Η μητρότητα ως βία και καταναγκασμός

Το στερεότυπο της Παναγίας, μάνας του μονογενούς υιού της πατριαρχίας, πολύ μακριά από το αρχέτυπο της Μεγάλης Μητέρας, της, χαμένης στον ιστορικό χρόνο, μητριαρχίας, συμπυκνώνει το κοινωνικό και βιολογικό στοιχείο του διαχωρισμού του κόσμου της γυναίκας από εκείνον του άνδρα

της Κατέ Καζάντη

Εάν συμφωνήσουμε πως η φυσικοποίση της κοινωνίας αποτελεί μιαν αντιδραστική αντίληψη για τη συνέχιση της Ιστορίας, αφού την εγκλείει  στα στενά όρια ενός παραμορφωμένου δαρβινισμού, τότε η ανάσυρση του ιεροποιημένου «μητρικού ενστίκτου» στο δημόσιο λόγο, μόνο οπισθοδρόμηση μπορεί να θεωρηθεί.

Το στερεότυπο της  Παναγίας, μάνας του μονογενούς υιού της πατριαρχίας, πολύ μακριά από το αρχέτυπο της Μεγάλης Μητέρας, της, χαμένης στον ιστορικό χρόνο, μητριαρχίας, συμπυκνώνει το κοινωνικό και βιολογικό στοιχείο του διαχωρισμού του κόσμου της γυναίκας από εκείνον του άνδρα. Το θηλυκό (έτερο)καθορίζεται από τη φύση του: γυναίκα είσαι στο βαθμό που υποκλίνεσαι στη θεόθεν αναπαραγωγική ικανότητα και την ακολουθείς άκριτα. Η κύηση και, συνακόλουθα, η μητρική σχέση καθορίζει τη βάση της ηθικής. Υπακούς;  Έχει καλώς. Δεν υπακούς; Η σκιά της ιδιοτροπίας, της –κρυφής- αναπηρίας, ή και των δυο, είναι εδώ.

Τις τελευταίες δεκαετίες, και με την ύφεση του φεμινιστικού κινήματος, ο μεταμοντέρνος συντηρητισμός του δυτικού κόσμου επιφύλαξε στις γυναίκες νέα δεσμά. Αν το αντισυλληπτικό χάπι, που έκανε τον έλεγχο των γεννήσεων –και- γυναικεία υπόθεση, υπήρξε η απαρχή της χειραφέτησης της γυναίκας, η επιστροφή στη «φύση» ενός απροσδιόριστου, μη επιβεβαιωμένου επιστημονικά ενστίκτου, που αφορά μοναχά το ένα φύλο, απηχεί ένα νέο διανοητικό μεσαίωνα, στον οποίο τείνει να περιπέσει η σύγχρονη σκέψη.

Αλλά το, επιβεβαιωμένο, σεξουαλικό ένστικτο, η ενόρμηση στην ηδονή, το ορμέφυτο της χαράς, κοινό σε γυναίκες και άνδρες, οδηγεί ή και δεν οδηγεί στην αναπαραγωγή. Στα ζώα λόγω φύσης, στους δε ανθρώπους λόγω βούλησης. Ο κοινωνικός επικαθορισμός της πατριαρχίας, όμως, μετέτρεψε το θήλυ σε εκκολαπτική μηχανή και ποινικοποίησε τον γυναικείο, εν αντιθέσει με τον ανδρικό, οργασμό, ακρωτηριάζοντας ταυτόχρονα τη γυναικεία διάνοια. Στερημένες από τις χαρές του σώματος, κλεισμένες στα σπίτια και στα εργοστάσια, γενιές και γενιές γυναικών ζούσαν, γεννούσαν και πέθαιναν παραδομένες στη «φύση» έτσι όπως την όρισε η πατριαρχία, σαν τα ζώα.

Στην τρέχουσα γλώσσα των ΜΜΕ, το βιολογικό ρολόι, μητρικό ένστικτο κ.ο.κ., καθώς και οι «μητερούλες», εγκυμονούσες και μη, έχουν την τιμητική τους. Καταπίνοντας κάθε συστημική δυσλειτουργία που αναπαράγει ανισότητες σε μισθούς, θέσεις εργασίας, θέσεις ευθύνης κ.λπ. επιβάλλουν το γνωστό πρότυπο της «οικογένειας», η οποία, ενωμένη, αγωνίζεται για την «πατρίδα», τιμώντας τη «θρησκεία». Σ’ αυτό τον κόσμο, η γυναίκα είναι «βασίλισσα», με κομμένα πόδια. Καλοντυμένη, καλοχτενισμένη, ενίοτε και καλοπληρωμένη, μιλά με θαυμασμό για τον άνδρα-κορώνα στο κεφάλι-της και, κυρίως, προβάλλει αυτάρεσκα πώς μεγαλώνει τα παιδιά της. Η δήθεν απολιτίκ «μανούλα», το αγαπημένο τηλεοπτικό πρότυπο του infotainment, διαμορφώνει τις συνειδήσεις των νέων γυναικών, παραχαράσσοντάς τες. Με τις ιδεοληψίες πανταχού παρούσες, αναθεωρούν, σκοταδιστικώ των τρόπω, κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος –η έκτρωση ισούται με έγκλημα, ακούστηκε λίαν προσφάτως σε μεσημεριανή εκπομπή υψηλής τηλεθέασης, ο δε τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η περίπτωση της νεαρής φοιτήτριας στη Νέα Σμύρνη ξεπέρασε κάθε προηγούμενο σε αντιδραστικότητα.

Αλλά για τα έλλογα όντα ο κύκλος της αναπαραγωγής δεν είναι αυτοσκοπός. Ούτε η περίκλειστη εστία, συν γυναιξί και τέκνοις, του οικογενειάρχη μικροαστού το μόνο πρότυπο διαβίωσης. Η ηθική τάξη με τους προκαθορισμένους ρόλους της κυρίαρχης ιδεολογίας, τόσο πνιγηρή για τη γυναικεία διάνοια, χρειάζεται ένα νέο αντιπαράδειγμα στο σύγχρονο πουριτανισμό: τη Γυναίκα που θα διεκδικεί την αυτοπραγμάτωση μέσα από τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, όπου οι επιθυμίες δεν θα ετεροκαθορίζονται από τις σχέσεις εκμετάλλευσης και τις μετρήσεις του κέρδους της ανδρικής –και τις αστικής- κυριαρχίας. Τη Γυναίκα που θα χαίρεται το κορμί, την ηδονή και τη ζωή της και θα γεννά μοναχά αν το θέλει, όποτε θέλει.

Η Γιορτή της Μητέρας μπορεί να ειδωθεί και ως η ωδή της πατριαρχίας στην καταπίεση των γυναικών.  

artinews