Η θεωρία συνωμοσίας των πέντε

Όταν οι εμπλεκόμενοι στο σκάνδαλο Novartis πολιτικοί αρνούνται την οφειλόμενη έμπρακτη υπαγωγή τους στους θεσμούς της δημοκρατίας...  

Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής

Κάποιες φράσεις θα ήσαν υπέροχες αν εκφέρονταν με συμφραζόμενα ονοματεπώνυμα. Έτσι, εκείνη η διατύπωση γνωστού συνταγματολόγου σχετικά με την κοινοβουλευτική τάξη, που λέει ότι "οι πολιτικοί οφείλουν να δέχονται έμπρακτα την υπαγωγή τους στους θεσμούς της δημοκρατίας"μοιάζει, στην περίπτωσή μας, ανακριβής: τα συμφραζόμενα ονοματεπώνυμα στην επίδικη φράση αφορούν.. τους κατηγορούμενους για εμπλοκή στο σκάνδαλο Novartis Αντώνη Σαμαρά, Ευάγγελο Βενιζέλο, Δημήτρη Αβραμόπουλο, Ανδρέα Λοβέρδο και Άδωνι Γεωργιάδη. Οι οποίοι, αν και δηλώνουν πολιτικοί, όχι μόνο δεν "υπάγονται έμπρακτα στους θεσμούς της δημοκρατίας", αλλά, έργω και λόγω, προσβάλλουν βάναυσα και χυδαία δύο εξ αυτών: τον θεσμό της Δικαιοσύνης και τον θεσμό του πρωθυπουργού.
Αναζητώντας την ψυχολογική βάση της συγκεκριμένης παραβατικής συμπεριφοράς των εμπλεκομένων στο σκάνδαλο Novartis πολιτικών (την άρνηση υπαγωγής τους στους θεσμούς της δημοκρατίας), καταλήξαμε σε μια εντυπωσιακή εξήγηση της φροϋδικής σχολής: διεγείρεται το υπερεγώ τους, το υπεύθυνο για την τήρηση του νόμου, της τάξης και της ηθικής ψυχικό κομμάτι των ανθρώπων από τη βρεφική, ακόμα, ηλικία: οι συγκεκριμένοι πολιτικοί αρνούνται να δεχτούν την πραγματικότητα. Όπως τα βρέφη στο ναρκισσιστικό τους στάδιο, δεν έχουν αντίληψη άλλων ατόμων - είναι οι παντοδύναμοι κυρίαρχοι του σύμπαντος∙ η πραγματικότητα είναι μια σκληρή και τραυματική αντίληψη γι’ αυτούς. Γενικότερα η διαφθορά έχει να κάνει με την αφαίρεση της σκέψης, της αντίληψης και του χρέους και την εφαρμογή πρώιμων ψυχικών μηχανισμών^*.

*****
Εντυπωσιακότερο είναι το γεγονός ότι η πανομοιότυπη, σχεδόν συλλογική αντίδραση των πέντε κατηγορουμένων (μέσω των μηνύσεων και της ρητορικής τους) στις κατηγορίες της δικογραφίας συνιστά μια τερατώδη θεωρία συνωμοσίας: μια συμμορία με αρχισυμμορίτη τον Αλέξη Τσίπρα και μέλη αξιωματούχους της δικαστικής και της κυβερνητικής εξουσίας, καθώς και του FBI, χειραγωγούν τις έρευνες για ένα διεθνές σκάνδαλο και στήνουν το κατηγορητήριο με κουκουλοφόρους ψευδομάρτυρες προκειμένου να εξοντώσουν τους... εξοντωμένους...
Για μια «σταλινικής εμπνεύσεως σκευωρία, από ανθρώπους που δεν διστάζουν, καταπατώντας αξίες, νόμους και θεσμούς, να προβούν σε απόπειρα πολιτικής εξόντωσης του αντιπάλου τους» μιλάει ο κατηγορούμενος Σαμαράς τοποθετώντας εαυτόν σε ρόλο ζώντος πολιτικού αντιπάλου του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα∙ ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι πρόκειται περί ενός πολιτικά «εξοντωμένου» απ’ τον ελληνικό λαό πρώην πρωθυπουργού...
Στο τέλος της πολυσέλιδης μηνυτήριας αναφοράς του κατά Τσίπρα και άλλων δαιμονίων, που δεν είναι παρά η παρανοϊκή θεωρία συνωμοσίας των πέντε για το ελληνικό σκάνδαλο Novartis, ο κ. Σαμαράς δίνει και τον... γενικότερο στόχο της συνωμοσίας. Που δεν είναι παρά... η ανατροπή της αστικής Δημοκρατίας: «Την αστική δημοκρατία, πάντως, δεν θα την ανατρέψουν! Και την Ελλάδα δεν θα την πληγώσουν άλλο! Θα τους πάω ώς το τέλος”!..

