται ακόμη πως υπάρχει επιβάρυνση των οικονομικά αδύναμων ομάδων, δεδομένου του προφίλ των ενοίκων μακροχρόνιων μισθώσεων (μισθωτοί, φοιτητές, μονογονεϊκές οικογένειες, χαμηλοσυνταξιούχοι).

Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν 15.000 ακίνητα βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας μίσθωσης από επτά δημοτικές κοινότητες του δήμου Αθηναίων (41 γεωγραφικά διαμερίσματα) και επιπλέον 21.000 ακίνητα από τέσσερις λοιπές περιοχές (Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Κέρκυρα, Ρόδος). Η περίοδος αναφοράς ήταν από το Νοέμβριο του 2018 έως και τον Ιανουάριο του 2019, δηλαδή διάστημα εκτός τουριστικής σεζόν.

Όπως επεσήμανε μάλιστα ο Senior Manager της Grant Thornton Greece, Παναγιώτης Πρόντζας, είναι ενδεικτικό ότι ένα ακίνητο στην Αθήνα για μία οικογένεια 3 ατόμων ενοικιάζεται στα 603 ευρώ, ενώ αν δεν υπήρχε η επίπτωση από τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις το αντίστοιχο νούμερο θα ήταν στα 550 ευρώ. Αντίστοιχα, σε δημοφιλείς περιοχές για βραχυπρόθεσμες μισθώσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Ρόδο, Κέρκυρα) μίσθωμα αγγίζει τώρα τα 480 ευρώ ενώ θα νοικιαζόταν 440 ευρώ.

Δημόσια έσοδα, θέσεις εργασίας και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον

Στο κομμάτι των δημοσίων εσόδων, ναι μεν οι απώλειες υπολογίζονται στο σύνολό τους στα 214 εκατ. ευρώ για το 2018 (αν συνυπολογιστουν αναλογών ΦΠΑ διαμονής, αναλογούντα δημοτικά τέλη και τέλη παρεπιδημούντων, αναλογών φόρος διαμονής, διαφυγούσες ασφαλιστικές εισφορές, αναλογών φόρων εισοδήματος), ωστόσο, η εφαρμογή του νέου φορολογικού πλαισίου με το Μητρώο Ακινήτων για τις Βραχυχρόνιες Μισθώσεις, από την περασμένη χρονιά, φαίνεται έχει ανεβάσει τα εκτιμώμενα φορολογικά έσοδα για το 2018 στα 180 εκατ. ευρώ, με βάση την επεξεργασία που πραγματοποίησε η Grant Thornton και τα στοιχεία από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Οπερ σημαίνει ότι η «ψαλίδα» ως προς τις καθαρές απώλειες των δημοσίων εσόδων έχει μειωθεί για το 2018 στα πέριξ των 34 εκατ. ευρώ, όταν το 2017 το αντίστοιχο νούμερο ήταν στα 105 εκατ. ευρώ και το 2016 στα 161 εκατ. ευρώ.Στην έρευνα της Grant Thornton για λογαριασμό του ΞΕΕ γίνεται αναφορά και στην καθαρή απώλεια θέσεων εργασίας, στην περίπτωση δηλαδή που η δαπάνη, η οποία κατευθύνεται στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, κατευθυνόταν στα ξενοδοχεία. Απαντώντας στο επιχείρημα ότι η συγκεκριμένη αγορά δημιουργεί και αυτή θέσεις εργασίας ο κ. Πρόντζας ανέφερε ότι «τα ξενοδοχεία είναι εντάσεως εργασίας σε σχέση με τα ακίνητα και χρειάζονται περισσότερους πόρους. Επιπλέον, η ενασχόληση και η έξαρση της οικονομίας διαμοιρασμού αλλοιώνει το εργασιακό μοντέλο με έντονη αβεβαιότητα, δημιουργώντας τη λεγόμενη αθέατη εργασία». Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, οι καθαρές απώλειες θέσεων εργασίας για το 2018 ξεπερνούν τις 12 χιλιάδες, νούμερο το οποίο έχει παραμείνει σχεδόν στα ίδια επίπεδα τα τελευταία χρόνια.

Στο κομμάτι του περιβάλλοντος, η μελέτη εξετάζει «το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που δημιουργείται από έναν επισκέπτη σε ένα ακίνητο βραχυχρόνιας μίσθωσης, ως απόρροια του όγκου απορριμμάτων σε συνάρτηση με την επιβάρυνση των αστικών δικτύων μεταφοράς και με τη μη συνετή οικιακή ενεργειακή κατανάλωση που προκαλεί». Με βάση πάντα τους αναλυτές, η ποσοστιαία διαφορά ποσότητας απορριμμάτων μεταξύ ενοίκου βραχυχρόνιας μίσθωσης σε σύγκριση με τον ένοικο μακροχρόνιας μίσθωσης αντίστοιχεί σε ένα 20,59% με αντίστοιχη επιβάρυνση στη διαχείριση των απορριμμάτων στα αστικά κέντρα.

TVXS