Η ρεβάνς του Ταγίπ

Αναμφισβήτητα, το εγχείρημα αυτό του Ιουλίου και η πάταξή του αποτελούν ορόσημο στην ιστορία της γειτονικής χώρας, στη μετεξέλιξη του πολιτικού συστήματος. Σε ποια κατεύθυνση όμως, μένει να φανεί

του Στρατή Αγγελή

Στις πρώτες ημέρες και εβδομάδες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου κατά του Ταγίπ Ερντογάν πολύς λόγος έγινε για μια «σικέ απόπειρα» εναντίον του εκλεγμένου προέδρου και της κυβέρνησης της Τουρκίας. Η συζήτηση αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα, καθώς διευρύνεται, αντί να περιορίζεται, το κύμα διώξεων κατά πάσης φύσεως αντιπάλων του Προέδρου που βαφτίζονται συλλήβδην «γκιουλενιστές».

Τα σενάρια συνωμοσίας έχουν ως βασικό παρονομαστή την αντίληψη ότι μόνο έτσι δεν θα μπορούσε να επικρατήσει ένα «κίνημα» που είχε βαθιές ρίζες στον ισχυρό στρατό, στον κρατικό μηχανισμό αλλά και ισχυρούς συμμάχους στη «Δύση», όπως άλλωστε κατήγγειλε ο ίδιος ο Πρόεδρος Ερντογάν. Προδόθηκαν λοιπόν οι «κινηματίες» ή μήπως το εγχείρημα ήταν καταδικασμένο από την αρχή; Άραγε γνώριζε ο αρχηγός του κράτους και ο στενός κύκλος του τις κινήσεις αυτές και τους άφησε να εκδηλωθούν ώστε να τους εκθέσει και να τους συντρίψει;

Οι μέχρι τώρα επίσημες έρευνες δεν έχουν ρίξει φως στην παραπάνω υπόθεση, η οποία όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη αφήγηση αλλά θα έθετε υπό αμφισβήτηση το ιδεολογικό εργαλείο που συνδέεται με τη θυσία των εκατοντάδων νεκρών και τραυματιών, καθώς θα μετέτρεπε τους ήρωες της δημοκρατίας σε πιόνια πάνω στη σκακιέρα της τουρκικής πολιτικής ζωής. Η Ιστορία ωστόσο έχει δείξει ότι μπορούν να συμβούν και τα δυο, όχι μόνο στην Τουρκία.

Ο βομβαρδισμός της Βουλής, το μπλόκο του λαού στα τανκς στη γέφυρα του Βοσπόρου, η «μάχη» στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολη, το μπρα ντε φερ στον ναύσταθμο του Μαρμαρά και κυρίως στην αεροπορική βάση του Ακιντζί (επιχειρησιακό κέντρο των πραξικοπηματιών στα βόρεια περίχωρα της Άγκυρας) δεν αμφισβητούνται. Ούτε το μπλόκο στους Αμερικανούς στη νατοϊκή βάση του Ιντσιρλίκ ούτε ο πρωταγωνιστικός ρόλος του «εξόριστου» ιμάμη Γκιουλέν, που εξακολουθεί να απολαμβάνει την αμερικανική φιλοξενία στην Πενσυλβάνια.

Αναμφισβήτητα, το εγχείρημα αυτό του Ιουλίου και η πάταξή του αποτελούν ορόσημο στην ιστορία της γειτονικής χώρας, στη μετεξέλιξη του πολιτικού συστήματος. Σε ποια κατεύθυνση όμως, μένει να φανεί. Η Τουρκία βγήκε διχασμένη, κομμένη στα δυο, από το δημοψήφισμα με το οποίο επιχείρησε να πάρει τη ρεβάνς ο Ταγίπ Ερντογάν και να μετασχηματίσει το πολιτικό σύστημα σε προεδρική δημοκρατία συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του ακόμα περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες.

Ας μη διαφεύγει το γεγονός ότι η θριαμβευτική πορεία του Ερντογάν προς την εξουσία και η εδραίωσή του κατά την προηγούμενη δεκαετία ήταν αποτέλεσμα συμμαχιών με μέρος του παλαιού πολιτικού, οικονομικού και θρησκευτικού συστήματος. Με αιχμή του δόρατος το κίνημα Γκιουλέν, εκείνο που τώρα περιγράφεται ως «καρκίνωμα, ο ίδιος πολιτικός κατάφερε να ελέγξει μια κρίσιμη μάζα του κρατικού μηχανισμού. Του Δημοσίου αλλά και του στρατού, αλλοτινού κάστρου των κεμαλιστών.

Το 2010 αποσύρθηκε από το στρατηγικό δόγμα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Τουρκίας η αναφορά στο κίνημα Γκιουλέν ως «εθνική απειλή». Ακολούθησαν εκκαθαρίσεις στον στρατό για την υπόθεση Βαριοπούλα, το σχέδιο πραξικοπήματος που περιλάμβανε προβοκάτσια στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος βοά για τη διείσδυση των γκιουλενιστών στο στράτευμα και τις υπηρεσίες ασφαλείας από το 2010, την απόπειρά τους να θέσουν υπό πολιτική ομηρεία τον Ερντογάν δύο χρόνια αργότερα, με τα σκάνδαλα διαφθοράς και τις υποκλοπές. Η σύγκρουση μεταξύ των πρώην συνεταίρων συνεχίστηκε αμείλικτη και έφτασε πέρυσι τον Ιούλιο στα άκρα, με την απόπειρα πραξικοπήματος, Η γκιουλενική απειλή δεν πήρε τη δική της ρεβάνς, ξαναμπήκε στο στρατηγικό δόγμα. Με περισσή αφέλεια και υποκρισία οι άνθρωποι του Προέδρου διερωτώνται: τι μας τύφλωσε;

Η συμμαχία του κυβερνώντος ισλαμοσυντηρητικού κόμματος με τους εθνικιστές φυτεύτηκε στο αίμα των Κούρδων, ποτίστηκε στο πραξικόπημα, πέταξε κλαδιά στο δημοψήφισμα και τώρα βγάζει διαρκώς καρπούς: καινούργιες φυλακές για αριστερούς, διανοούμενους, δημοσιογράφους, αντιφρονούντες. Την ίδια ώρα ο αρχηγός της κεμαλικής αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου διεκδικεί ρόλο ηγέτη του αντι-ερντογανικού μετώπου, όπως αυτό εκφράστηκε στο δημοψήφισμα, και να πάρει τη δική του ρεβάνς για τις αλλεπάλληλες εκλογικές ήττες. Η Πορεία για τη Δικαιοσύνη και η μεγάλη συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη την περασμένη Κυριακή ίσως αποδειχθεί ακόμα ένας σταθμός στην ανασύνταξη της τουρκικής πολιτικής ζωής.

Στην πολιτική, όπως και στη ζωή, ο ρεβανσισμός παίζει σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Στον απολογισμό και στην αυτοκριτική, όμως, έχει ιδιαίτερη σημασία το σημείο εκκίνησης

αυγή