*****
Οι θεωρίες συνωμοσίας (και οι κατασκευαστές τους) πρέπει να ερμηνεύονται με την εφαρμογή των εννοιών της Ψυχιατρικής στην κοινωνική σκέψη, υποστηρίζει ο Αμερικανός ιστορικός Richard Hofstadter^**: πρόκειται για δύο φαινόμενα παράνοιας. Μόνο που ο ψυχιατρικά παρανοϊκός βλέπει τον κόσμο ολόκληρο να συνωμοτεί εναντίον του, ενώ ο κοινωνικά παρανοϊκός θεωρεί ότι η δίωξη εκ μέρους σκοτεινών δυνάμεων στρέφεται εναντίον της ομάδας του, του έθνους του, της θρησκείας του^***.
Απ’ αυτή την άποψη, ο εκ των εμπλεκομένων στο σκάνδαλο Novartis Αντώνης Σαμαράς υπάγεται στους κοινωνικά παρανοϊκούς. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, αφού με τη δίωξή του, εκτός των άλλων, κινδυνεύουν... «να αλλοιωθούν θεμελιώδεις αρχές και θεσμοί του πολιτεύματος, όπως η διάκριση των εξουσιών και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης». Οι υπόλοιποι ταιριάζουν περισσότερο στην κατηγορία των ψυχιατρικά παρανοϊκών, αυτών που «βλέπουν τον κόσμο ολόκληρο να συνωμοτεί εναντίον τους».
Αν σ’ όλα αυτά προσθέσουμε την οπτική του Ουμπέρτο Έκο, που θέλει κάθε θεωρία συνωμοσίας να κατευθύνει τη δημόσια φαντασία προς ανύπαρκτους κινδύνους αποσπώντας την από τις πραγματικές απειλές, παίρνουμε μια ιδέα για τη κοινωνική ζημιά που προκαλεί η θεωρία συνωμοσίας των πέντε του σκανδάλου Novartis.
Ωστόσο η μέγιστη ζημιά είναι πολιτική και προέρχεται απ’ το γεγονός ότι οι εμπλεκόμενοι στο σκάνδαλο πολιτικοί αρνούνται την οφειλόμενη έμπρακτη υπαγωγή τους στους θεσμούς της δημοκρατίας επιδιδόμενοι σε... μηνυτήριες θεωρίες συνωμοσίας. Αλλά, όπως λέει ο Τσόμσκι, αυτός που αντλεί το μεγαλύτερο όφελος από τις φαντασιοκοπίες για μιαν υποτιθέμενη συνωμοσία είναι ακριβώς οι θεσμοί που η θεωρία συνωμοσίας ήθελε να πλήξει.

* justsayeverything.com
** Richard Hofstadter, «The Paranoid Style in American Politics»
*** Ουμπέρτο Έκο, θεωρίες συνωμοσίας (Θανάσης Γιαλκέτσης, efsyn.gr) 

AVGI