Άδειασμα Μπορίσοφ σε Μητσοτάκη και στο βάθος ο... Balkan Stream

του Γιώργου Στάμκου

Η αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία ζήτησε η Αθήνα στο ζήτημα του παράνομου Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να υπήρξε συλλογική και η καταδίκη των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας απερίφραστη, ωστόσο υπήρξε “άσφαιρη” και χωρίς κυρώσεις που θα “πονέσουν” άμεσα την Άγκυρα ώστε να εγκαταλείψει την προκλητική και αναθεωρητική της πολιτική σε βάρος της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ταυτόχρονα στο “αραγές” ευρωπαϊκό μέτωπο υπήρξαν και κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με τη στήριξη των ελληνικών θέσεων, ενώ μία “παραφωνία” έκανε αισθητή την παρουσία της δημιουργώντας πολλά ερωτηματικά.

Χαμένοι στη... βουλγαρική μετάφραση

Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, πολιτικός φίλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, με “αδελφό” με τη ΝΔ κόμμα στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής οικογένειας του ΕΛΚ, εμφανίστηκε όχι μόνο αποστασιοποιημένος από τους υπόλοιπους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την Τουρκία, αλλά και κυριολεκτικά έδωσε μια “πισώπλατη μαχαιριά” και “άδειασε”  την  Ελλάδα.

Ο Μπόικο Μπορίσοφ δήλωσε, μπαίνοντας στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2019 πως “Όλοι οι ηγέτες μίλησαν πολύ ήπια για την Τουρκία χθες βράδυ. Όλοι παρατήρησαν ότι η συμφωνία για το μεταναστευτικό πρέπει να συνεχιστεί και ότι η Τουρκία έχει ένα πολύ σημαντικό γεωστρατηγικό ρόλο. Κανένας δεν μιλά για κυρώσεις λόγω της εξαγωγής όπλων πια, το αντίθετο. Όταν υπάρχουν κυρώσεις, η Τουρκία στρέφεται στη Ρωσία για να εξοπλιστεί και δεν σταματάει. Είπα στους Έλληνες να βρουν εργαλεία για να βοηθήσουν τον εαυτό τους μόνοι τους, διότι τους υποστηρίζουμε με όλους τους τρόπους, αλλά η Τουρκία αυτή τη στιγμή παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην περιοχή”.

Μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να έσπευσε να δηλώσει πως “χαθήκαμε στη μετάφραση” των Βουλγαρικών και πως ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας αναφερόταν στο Προσφυγικό και όχι στη στάση της Ε.Ε. απέναντι στο μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης, λέγοντας χαρακτηριστικά πως: “Χανόμαστε μερικές φορές λίγο στη μετάφραση επειδή μιλάει στα βουλγάρικα. Αυτό το οποίο συγκράτησα από αυτά που είπε ο Μπόικο -και τα είπε και μέσα στο Συμβούλιο μπροστά μου- είναι ότι στήριξε ανεπιφύλακτα την Ελλάδα απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα χωρίς κανένα αστερίσκο. Έκανε μία γενικότερη ανάλυση και για τα ζητήματα του προσφυγικού και τα σχόλια του αφορούσαν πιστεύω αυτή την ενότητα και όχι το πρώτο θέμα το οποίο συζητήσαμε”.

Από το “ενωμένοι είμαστε πιο δυνατοί” στο “ο καθένας μόνος του”

