του Αλέξη Κροκιδά*
Μια βαριά καταθλιπτική ιστορία
Οι ιδιότητες της κεταμίνης είναι γνωστές εδώ και πάρα πολλά χρόνια, όπως και της κοκαΐνης και της ηρωίνης. Χρησιμοποιείται ευρέως ως αναισθητικό στην κτηνιατρική και χρησιμοποιήθηκε και σαν αναισθητικό σε χειρουργικές επεμβάσεις σε τραυματίες στον πόλεμο του Βιετνάμ (και ακόμα χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες). Είναι επίσης πολύ δημοφιλές ψυχεδελικό ψυχαγωγικό ναρκωτικό, απαγορευμένο φυσικά.
Επιδρά πολύ γρήγορα στον οργανισμό και προκαλεί ευφορία, ψευδαισθήσεις, εμπειρίες αποσύνδεσης με το κλασσικό σύμπτωμα της εξωσωματικής εμπειρίας (out of body experience). Για πολλά χρόνια επίσης κυκλοφορούσε στα παρασκήνια η υπόθεση ότι είχε πολύ αποτελεσματική και γρήγορη αντι-καταθλιπτική δράση. Βέβαια η φαρμακοβιομηχανία δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα, μιας και η κεταμίνη ήταν εκτός πατέντας και πάμφθηνη, οπότε ποιος ο λόγος να επενδύσεις πολλά εκατομμύρια για να κάνεις τις απαιτούμενες μελέτες να δεις αν όντως δουλεύει στη λεγόμενη σοβαρή ή ανθεκτική κατάθλιψη (κατάθλιψη που δεν ανταποκρίνεται στις υπάρχουσες φαρμακευτικές αγωγές).
Ωστόσο η Johnson & Johnson (μέσω της θυγατρικής της εταιρείας Janssen) δεν θα κολλούσε εκεί. Όπως μαθαίναμε στη χημεία της Γ' Λυκείου, αν προσέχαμε στο μάθημα τέλος πάντων, υπάρχουν τα εναντιομερή μόρια, κάτι σαν το δεξί και αριστερό χέρι που, αν και ίδια, δεν μπορεί το ένα να καταλάβει τη θέση του άλλου.
Πώς το 'φερε η τύχη και η κεταμίνη έχει το αριστερό και το δεξί της κομμάτι. Όλο μαζί δεν θα έπαιρνε πατέντα γιατί αυτή είναι η κεταμίνη. Όμως, αν απομονώσεις το αριστερό μόνο, πράγμα καθόλου δύσκολο, έχεις το αριστερό εναντιομερές s-ketamine. To s παρεμπιπτόντως για όσους δεν πρόσεχαν στο μάθημα χημείας, προέρχεται από το λατινικό sinister, αριστερό. Αυτό λοιπόν μπορείς να το πατεντάρεις μια χαρά. Φτιάξε το και σε μορφή ρινικού σπρέι, κάνε και το απαραίτητο μάρκετινγκ και περίμενε στο ταμείο ν’ αρχίσουν να πέφτουν τα δολάρια.
Μια πρώτη εκτίμηση είναι ότι θα βγάλεις περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια μέσα σε δυο τρία χρόνια. Not bad. Not bad at all. Και φυσικά, για να μην είμαστε κυνικοί, εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλο τον κόσμο υποτίθεται ότι θα ανακουφισθούν από τους εφιάλτες της σοβαρής κατάθλιψης.
Όλοι και όλες χαιρόμαστε όταν ανακαλύπτεται μια καινούργια αποτελεσματική θεραπεία. Αλλά ας μην βιαστούμε να πανηγυρίσουμε, ακόμα κι αν, ή ίσως ακριβώς επειδή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ πανηγυρίζει για αυτό το καινούργιο θαυματουργό φάρμακο της J&J (εντάξει δεν έχει σημασία ότι συνεισέφεραν στην εκλογή του) με το ενδιαφέρον όνομα spravato. Ας πάρουμε μια ανάσα κι ας δούμε λίγο τη γενεαλογία αυτού του θαυματουργού φαρμάκου ξεκινώντας από μια αναγκαία όσο και θλιβερή υπενθύμιση για τον ρόλο των φαρμακευτικών εταιρειών.
