Η Ε.Ε. θα θερίσει τις θύελλες που έσπειρε

του Αντώνη Τζανακόπουλου*

Η Ε.Ε. δεν άκουσε τη δικαιολογημένη αντίδραση όταν αυτή στράφηκε στην κυρίαρχη πολιτική της και τον ελιτίστικο και αντιδημοκρατικό τρόπο λειτουργίας της: επέλεξε να πατήσει κάτω τους Έλληνες που αντέδρασαν στην ουσία αυτής της πολιτικής. Τώρα θα θερίσει απλώς τις θύελλες που έσπειρε.

Την Παρασκευή, νωρίς το πρωί κι ενώ όλοι εδώ στο (προς το παρόν) Ηνωμένο Βασίλειο Μεγάλης Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας προσπαθούσαμε να συνέλθουμε από το σοκ, Γερμανός συνάδελφος (στο πανεπιστήμιο δεν έχω Βρετανό συνάδελφο ούτε για δείγμα*) και καλός φίλος μου έγραψε: «Δεν το πιστεύω. Είχα συνηθίσει τόσο πολύ το εκλογικό σώμα να ακολουθεί την καθοδήγηση του κατεστημένου, είτε προς το χειρότερο, είτε -συνήθως- προς το καλύτερο». Αφού κούνησα λίγο το κεφάλι μου προσπαθώντας να ξεπεράσω το πόσο τευτονική (ή πρωσική;) ατάκα ήταν αυτή που με χτύπησε στο δόξα πατρί πρωί - πρωί, σκέφτηκα ότι είχε δίκιο, όπως και έχουν δίκιο, όλοι αυτοί που αντιμετωπίζουν τη βρετανική απόφαση για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως λαϊκή (οριακά ίσως και ταξική) αντίδραση στο κατεστημένο.

Ο κόσμος σε Αγγλία και Ουαλλία ψήφισε ενάντια στις επιταγές των αρχηγών όλων των κομμάτων (Τόρηδων, Εργατικών, Φιλελεύθερων Δημοκρατών, SNP**, Sinn Fein**) με την εξαίρεση του μονοθεματικού Κόμματος Ανεξαρτησίας (UKIP), ενάντια στη γραμμή των συνδικάτων, της Τράπεζας της Αγγλίας, του City, των ειδικών (βλ. Institute of Fiscal Studies), του Ομπάμα, των Ευρωπαίων εταίρων. Ενάντια ακόμη και στο οικονομικό του συμφέρον. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η αντίδραση στο κατεστημένο, η πράξη αντίστασης αυτή έγινε με καθαρά δεξιά, ρατσιστική, ξενοφοβική και εθνικιστική ατζέντα. Με επιχείρημα την ανάκτηση ελέγχου των συνόρων, τον περιορισμό της μετανάστευσης, γιατί «δεν χωράνε άλλοι», γιατί το ΕΣΥ υποφέρει (από τους μετανάστες, όχι από τα έξι χρόνια συνεχούς και αυστηρής λιτότητας που έχουν επιβάλει οι Τόρηδες), γιατί πληρώνουμε την Ε.Ε. και αντί να φτιάχνουμε τις λακκούβες στους δρόμους μας, χρηματοδοτούμε γέφυρες στην Ελλάδα***.

Ποιοι πανηγυρίζουν σήμερα; Ο αστείος (και τρομακτικός) Φάρατζ, ο Τραμπ, ο Βίλντερς και η Λεπέν. Αυτό είναι δείγμα. Η αποτυχία της (όποιας) βρετανικής Αριστεράς να αντιληφθεί και να καθοδηγήσει τη λαϊκή αγανάκτηση την άφησε βορά στον ξενοφοβικό, δεξιό λαϊκισμό. Αυτό συμβαίνει γενικά στη Μεγάλη Βρετανία, μια χώρα που η λαϊκή και ταξική οργή των στρωμάτων που διέλυσε με την πολιτική της η Θάτσερ και οι (Εργατικοί και Τόρηδες) συνεχιστές της ήταν πάντα στραμμένη στην ηλιθιωδέστερη αντίδραση: το σπάσιμο των καθρεπτών των παρκαρισμένων αυτοκινήτων και την εκτόξευση αυγών ενάντια στους διαβάτες.

Δυστυχώς, αυτά τα στρώματα θα είναι και τα πρώτα που θα πληγούν. Η Ε.Ε. δεν άκουσε τη δικαιολογημένη αντίδραση όταν αυτή στράφηκε στην κυρίαρχη πολιτική της και τον ελιτίστικο και αντιδημοκρατικό τρόπο λειτουργίας της: επέλεξε να πατήσει κάτω τους Έλληνες που αντέδρασαν στην ουσία αυτής της πολιτικής. Τώρα θα θερίσει απλώς τις θύελλες που έσπειρε.

* Στον τομέα του Διεθνούς Δικαίου. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στον τομέα του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Κι αυτό όχι μόνο στην Οξφόρδη, όπου δουλεύω τώρα, αλλά και στη Γλασκώβη και στο Λονδίνο, όπου δούλευα πιο παλιά.

** Τόσο η Σκωτία όσο και η Βόρεια Ιρλανδία ψήφισαν υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.

*** Ένα φυλλάδιο της καμπάνιας υπέρ της εξόδου δείχνει μια φωτογραφία ενός δρόμου με λακκούβες και από κάτω τη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου και γράφει με μεγάλα γράμματα: «Αντί τα λεφτά σου να πηγαίνουν για να φτιαχτούν οι λακκούβες στους δρόμους μας, χρηματοδοτεί γέφυρες σαν κι αυτή στην Ελλάδα».

* Ο Αντώνης Τζανακόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης

left