Την Αρτα και τα Γιάννενα

του Ευάγγελου Αυδίκου

Κατά καιρούς έχουν ειπωθεί ουκ ολίγα για τη σχέση του πολιτισμού με το φως. Ειδικότερα, έχει χυθεί άπειρο μελάνι κι έχουν γραφτεί φιλοσοφικά πονήματα και ποιήματα που υμνούν το φως. Από τον Ομηρο ώς τον Ελύτη. Η ακτίς ηελίοιο (ήλιου) είναι η ελπίδα για έξοδο από την άγνοια και το σκοτάδι γίνεται συνώνυμο με τον θάνατο. Είναι ο χώρος των ψευδαισθήσεων και της ελλιπούς αντίληψης για τη ζωή. Το φως είναι λυτρωτικό όταν έρχεται στη ζωή των ανθρώπων, αλλά και αφορμή για μια βασανιστική πορεία αυτογνωσίας και διεύρυνσης των ορίων του.

Αυτός ο αγώνας είναι διαρκής. Εχει διοχετευθεί σε ιστορίες που επιχείρησαν να δώσουν απάντηση στα αιώνια οντολογικά ζητήματα, που αποτέλεσαν τον σπόρο και της φιλοσοφίας αλλά και της τέχνης. Τέτοιες ιστορίες είναι οι σχετικές με τους καλικάντζαρους, οι οποίοι αμφισβητούν όλο τον χρόνο τη συμπαντική τάξη ιδρώνοντας να κόψουν το δέντρο πάνω και γύρω από το οποίο οργανώθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός. Κι εκεί που κοντεύουν να πετύχουν τον στόχο τους συμπεριφέρονται ακατανόητα. Εγκαταλείπουν το κόψιμο του δέντρου κι ανεβαίνουν πάνω στη γη.

Τα μικρά αυτά δαιμόνια που αναρριπίζουν την παιδική μνήμη και τη νοσταλγική διάθεση των ενηλίκων δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Τις ίδιες αγωνίες έχουν όλοι οι λαοί, που δίνουν σχήμα στην ατελεύτητη πάλη της ζωής με τον θάνατο.

Κι αυτός ο αγώνας αποκτά σαφές περίγραμμα στο Δωδεκάμερο, στις μέρες που οριοθετούνται από τη χειμωνιάτικη νίκη του φωτός απέναντι στο σκότος, καθώς η συνεχής συρρίκνωση της ημέρας ανακόπτεται με την αντίστροφη πορεία. Πρόκειται για έναν θρίαμβο της ζωής, που υμνήθηκε από όλους τους πολιτισμούς, πέρα από θρησκεία.

Το φως, συνεπώς, είναι σύμφυτο με το Δωδεκάμερο και κάθε γιορτή. Συνυπάρχουν αντιλήψεις άλλων θρησκειών με τον χριστιανισμό. Το φως αυτό φωτίζει τις πλάνες των σύγχρονων ανθρώπων να ομνύουν στην καθαρότητα των πίστεων που οργανώνουν τη ζωή μας.

Ωστόσο, είναι αυτό το φως που φωτίζει τις πολιτισμικές αστοχίες των συγχρόνων και την αλαζονεία των προυχόντων. Ο στολισμός και ο φωτισμός των πόλεων, με την ευκαιρία των γιορτών του Δωδεκάμερου, άγεται και σύρεται από την απουσία της βασικής αρχής του πολιτισμού, που είναι το παν μέτρον άριστον. Από τη μια μεριά η διάθεση να φανούμε σύγχρονοι υιοθετώντας αφαιρετικές προτάσεις, οι οποίες αποσυνδέουν τον πολίτη από τα οντολογικά ερωτήματα.

Από τη μεταφυσική αγωνία των ημερών αλλά και τις προσδοκίες μας και την πολιτισμική κληρονομιά. Από την άλλη οι πόλεις και ο δημόσιος χώρος κακοποιούνται ικανοποιώντας την αλαζονεία ορισμένων δημάρχων, που μετατρέπουν την πόλη τους σε βαρυφορτωμένο και αντιαισθητικό σώμα. Που ό,τι βρίσκουν πρόχειρο στην ντουλάπα το κρεμάνε στους δρόμους.

efsyn