Τα πρόστιμα που πλήρωσαν φαρμακευτικές εταιρείες για απάτες σε βαθμό κακουργήματος από το 2009 μέχρι το 2014, όπως αυτά προκύπτουν από στοιχεία από το Υπουργείο Δικαιοσύνης (Department of Justice) των ΗΠΑ, ανέρχονται σε πάνω από 13 δισεκατομμύρια δολάρια.
Θα περίμενε κανείς ότι η φαρμακοβιομηχανία θα συνετιζόταν επιτέλους. Δυστυχώς τίποτα τέτοιο δεν έχει συμβεί. Οι εκτιμήσεις αναλυτών στη Wall Street για τα πρόστιμα το 2019 και για τα επόμενα δέκα χρόνια από την κρίση οπιοειδών στην οποία εμπλέκονται μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, κυμαίνονται από 40 σε 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι πολύ δύσκολο να γίνει ακριβής εκτίμηση του συνολικού ποσού που θα κληθούν να πληρώσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες μιας και εκκρεμούν κυριολεκτικά χιλιάδες υποθέσεις σε 42 πολιτείες. Η τακτική που έχουν υιοθετήσει οι εταιρείες είναι o εξωδικαστικός συμβιβασμός εκτιμώντας ότι οι ένορκοι κατά πάσα πιθανότητα θα επιδίκαζαν πολύ μεγαλύτερα ποσά.
Η εταιρεία Purdue (της οικογένειας Sackler) έχει πληρώσει ήδη πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια, αλλά ακόμα εκκρεμούν πολλές υποθέσεις που δεν έχουν εκδικαστεί. Μάλιστα τον τελευταίο χρόνο διεξάγονται σκληρές διαπραγματεύσεις για μια συμβιβαστική πρόταση κατά την οποία η οικογένεια Sackler (ιδρυτές και ιδιοκτήτες της εταιρείας) θα συμφωνήσει να πληρώσει τρία δις τα επόμενα εφτά χρόνια, για να κλείσουν όλες οι υποθέσεις. Μέρος της πρότασης είναι η εταιρεία να κηρύξει πτώχευση (σύμφωνα με το άρθρο 11 του σχετικού πτωχευτικού κώδικα) και να δημιουργηθεί μια νέα εταιρεία από την οποία θα απέχει η οικογένεια Sackler.
Πολλοί Γενικοί Εισαγγελείς (Attorneys General) όμως από διάφορες πολιτείες όπως η Μασσαχουσέτη, το Νιου Τζέρσεϊ, το Κονέκτικατ, η Νέα Υόρκη, η Πενσιλβάνια, έχουν δηλώσει ότι θα αντιταχθούν σθεναρά σ’ αυτόν τον προτεινόμενο συμβιβασμό τον οποίο θεωρούν απαράδεκτο γιατί η οικογένεια Sackler θα την γλιτώσει φτηνά, πολύ φτηνά για τις εγκληματικές της ενέργειες που κόστισαν τις ζωές δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Θεωρούν επίσης την προτεινόμενη συμβιβαστική λύση ως προσβολή τόσο στα χιλιάδες θύματα και στις οικογένειές τους όσο και προσβολή στην έννομη τάξη. Η Γενική Εισαγγελέας της Νέας Υόρκης Letitia James αποκάλεσε την πρόταση «an insult, plain and simple».
Καθώς οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, μια άλλη εταιρεία που θα μας απασχολήσει σήμερα, η Johnson & Johnson διατάχθηκε πριν από ένα μήνα περίπου από δικαστήριο στην Οκλαχόμα να πληρώσει 465 εκατομμύρια για τη δική της εμπλοκή στην κρίση των οπιοειδών και τους χιλιάδες θανάτους που προκλήθηκαν από τα εσκεμμένα και αποδεδειγμένα ψέματα της εταιρείας κατά την προώθηση των προϊόντων της.
Σημειωτέον ότι το αρχικό ποσό που είχε επιδικασθεί στα τέλη Αυγούστου ήταν 572 εκατομμύρια, αλλά αναθεωρήθηκε τώρα τον Νοέμβριο που μας πέρασε. Η εταιρεία δήλωσε ότι θα κάνει έφεση. Μάλιστα όταν μειώθηκε το ποσό που διατάχθηκε να πληρώσει από 572 σε 465 εκατομμύρια, οι μετοχές της ανέβηκαν περίπου 3%. Έξοχα, γιατί είχαν ανησυχήσει οι καημένοι οι μέτοχοι.
