Υπεράσπιση του έρωτα, όχι του Βαλεντίνου

του Δημήτρη Σταράκη

«Ο έρωτας μας επιτρέπει να βλέπουμε τις ατέλειες ως ανεκτές, αν όχι αξιολάτρευτες. Αλλά είναι μία επιλογή. Μπορούμε να δυσανασχετούμε με τις ιδιοτροπίες [του άλλου] ή να τις χαιρόμαστε. Μια φίλη που είχε παντρευτεί έναν εξαιρετικό δικηγόρο θυμάται: «Στο πρώτο μας ραντεβού, έμαθα ότι μπορούσε να αντέχει σε δύσκολα ωράρια και σε στυφνές απαιτήσεις πελατών του. Στο δεύτερο μας, έμαθα ότι δε μπορούσε να ισορροπήσει πάνω σε ποδήλατο. Τότε αποφάσισα να του δώσω μια ευκαιρία».  […] Παρεμπιπτόντως, Στην περίπτωση του πραγματικού έρωτα, κάποια από τα χαρακτηριστικά του άλλου είναι αρνητικά, πχ όταν κάποια, τα οποία προσφέρονται ως αντεπιχειρήματα προς αυτόν τον έρωτα, τότε λέμε «Γι’αυτόν τον λόγο τον αγαπώ ακόμα περισσότερο!». Αυτό το χαρακτηριστικό που πηγάζει από το αντικείμενο, το οποίο πυροδοτεί τον έρωτα, είναι πάντοτε ένα δείγμα ατέλειας». – Σλαβόι Ζίζεκ

Γιορτή του έρωτα. Άγιος Βαλεντίνος. Δωράκια και προετοιμασίες ομορφιάς. Πόσο σχετικά είναι όλα αυτά τα κοινωνικά τελετουργικά με τον ίδιο τον έρωτα; Σχεδόν καθόλου. Αν ακολουθήσουμε τον Σωκράτη, τότε θα δούμε ότι ο έρωτας είναι άτοπος και μη ισοσκελισμένα αμοιβαίος. Ο έρωτας δεν είναι ένα συμβόλαιο ή μία συμφωνία. Στο έρωτα, η ισορροπία έρχεται μέσω της ύπαρξης μιας ανισορροπίας. Στον καπιταλισμό, δηλαδή στο σήμερα της ζωής μας, ο έρωτας δέχεται σφοδρότατο πόλεμο: Πρέπει αρχικά να οριστεί, μετά να καταμετρηθεί, και εν τέλει να προαναγγελθεί ότι θα τελειώσει, ακόμα και κατά την εξέλιξη του.

Όμορφα κορμιά σε διαφημίσεις εσωρούχων, όμορφα δώρα, όμορφες εμφανίζεις και το κυνήγι τους για να νομίσουμε ότι έτσι θα γίνουμε ερωτεύσιμοι.  Παρατηρήστε όμως τις αφίσες των προσώπων που φτάνουν σε οργασμό στο Nymphomaniac του Λαρς Φον Τρίερ: Είναι όλα τους άσχημα εκείνη την πανέμορφη στιγμή. Ίσως εδώ να έχουμε την ατέλεια στην ερωτική τελειότητα. Μία τελειότητα που δεν έχει την παραμικρή ανάγκη από αισθητικά κριτήρια, όταν φτάνει στην κορύφωση της. Άρα, εμπεριέχει σε αυτήν την ατέλεια.

Ψυχολόγοι, ψυχίατροι, ψυχαναλυτές, πάσης φύσεως σύμβουλοι ζωής μας μιλούν για τον έρωτα ως αρρώστια, ως ανωριμότητα, ως δυστυχία και τονίζουν διαρκώς ότι θα πρέπει να τον ξεχωρίζουμε από την αγάπη.  Μα ο έρωτας θα τους ξεγλιστρά διαρκώς, θα ξεγλιστρά από όλους μας, γιατί απλά δεν μπορεί να οριστεί πλήρως.

Έτσι, ο έρωτας δεν είναι διαχειρίσιμος, ούτε τέλειος. Άρα, τι μπορεί να είναι;

Ο έρωτας είναι επαναστατικός, μα συνάμα επιζήμιος και για την επανάσταση. «Προσοχή μη ερωτευτείτε!» έλεγε ο Ζίζεκ στα άτομα του κινήματος Occupy! Έξω από την Wall Street.

Ο έρωτας σπάει τα όρια τον ανθρώπων αλλά και τις ιδεολογίες τους: Θυμηθείτε τον έρωτα του Γερμανού ναζί και της νεαρής Γαλλίδας στο «Χιροσίμα αγάπη μου». Σενάριο βγαλμένο από τη ζωή, την οποία προσπαθεί ενίοτε να μιμηθεί η τέχνη.

Ο έρωτας στέλνει στα ουράνια. Εμπνέει, θάλλει, ανατέλλει. Κάνει το αδύνατο δυνατό και το ανοίκειο, οικείο.

Ο έρωτας σπρώχνει στο γκρεμό. Πώς να χορτάσει έρωτα ένας ερωτευμένος; Αδύνατον. Πώς να του φτάσουν τα «σ’αγαπώ που ακούει;».Θρέφει ένα τρύπιο στομάχι που δε γεμίζει.

Ο έρωτας γεννά το νέο. Μέσω του έρωτα ερχόμαστε σε επαφή με το άγνωστο. Μέσω του έρωτα πιστεύουμε στο απίστευτο. Μέσω του έρωτα, παύει να υπάρχει το κλισέ «γίνε μοναδικός», το οποίο μας ωθεί στο να είμαστε όλοι ίδιοι, μέσα στην κοινωνία της κοινότυπης πρωτοτυπίας. Η μοναδικότητα του έρωτα σπάει κάθε καλούπι. Έτσι, ο έρωτας γίνεται κοινωνικά επικίνδυνος, γιατί δημιουργεί μια μοναδικότητα, η οποία δε μπορεί να ελεγχθεί.

Για όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και για πολλά άλλα ακόμη, ο έρωτας θα πρέπει να μπαίνει σε καλούπια κι έτσι να χάνει τον ίδιο του τον ερωτισμό, αυτήν την ένταση που τον συγκροτεί. Μαθαίνουμε να γιορτάζουμε τον έρωτα σε επετείους, σε μια προσπάθεια να τον ελέγξουμε, άρα και να απωλέσουμε το ερωτικό του πυρήνα του: Το μαγικό, το απρόβλεπτο, το έντονο, το ατελές. Έτσι, ο έρωτας θα πρέπει να αφεθεί «για να περάσει». Θα πρέπει να καταγραφούν τα στοιχεία της «ασθένειας» αυτής, έτσι ώστε οι άνθρωποι να τον αποφεύγουν και τελικά να τον γιορτάζουν, σαν μία καθημερινή επέτειο. Μα ο έρωτας είναι πέραν από θεραπείες, συμβουλές, τελετές και προειδοποιήσεις. Ο έρωτας είναι ζωή. Και η ζωή είναι έρωτας. Συστατικό στοιχείο της φθαρτής μας ύπαρξης και υπαρξιακό στοιχείο της σύστασης του εαυτού μας. Αξίζει λοιπόν μία υπεράσπιση η ένταση και η αχαλίνωτη δράση του.

altsantiri