Να είσαι ο πρώτος!

Το να είσαι ο πρώτος είναι βραβείο μιας στιγμής. Το να είσαι ο εαυτός σου είναι βραβείο μιας ζωής.

Συντάκτης: Δημήτρης Παναγιωτάτος*

Θυμάμαι την ανακοίνωση της βαθμολογίας κάθε μήνα όταν ήμουν μαθητής στο Λεόντειο. Εκτός από τον βαθμό, μάθαινες και τη σειρά σου: 1ος, 2ος, 3ος κ.λπ. Η μητέρα μου έμενε πάντα με την απορία: «Μα ποιοι είναι όλοι αυτοί μπροστά από σένα;»... Θυμάμαι και την τρεμουλιαστή φωνή ενός θείου που ρωτούσε όποτε ερχόταν σπίτι την αδελφή μου: «Λοιπόν, το κορίτσι μας είναι πρώτο στην τάξη;». Τι αμηχανία! Τι θλίψη!

Πέρασαν πολλά πολλά χρόνια από τότε. Εχει αλλάξει άραγε κάτι σήμερα; Ναι – προς το χειρότερο. Ο «πρώτος» έγινε πλέον πραγματική εμμονή. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη «βοήθεια» των μέσων μαζικής ενημέρωσης, το μήνυμα μεταφέρθηκε παντού: ο πρώτος κερδίζει! (Κι όλοι οι υπόλοιποι οφείλουν να νιώθουν αποτυχημένοι.)

Η οικογένεια, το σχολείο, το πανεπιστήμιο, ο χώρος εργασίας, ο αθλητισμός και τα σπορ, η τέχνη, η τηλεόραση και το διαδίκτυο, μέσα από διαρκείς δοκιμασίες με πρωτιές και βραβεία, καλλιεργούν έναν ανθρωποφαγικό ανταγωνισμό που σε κατατρώει από την πιο μικρή, δημιουργική σου ηλικία.

Δεν έχουν όλοι τις ίδιες ικανότητες – αυτό προσπαθεί να μας πείσει το σύστημα. Συμφωνώ. Αλλά ικανότητες ως προς τι; Ολοι οι άνθρωποι είναι ικανοί για κάτι, όλοι μπορούν να κάνουν κάτι καλά. Κάθε άνθρωπος έχει μια κλίση, ένα χάρισμα, έναν προορισμό. Κι όταν καλλιεργεί αυτή την κλίση, όταν παλεύει γι’ αυτήν, κόντρα σε όλους και σε όλα, όταν την κάνει δύναμή του και αδιαπραγμάτευτη επιθυμία του, τότε κατορθώνει να είναι ο εαυτός του. Κι αν γίνει αυτό, τότε μπορεί και να αναγνωρίσει έναν άλλο κόσμο που υπάρχει εκεί έξω. Ενα κόσμο συλλογικότητας και συνεργασίας. Να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα μέσα από διαδικασίες που σε φθείρουν και σου μαυρίζουν την ψυχή.

Λέω στους μαθητές μου σχετικά με τις ταινίες και τις επιδόσεις τους: χαρείτε το βραβείο σας, αν έρθει. Αλλά κι αν δεν έρθει… είναι μόνο ένα βραβείο. Μάθετε να διαχειρίζεστε ακόμα και τις δοκιμασίες που είστε αναγκασμένοι να υποστείτε. Πάρτε τις αποστάσεις σας, χαράξτε τον δρόμο σας. Βρείτε την κλίση σας και παλέψτε γι’ αυτήν. Οταν κατακτήσετε την ταυτότητά σας, τότε θα σας αποδεχθούν ακόμα κι αν δεν το θέλουν.

Το να είσαι ο πρώτος είναι βραβείο μιας στιγμής. Το να είσαι ο εαυτός σου είναι βραβείο μιας ζωής.

* σκηνοθέτης, συγγραφέας και καθηγητής κινηματογράφου

efsyn