Θα περίμενε ίσως κανείς εν μέσω ενός τέτοιου παλιρροϊκού κύματος μηνύσεων και αγωγών ότι η J&J θα μαζευόταν κάπως. Όποιος το περίμενε, θα περιμένει μάλλον πολύ ακόμα και όσο περιμένει ας διαβάσει το θεατρικό έργο του Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό», τον «Οδυσσέα» του Τζειμς Τζόις και θα 'χει και χρόνο να διαβάσει και τους εφτά τόμους (περίπου τρεις χιλιάδες σελίδες) του «Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ.
Στο μεταξύ, η J&J, λοιπόν, όχι μόνο δεν μαζεύτηκε, αλλά με αξιοζήλευτο ζήλο και τον συγκινητικό ανθρωπισμό που την χαρακτηρίζει ως εταιρεία προσφέρει ένα καινούργιο φάρμακο για όσους υποφέρουν από σοβαρή κατάθλιψη (που συνοδεύεται από αυτοκτονικό ιδεασμό) που δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα που κυκλοφορούν. Η ανθρωπιστική της προσφορά κοστολογείται σε περίπου 35 με 40 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο ανά ασθενή. Περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από σοβαρή κατάθλιψη (Major Depressive Disorder). Πες ότι μόνο 10 εκατομμύρια θα το πάρουν. Κάντε τους υπολογισμούς σας.
Αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι η εταιρεία θα βγάλει 600 εκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2022. Αλλά ας πούμε ότι το πρόβλημα δεν είναι πόσα λεφτά θα βγάλει η J&J. Ας βγάλει όσα θέλει. Με γεια της με χαρά της.
Το πρόβλημα είναι αλλού και είναι σοβαρότατο πρόβλημα, όχι μόνο για μας τους αναρχο-αριστερο-μαδουραίους, αλλά και για τους σοβαρούς και ένθερμους οπαδούς του καπιταλισμού, οι οποίοι είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνήσουν μαζί μας τουλάχιστον ως προς τα πολύ βασικά.
Το πρόβλημα είναι αλλού και είναι σοβαρότατο πρόβλημα, όχι μόνο για μας τους αναρχο-αριστερο-μαδουραίους, αλλά και για τους σοβαρούς και ένθερμους οπαδούς του καπιταλισμού, οι οποίοι είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνήσουν μαζί μας τουλάχιστον ως προς τα πολύ βασικά.
Οι θεσπισμένοι κανόνες για να βγει ένα φάρμακο στην αγορά πρέπει να τηρούνται αυστηρά. Τελεία και παύλα. Δεν μιλάμε για τις δωδεκάποντες γόβες Louboutin με τα λαμπερά κόκκινα πέλματα, το φόρεμα των οποίων μπορεί να προκαλέσει κάποια προβλήματα. Όπως έχει πει και ο ίδιος ο σχεδιαστής Christian Louboutin «Τα ψηλά τακούνια είναι απόλαυση μετά πόνου. Δεν θα το θεωρούσα κομπλιμέντο αν κάποιος κοίταζε ένα από τα παπούτσια μου κι έλεγε “Α, αυτό δείχνει άνετο”».
Μιλάμε για φάρμακα. Φάρμακα τα οποία μπορεί να σώσουν ζωές αλλά μπορεί και να σκοτώσουν, να δημιουργήσουν σοβαρό εθισμό, ή να έχουν άλλες σοβαρότατες επιπτώσεις στη ζωή μας. Γι' αυτό υπάρχουν θεσμικά πλαίσια και μηχανισμοί για να εξασφαλίσουν όσο είναι δυνατόν ότι οι κανόνες έχουν ακολουθηθεί και ότι η διαδικασία των ερευνών είναι διάφανη και επιστημονικά έγκυρη. Σίγουρα συμφωνούμε όλοι σ’ αυτό ανεξαρτήτως πολιτικών ιδεολογιών.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση του φαρμάκου που παρουσιάζεται ως θαυματουργό από την J&J, έχουν αποκαλυφθεί στοιχεία που προκαλούν έντονες ανησυχίες στην επιστημονική και ερευνητική κοινότητα αλλά και στην ευρύτερη κοινότητα για τις τακτικές που ακολουθήθηκαν από την εταιρεία αλλά και από επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους για να φτάσει τελικά αυτό το φάρμακο στην αγορά και φυσικά για το πόσο αποτελεσματικό και ασφαλές είναι.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ιστορία είναι εξόχως περίπλοκη και ακόμα δεν έχει γραφτεί το τελευταίο κεφάλαιο. Ωστόσο απ' αυτά που γνωρίζουμε μέχρι τώρα, έχουν συμβεί τα εξής εξόχως ανησυχητικά και παράξενα.