Ακόμη και με την εκτίμηση Μητσοτάκη για δήθεν “χάσιμο στη μετάφραση” και περί αμέριστης και χωρίς αστερίσκους στήριξης, η ζημιά είχε γίνει. Η γειτονική Βουλγαρία, ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε., και στενός σύμμαχος και συνεργάτης της Ελλάδας στα Βαλκάνια, έδειχνε αυτή τη φορά να βρίσκεται πιο κοντά στις τουρκικές θέσεις και να λειτουργεί ως “Δούρειος Ίππος” της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ενώ τον Ιούλιο του 2017 στην Τριμερή Βαλκανική Διάσκεψη στη Θεσσαλονίκη ο Μπόικο Μπορίσοφ είχε τονίσει ότι "οι τρεις λαοί μαζί (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία) δεν είμαστε τρεις φορές πιο δυνατοί, είμαστε δέκα φορές πιο δυνατοί" καθώς "δημιουργούμε τέτοιες προοπτικές οικονομικές ούτως ώστε και οι άλλοι συνάδελφοι από τα Δυτικά Βαλκάνια θα έχουν το ενδιαφέρον και όφελος να αναπτυχθούν όλα αυτά", πριν λίγες μέρες δήλωσε ορθά κοφτά πως οι Έλληνες είναι στην ουσία μόνοι τους και πως πρέπει “να βρουν εργαλεία για να βοηθήσουν τον εαυτό τους μόνοι τους”. Υπάρχει κάποιος λόγος γι' αυτή τη μεταστροφή;

H εξήγηση ονομάζεται Balkan Stream

Για τους γνώστες των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ζητημάτων της περιοχής, και για όσους αναλυτές μπορούν να “διαβάζουν και μέσα και πίσω από τις γραμμές” αυτή η “χαμένη στη μετάφραση” δήλωση του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας κάθε άλλο παρά ανεξήγητη είναι. H εξήγηση ονομάζεται Turkish Stream 2 ή Balkan Stream, όπως αποκαλείται ανεπίσημα. Είναι ο νέος αγωγός που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο, διασχίζοντας τα Βαλκάνια, μέχρι την καρδιά της Ευρώπης. Οι σχετικές υπογραφές, ανάμεσα  σε Ρωσία, Τουρκία, Βουλγαρία και Σερβία, έπεσαν στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2019, οι εργασίες ξεκίνησαν στα τέλη Οκτωβρίου και πλέον βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Με την Ελλάδα να τίθεται οριστικά εκτός του συγκεκριμένου σχεδίου ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλεξάντρ Νόβακ, είχε δηλώσει τον περασμένο Ιούλιο ότι αποφασίστηκε πλέον πως «θα περάσει μέσω Βουλγαρίας, Ουγγαρίας και Σερβίας. Στη Βουλγαρία απευθείας». Ο δε, “χαμένος στη μετάφραση” Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ είχε δηλώσει στα τέλη Αυγούστου πως «το δεύτερο τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου, που θα περνά μέσα από το έδαφος της Βουλγαρίας προερχόμενο από Τουρκία, κατόπιν θα συνεχίζει προς Σερβία με τελικό προορισμό Ουγγαρία και Αυστρία. Πριν το τέλος του έτους θα ξεκινήσει η κατασκευή του Balkan Stream». Τελική κατάληξη αυτού του αγωγού θα είναι ο κόμβος του Baumgarten της Αυστρίας.

Η Βουλγαρία φιλοδοξεί να καταστεί ενεργειακός κόμβος

Ο αγωγός αυτός, που θα περνάει μέσω Βουλγαρίας και στη συνέχεια θα διασχίζει 403 χιλιόμετρα σερβικού εδάφους, θα μεταφέρει 15,75 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως της Γραμμής 2 του Turk Stream στην ευρωπαϊκή αγορά. Τις εργασίες κατασκευής του “Balkan Stream” υλοποιεί η κοινοπραξία Arkad, σαουδαραβικών κυρίως συμφερόντων, και ο Μπ. Μπορίσοφ υπογράμμισε ότι το έργο θα αποτελέσει επένδυση ύψους 1,2 δισ. δολαρίων. «Η πραγματική διαφοροποίηση στην προμήθεια φυσικού αερίου θα επιτευχεί στα Βαλκάνια και την Ουγγαρία, όταν ολοκληρωθεί ο διασυνδετήριος αγωγός με την Ελλάδα (IGB), στον οποίο η Βουλγαρία επενδύει 500 εκατομμύρια ευρώ», δήλωσε ο Μπ. Μπορίσοφ, προσθέτοντας ότι το έργο του αποκαλούμενου Balkan Stream «θα επιτρέψει στη Βουλγαρία να καταστεί ένα σημαντικό κέντρο διανομής φυσικού αερίου».

