Η Μποφίλιου, το facebook και άλλα δαιμόνια

του Γιάννη Φ. Ιωαννίδη*

Μια νεαρή τραγουδίστρια του «έντεχνου» είπε σε μια συνέντευξή της, ανάμεσα σε άλλα περί της τέχνης της, ότι ψηφίζει ΚΚΕ, αν και της αρέσει ο Τρότσκι, ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι δικτατορία και τι ωραίο που θα ήταν να γίνει μια παγκόσμια επανάσταση για να πάρει τα βουνά ακολουθώντας έναν ηγέτη, ενώ την πληγώνει που δυσφημείται η Αριστερά, διευκρινίζοντας ότι δεν ψήφισε ποτέ ΣΥΡΙΖΑ.

Κι ενώ σε άλλες εποχές ουδείς θα πολυασχολείτο -εξάλλου οι εφημερίδες έχουν πια ελάχιστους αναγνώστες-, κάποιοι που τη διάβασαν σάλπισαν επίθεση, πολλοί με λέξεις και όρους ιδιαίτερης βιαιότητας, που αν τους πάρουμε τοις μετρητοίς μπορεί ορισμένοι να ξεπερνούν και το όριο ανοχής του ποινικού δικαίου, ενώ εχθροί των επιτιθέμενων βγήκαν στην αντεπίθεση, με λέξεις και όρους ακόμα πιο βάρβαρους. Πού συνέβη αυτός ο πόλεμος; Μα στα κοινωνικά δίκτυα. Και από κει, με το γνωστό σπιράλ, στα δελτία ειδήσεων και στα μέσα ενημέρωσης.

Αναρωτιέμαι, έχει κανένα νόημα να ασχολούμαστε με τις πολιτικές απόψεις της κυρίας Μποφίλιου; Από μια άποψη, ναι – όχι όμως λόγω του υποτιθέμενου ειδικού βάρους της παρέμβασης των καλλιτεχνών στα δημόσια πράγματα. Δυστυχώς -ή μήπως ευτυχώς;-, η περίοδος της κρίσης ανάμεσα στα άλλα απομυθοποίησε και την εικόνα μας για τους ταγούς του ωραίου στη χώρα.

Πόσοι και ποιοι δεν δήλωσαν «αντάρτες» και με την ίδια ευκολία και χαλαρότητα το μετάνιωσαν που η κυβέρνηση δεν ήταν τελικά του βουνού; Δείγμα ελαφρότητας ίσως, στην πραγματικότητα έλλειψη πολιτικής παιδείας, αν όχι και οπορτουνισμός για κάποιους, για να μιλήσουμε με όρους του κόμματος που συμπαθεί η αοιδός.

Με αυτή την έννοια, δεν έχει νόημα να οργίζεται κανείς με τα λεχθέντα. Εγώ, ας πούμε, γνώρισα πατέρα στα εφτά μου χρόνια, γιατί συνελήφθη επί δικτατορίας, όταν ήμουν ενός έτους, και βγήκε από τη φυλακή έξι χρόνια μετά. Μάλιστα, σε όλη την πολιτική του διαδρομή ήταν ευρωπαϊστής, επειδή έτσι θεωρούσε ότι διασφαλίζονται η δημοκρατία στην Ελλάδα και η ειρήνη στην ήπειρό μας. Αν έπαιρνα τοις μετρητοίς κάθε λόγο περί «χούντας», θα ήμουν διαρκώς σε τέτοια αγανάκτηση που θα είχα πάρει τα όπλα.

Αυτό που έχει ίσως ενδιαφέρον να αναδειχθεί είναι η τέλεια σύγχυση στον δημόσιο λόγο. Οι ίδιοι άνθρωποι μπορεί να λένε τα πάντα και το αντίθετό τους μέσα στην ίδια φράση, με τον ίδιο στόμφο και το ίδιο νάζι. Αυτό είναι πράγματι σοβαρό πρόβλημα, αλλά μηδενίζει και τη σημασία των όσων λέγονται. Συνεπώς, «νερό πάνω απ’ το λουστρίνι μου», που έλεγε κι η αδελφή του Καβάφη.

Καλό είναι, ωστόσο, να προβληματιστούμε για τον τρόπο με τον οποίο επιδρά στην πολιτική αγορά η «κουλτούρα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οπως εύστοχα έχει ειπωθεί, είναι σαν τα νευρικά δάχτυλα στο πληκτρολόγιο να επιδιώκουν την προσβολή και την οξύτητα, με την αίσθηση ότι όσο περισσότερη χολή και απλοϊκότητα έχει το ποστ, όσο πιο διχαστική είναι η θέση, τόσο περισσότερη ψηφιακή δημοφιλία θα φέρει.

Αυτά, βέβαια, δεν είναι στην Ελλάδα πρωτόγνωρα, υπήρχαν και προ του διαδικτύου. Μόνο που τώρα είναι πιο εύκολα, πιο γρήγορα, πιο «δημοκρατικά» και πιο αυτοαναφορικά.

I don’t like it.

* Ο Γιάννης Φ. Ιωαννίδης είναι δικηγόρος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

NEA ΣΕΛΙΔΑ