Μια από τις προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ ήταν να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούσε το Υπουργείο Υποθέσεων των Βετεράνων θεσπίζοντας μέτρα για τη σημαντική αύξηση ιδιωτικών ιατρικών υπηρεσιών στους βετεράνους. Καμία έκπληξη εδώ.
Μια από τις προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ ήταν να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούσε το Υπουργείο Υποθέσεων των Βετεράνων θεσπίζοντας μέτρα για τη σημαντική αύξηση ιδιωτικών ιατρικών υπηρεσιών στους βετεράνους. Καμία έκπληξη εδώ.
Να σημειωθεί ότι το υπουργείο για τις υποθέσεις των βετεράνων (Veteran Affairs, ή VA) εξυπηρετεί περίπου 20 εκατομμύρια βετεράνους, απασχολεί περίπου 380,000 εργαζομένους και το συνολικό κόστος της υπηρεσίας συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων, ιατρικών παροχών, εξόδων κηδειών, αποζημιώσεων, ανέρχεται περίπου στα 280 δισ. δολάρια.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια εξαιρετικά σημαντική υπηρεσία σε όγκο και βαρύτητα, όχι μόνο αριθμητικά και οικονομικά μιλώντας, αλλά και συμβολικά / πολιτικά, εφόσον αφορά τους Αμερικανούς βετεράνους. Ο Τραμπ δεν το είχε κρύψει ο άνθρωπος ότι σχεδίαζε τη μερική ιδιωτικοποίηση των ιατρικών παροχών προς τους βετεράνους. Πώς ακριβώς θα το έκανε αυτό ήταν δικό του πρόβλημα.
Εμφανίζονται στην σκηνή ή μάλλον στα παρασκήνια, κάποιοι μυστήριοι χαρακτήρες, όπως ο Κάπτεν Αμέρικα, ο Σπάιντερ Μαν και το αφεντικό τους ο Ike Perlmutter, ο δισεκατομμυριούχος πρόεδρος της Marvel Entertainment και φιλαράκι του Τραμπ από παλιά. Μετά την εκλογή του, ο Τραμπ τον είχε παρακαλέσει να τον βοηθήσει να στελεχώσει το δικό του επιτελικό κράτος.
Ο Perlmutter δέχθηκε να γίνει άτυπος εξωτερικός σύμβουλος και ο ίδιος διάλεξε να ασχοληθεί με τους βετεράνους, αφιλοκερδώς βεβαίως όπως έχει πει δημόσια μέσω των νομικών συμβούλων του, απαντώντας σε μήνυση που κατατέθηκε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Ουάσινγκτον DC που αφορούσε την νομιμότητα της ανεπίσημης τρόικας της οποίας ηγείτο (το γνωστό τρίο Mar-a-Lago) για τη διαμόρφωση πολιτικής στο υπουργείο Υποθέσεων για τους Βετεράνους.
Μόνο από αγάπη για τους βετεράνους έκανε ό,τι έκανε. Το ότι οργάνωσε κι έστειλε ένα φουκαρά καραγκιόζη ντυμένο σαν Κάπτεν Αμέρικα και έναν Σπάιντερ Μαν μαζί με ανώτατα στελέχη της εταιρείας του Marvel στην τελετή κλεισίματος του χρηματιστηρίου να στέκονται δίπλα στον David Shulkin, τον τότε υπουργό στο VA (τον οποίο σημειωτέον είχε προτείνει ο ίδιος o Perlmutter στον Τραμπ) όταν o Shulkin πατούσε το κουδούνι λήξης, δεν ήταν καθόλου προβολή για τη Marvel.
Αλλά αυτό ίσως ήταν το λιγότερο. Ο Perlmutter μαζί με δυο φιλαράκια του από το Palm Beach, έναν γιατρό, τον Bruce Moskowitz, κι ένα δικηγόρο, τον Marc Sherman, ανέλαβαν με τις ευλογίες του Τραμπ να διαμορφώσουν, ανεπίσημα βεβαίως, την πολιτική στο υπουργείο Υποθέσεων των Βετεράνων, παραβιάζοντας όχι μόνο θεσπισμένους κανόνες δεοντολογίας αλλά ενδεχομένως και νόμους σχετικούς με παρεμβάσεις στο κυβερνητικό έργο. Η παράτυπη και ενδεχομένως παράνομη εμπλοκή σε ζητήματα του υπουργείου Υποθέσεων Βετεράνων αυτών των τριών που έγιναν γνωστοί ως το Mar-a-Lago crowd εξαιτίας της σχέσης τους με το Mar-a-Lago club του Τραμπ στο Palm Beach, διερευνάται ακόμα.