Έτσι η Βουλγαρία θα καταστεί ένα είδος ενεργειακού κόμβου για όλη την περιοχή. Το συγκεκριμένο ενεργειακό έργο είναι σημαντικό τόσο για τη Βουλγαρία, καθώς θα ενισχύσει "τη στρατηγική θέση της Βουλγαρίας στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης", όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας, Τεμενούζκα Πέτκοβα.

Αντίθετη με τα ελληνικά ενεργειακά σχέδια

Γίνεται κατανοητό λοιπόν πως τα ενεργειακά και γεωοικονομικά συμφέροντα της Βουλγαρίας βρίσκονται αυτή την περίοδο πλησιέστερα σε εκείνα της Τουρκίας και της Ρωσίας, παρά της Ελλάδας και της Δύσης γενικότέρα. Παρά τον κίνδυνο να βρεθεί αντιμέτωπη με τους  αντιμονοπωλιακούς κανόνες της Ε.Ε., που δεν επιτρέπουν τη Gazprom να λειτουργεί ως προμηθευτής και ταυτόχρονα ως διαχειριστής αγωγού αερίου εντός της Ένωσης, η Βουλγαρία και η κρατική εταιρεία Bulgartransgaz, που εμφανίζεται ως προκάλυψη της Gazprom, προσπαθεί με εταιρείες-κελύφοι να παρακάμψει τους κανόνες των Βρυξελλών. Το ρίσκο είναι μεγάλο, όπως επίσης και το κέρδος της Βουλγαρίας όταν θα αρχίσει να λειτουργεί ο  Balkan Stream.

Η Βουλγαρία λοιπόν έχει αντίθετα ενεργειακά συμφέροντα με την Ελλάδα και δεν κόπτεται να δει την υλοποίηση του σχεδίου κατασκευής του αγωγού East-Med, που θα καθιστούσε την Ελλάδα, ενεργειακό κόμβο της περιοχής. Ούτε και επιθυμεί ιδιαίτερα η Ελλάδα να αρχίσει σύντομα να αξιοποιεί τα ενεργειακά της κοιτάσματα στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης, το οποίο θα την καθιστούσε ενεργειακό προμηθευτή των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης. Ούτε φυσικά βλέπει με καλό μάτι τον πλωτό σταθμό επαναεροποίησης αερίου (LNG) που κατασκευάζεται στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, και ο οποίος θα εφοδιάζει με αμερικανικό φυσικό αέριο, μέσω Βουλγαρίας, τις χώρες της Αν. Ευρώπης, ακόμη και την Ουκρανία. Αντίθετα έχει συμφέρον με την ακύρωση ή έστω με την καθυστέρηση όλων αυτών των ελληνικού ενδιαφέροντος ενεργειακών σχεδίων, ώστε η ίδια να προλάβει να καταστεί ενεργειακός κόμβος της περιοχής και να αναβαθμίσει γεωπολιτικά τη θέση της.

Αυτό θα φανεί άλλωστε σχετικά γρήγορα καθώς ήδη από το 2020 φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω του Turkish Stream, θα αρχίσει να πλημμυρίζει τη βαλκανική αγορά. Το μόνο που σκιάζει αυτή την προοπτική και ίσως να τρομάζει τον Μπ. Μπορίσοφ είναι οι αντιδράσεις της Ε.Ε. και, κυρίως, η τελική στάση των ΗΠΑ, που έχουν θέσει ως στρατηγικό στόχο τους τον ενεργειακό πλουραλισμό της Ευρώπης και την σταδιακή απεξάρτηση από τον, σχεδόν μονοπωλιακό, εφοδιασμό της από το ρωσικό αέριο.

tvxs