Αλλά αυτό ίσως ήταν το λιγότερο. Ο Perlmutter μαζί με δυο φιλαράκια του από το Palm Beach, έναν γιατρό, τον Bruce Moskowitz, κι ένα δικηγόρο, τον Marc Sherman, ανέλαβαν με τις ευλογίες του Τραμπ να διαμορφώσουν, ανεπίσημα βεβαίως, την πολιτική στο υπουργείο Υποθέσεων των Βετεράνων, παραβιάζοντας όχι μόνο θεσπισμένους κανόνες δεοντολογίας αλλά ενδεχομένως και νόμους σχετικούς με παρεμβάσεις στο κυβερνητικό έργο. Η παράτυπη και ενδεχομένως παράνομη εμπλοκή σε ζητήματα του υπουργείου Υποθέσεων Βετεράνων αυτών των τριών που έγιναν γνωστοί ως το Mar-a-Lago crowd εξαιτίας της σχέσης τους με το Mar-a-Lago club του Τραμπ στο Palm Beach, διερευνάται ακόμα.
Μπροστά στο πολιτικό σκάνδαλο με την Ουκρανία που οδήγησε στην απόφαση να παραπεμφθεί ο Τραμπ σε δίκη για καθαίρεση, αυτή η υπόθεση με το Υπουργείο Υποθέσεων Βετεράνων προφανώς φαντάζει σαν ζαβολιά στο προαύλιο του νηπιαγωγείου. Επειδή όμως η εμπλοκή του τρίο Mar-a-Lago αφορά την υγεία και την ασφάλεια εκατοντάδων χιλιάδων βετεράνων και όχι μόνο βετεράνων, κανείς δεν μπορεί να μιλάει ελαφρά τη καρδία απλά για ζαβολιά.
O Perlmutter με τους συνεργάτες του είχε ξεκινήσει μια συνεργασία με την J&J από τον Φεβρουάριο του 2017, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας μια δακρύβρεχτη καμπάνια για την ψυχική υγεία των βετεράνων, για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών που μαστίζει αυτόν τον πληθυσμό. Και ως εκ θαύματος η J&J είχε στα σκαριά ένα «θαυματουργό» φάρμακο για τη σοβαρή κατάθλιψη το οποίο τελικά εγκρίθηκε με συνοπτικές και εσπευσμένες διαδικασίες από την FDA (Αμερικανική Επιτροπή Τροφίμων και Φαρμάκων), τον φορέα υπεύθυνο για την έγκριση φαρμάκων.
Στις 5 Μαρτίου 2019 ο Τραμπ υπογράφει μια εκτελεστική διαταγή (executive order) για μια νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση των αυτοκτονιών των βετεράνων. Την ίδια μέρα η FDA εγκρίνει το spravato (ενεργή ουσία εσκεταμίνη) σε ρινικό σπρέι. Ο Τραμπ δηλώνει κατενθουσιασμένος και προτρέπει ανώτατα στελέχη του υπουργείου VA: «Αγοράστε νταλίκες (truckloads) γεμάτες μ’ αυτό το θαυματουργό φάρμακο, κι αν θέλετε βοήθεια να διαπραγματευτείτε την τιμή, πείτε μου εμένα και θα καθαρίσω». Απίστευτο κι όμως αληθινό.
Στις 5 Μαρτίου 2019 ο Τραμπ υπογράφει μια εκτελεστική διαταγή (executive order) για μια νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση των αυτοκτονιών των βετεράνων. Την ίδια μέρα η FDA εγκρίνει το spravato (ενεργή ουσία εσκεταμίνη) σε ρινικό σπρέι. Ο Τραμπ δηλώνει κατενθουσιασμένος και προτρέπει ανώτατα στελέχη του υπουργείου VA: «Αγοράστε νταλίκες (truckloads) γεμάτες μ’ αυτό το θαυματουργό φάρμακο, κι αν θέλετε βοήθεια να διαπραγματευτείτε την τιμή, πείτε μου εμένα και θα καθαρίσω». Απίστευτο κι όμως αληθινό.
Όμως δεν ενθουσιάστηκαν όλοι. Οι πανηγυρισμοί και οι φανφάρες δεν μπορούσαν να επισκιάσουν τις ενορχηστρωμένες μεθοδεύσεις στα παρασκήνια που οδήγησαν στην έγκριση του φαρμάκου. Ψυχίατροι, ερευνητές, ακαδημαϊκοί απαιτούν απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα και εγείρουν σοβαρές ενστάσεις.
1) Γιατί η FDA εγκατάλειψε τον δικό της χρυσό κανόνα να απαιτεί τουλάχιστον δύο θετικές κλινικές έρευνες πριν εγκρίνει ένα φάρμακο για κατάθλιψη. Το spravato είναι το μοναδικό ανικαταθλιπτικό που εγκρίθηκε με βάση μόνο μια έρευνα αποτελεσματικότητας. Όταν λοιπόν δυο από τις τρείς βραχείας διαρκείας έρευνες δεν έδειξαν καμία διαφορά ανάμεσα στο φάρμακο και στο placebo (εικονικό φάρμακο), η FDA το ενέκρινε με βάση μια μόνο έρευνα που έδειξε θετικά αποτελέσματα (πολύ μικρά τόσο σε επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας και αμελητέα σε επίπεδο κλινικής αποτελεσματικότητας) και επέλεξε και άλλη μια έρευνα διαφορετικού τύπου η οποία όμως όπως αποδείχθηκε ήταν ριζικά εσφαλμένη μεθοδολογικά μιας και κατά την διάρκεια της έρευνας, έγινε το λεγόμενο unblinding (αποκάλυψη) παραβιάζοντας δηλαδή την αυστηρή μεθοδολογία του double blind (διπλές τυφλές έρευνες).
Με απλά λόγια, σε τέτοιες έρευνες ο σχεδιασμός απαιτεί ούτε οι ασθενείς ούτε οι γιατροί να γνωρίζουν ποιος παίρνει το εικονικό φάρμακο ή την ενεργή ουσία. Αν αυτό παραβιαστεί τότε η έρευνα δεν είναι αξιόπιστη.
2) Έξι θάνατοι σημειώθηκαν από αυτούς που είχαν πάρει το φάρμακο, τρεις από αυτοκτονίες, ενώ κανένας θάνατος από αυτούς που είχαν πάρει το placebo. Η FDA αποφάνθηκε ότι ήταν δύσκολο να αποδειχθεί ότι οι θάνατοι είχαν σχέση με τη λήψη του φαρμάκου. Η εταιρεία αποφάνθηκε ότι δεν υπήρχε καμία συσχέτιση. Όπως και να έχει, δεν είναι ακριβώς αισιόδοξο για ένα φάρμακο που παρουσιάζεται σαν αποτελεσματικό για την πρόληψη αυτοκτονιών.
3) Δεδομένου ότι οι κίνδυνοι και παρενέργειες από τη λήψη του φαρμάκου είναι πολύ σοβαροί, δεδομένου ότι πρόκειται για γνωστή ναρκωτική ουσία με σοβαρό κίνδυνο εθισμού και δεδομένων των πρόσφατων στοιχείων για την κρίση οπιοειδών που συγκλόνισε την Αμερική και την οποία προκάλεσαν φαρμακευτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και της J&J, θα περίμενε κανείς και μάλιστα θα απαιτούσε ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό στους θεσπισμένους κανόνες ερευνητικής δεοντολογίας πριν εγκριθεί αυτό το φάρμακο.
4) Καμία έρευνα μακράς διαρκείας δεν έχει γίνει για να εκτιμήσει τους κινδύνους από μακροχρόνια χρήση της εκεταμίνης.
Αλλά ο Τραμπ το ήθελε διακαώς, το φιλαράκι του ο Perlmutter το ήθελε, ο Κάπταιν Αμέρικα το ήθελε, η J&J το ήθελε και το θέλει, και πώς να μην το θέλει, κι έτσι βρισκόμαστε εδώ, στο τέλος ή μάλλον στην αρχή ενός καινούργιου κεφαλαίου μιας θλιβερής, σκοτεινής και κατά πάσα πιθανότητα τραγικής ιστορίας που επαναλαμβάνεται με τους Αμερικανούς βετεράνους στην πρώτη γραμμή πάλι.
*Κοινωνιολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός
efsyn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου