Τι φέρνουν οι αμερικανικές εκλογές

Η βασική κατηγορία των αντιπάλων της Χίλαρι Κλίντον είναι ότι πρόκειται για «μαριονέτα» της Wall Street, αλλά το ερώτημα παραμένει: Θα επανορθώσει το λάθος του Μπιλ το 1999 ή θα συνεχίσει την ίδια πολιτική; - Εάν τώρα, τις εκλογές κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, εκεί ο πλανήτης εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά...

του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η εναλλαγή των προέδρων στις ΗΠΑ ποτέ δεν σήμαινε ανατροπές στην πολιτική και ουδείς περίμενε κάτι περισσότερο από οριακές διαφοροποιήσεις σε μια αδιατάρακτη βασική πορεία που ακολουθεί διαχρονικά το αμερικανικό οικονομικο-πολιτικό σύμπλεγμα. Γιαυτό μέχρι σήμερα η αναμέτρηση για το ποιος θα είναι ο ένοικος του Λευκού Οίκου αντιμετωπιζόταν από τον υπόλοιπο κόσμο περισσότερο ως ένα τηλεοπτικό σόου, παρά ως ένα ουσιαστικό πολιτικό ζήτημα.

Αυτή τη φορά, όμως, ο πλανήτης κρατά την ανάσα του με αγωνία, καθώς υπάρχει ο φόβος του αγνώστου λόγω του Ντόναλντ Τραμπ από τον οποίο ουδείς γνωρίζει τι μπορεί να περιμένει εάν τελικά κερδίσει τις εκλογές.

Οι δημοσκοπήσεις δίνουν το προβάδισμα στην Χίλαρι Κλίντον, αλλά εν έτει 2016 αυτό ίσως να μην σημαίνει και πολλά, καθώς έχουμε ήδη ζήσει το δημοψήφισμα στην Βρετανία, όπου επικράτησε το Brexit κόντρα σε όλα τα προγνωστικά.

«Ούτε ο ίδιος ο Τραμπ δεν ξέρει τι θα κάνει ο πρόεδρος Τραμπ» είναι η χαρακτηριστική ατάκα των ημερών, η οποία αναδεικνύει το γεγονός ότι το «πρόγραμμα» του ιδιόρρυθμου δισεκατομμυριούχου είναι ένα συνοθύλευμα γενικοτήτων, αντιφάσεων, μπακάλικων υπολογισμών και δημαγωγίας, που συχνά μπαίνει και στη σφαίρα της ανοησίας. «Θα μειώσω του φόρους, να γίνουν μπίζνες, θα νικήσουμε τους Κινέζους και θα βάλουμε τους Ευρωπαίους να πληρώνουν για την προστασία από το ΝΑΤΟ» είναι οι βασικές γραμμές που αναδεικνύει η ρητορική του.

Μπιλ Κλίντον: Η βιτρίνα της Χίλαρι;

Η Χίλαρι Κλίντον από την άλλη, είναι μια έμπειρη πολιτικός, γνώστης σε βάθος των διεθνών ισορροπιών αλλά και της αμερικανικής πραγματικότητας και του κατεστημένου.

Ορισμένοι μάλιστα πιστεύουν ότι ο Μπιλ Κλίντον ήταν η βιτρίνα και στην πραγματικότητα τα «παντελόνια» τα φορούσε η Χίλαρι, η οποία ήταν και ο πολιτικός νους που οδήγησε το ζευγάρι στο Λευκό Οίκο.

Παρόλο, όμως, που ο Τραμπ θεωρήθηκε πολιτικό ανέκδοτο στην αρχή της εκστρατείας και είχε απέναντι το σύνολο του κατεστημένου αλλά και μια σημαντική μερίδα του ίδιου του κόμματός του, των Ρεπουμπλικανών, διεκδικεί σήμερα στα ίσα την προεδρία.

Ακόμα, όμως, κι αν χάσει είναι δεδομένο ότι ο «Τραμπισμός» θα παραμείνει ως βασικό συστατικό της πολιτικής ζωής στις ΗΠΑ, καθώς η άνοδός του αντανακλά κατά γενική ομολογία την απόγνωση της αμερικανικής μεσαίας τάξης η οποία αισθάνεται ξεχασμένη και παραμελημένη από το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας.

Εάν μάλιστα η Χίλαρι Κλίντον κερδίσει την προεδρία, αλλά όχι τη Γερουσία, τότε θα έχει απέναντί της ένα ρεπουμπλικανικό κογκρέσσο που θα μπλοκάρει πολλές πολιτικές της σε συνδυασμό με μια κοινή γνώμη η οποία, μετά το φαινόμενο Τραμπ θα έχει δείξει τη δυσαρέσκειά της και τα δόντια της. Η νέα πρόεδρος θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπ΄όψιν της τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης, διότι εάν τα αγνοήσει, στις επόμενες εκλογές αντί για τον Τραμπ απέναντί της ενδεχομένως να υπάρχει η ίδια η Κου Κλουξ Κλαν.

Τι σημαίνει μια νίκη Κλίντον

Με την Χίλαρι Κλίντον ο κόσμος ξέρει τι να περιμένει. Λίγο πολύ θα συνεχίσει τη γραμμή Ομπάμα, βάζοντας βέβαια τη δική της σφραγίδα.

Με βάση το παρελθόν της αλλά και τη σύνθεση του επιτελείου της η Χίλαρι Κλίντον θεωρείται πιο «ψυχροπολεμική», με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται στην αντιπαράθεση των ΗΠΑ με τη Ρωσία.

Είναι πολύ πιθανόν ότι με πρόεδρο την κυρία Κλίντον οι ΗΠΑ θα έχουν πιο δραστική παρέμβαση στα θέατρα των αντιπαραθέσεων διεθνώς.

Σε ότι αφορά τις σχέσεις με την Ευρώπη και τη Γερμανία, το πιθανότερο είναι ο Χίλαρι Κλίντον θα ακολουθήσει και μάλιστα θα ενισχύσει τη γραμμή «αντι-λιτότητας» που υιοθέτησε ο Μπάρακ Ομπάμα, κάτι που θα είναι υπέρ της Ελλάδας εφόσον οι ΗΠΑ συνεχίσουν να πιέζουν τη Γερμανία για χαλάρωση των οικονομικών πολιτικών αλλά και για να δοθούν οικονομικές «ανάσες» στην Ελλάδα.

Τι θέλει η ελληνική κυβέρνηση

Με αυτό το σκεπτικό άλλωστε στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης εκτιμούν ότι σε περίπτωση νίκης της Χίλαρι Κλίντον θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερο ειδικό βάρος η επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα στις 15 Νοεμβρίου, στην οποία η ελληνική πλευρά επενδύει πολλά.

Πέρα από αυτά, εάν δει κάποιος το οικονομικό πρόγραμμα των Δημοκρατικών, θυμίζει αριστερό κόμμα: Τι δημόσιες επενδύσεις για τις υποδομές αναφέρει, τι κρατική τράπεζα για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων, τι δημόσιες επενδύσεις για χρηματοδότηση υποδομών, τι αναδιανομή εισοδημάτων…

Άλλωστε η Χίλαρι Κλίντον ήταν πολιτικά πάντα η «αριστερή» σε σχέση με το σύζυγό της. Ως πρώτη κυρία στο Λευκό Οίκο, μάλιστα, το 1993 είχε προωθήσει ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης με δημόσια χρηματοδότηση, πολύ πιο προχωρημένο από το «Obama Care» το οποίος όμως τελικά δεν προχώρησε κατά βάση λόγω του πολέμου που κήρυξαν οι φαρμακοβιομηχανίες και οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Ο κεϋνσιανισμός και η Wall Street

Θεωρείται πάντως βέβαιο ότι εάν κερδίσει η Κλίντον θα προχωρήσει σε δημόσιες επενδύσεις, αν μη τι άλλο για να ανακόψει τη δυσαρέσκεια της αμερικανικής μεσαίας τάξης η οποία θεωρείται η βασική τροφοδότρια δύναμη του φαινομένου Τραμπ, αλλά και επειδή αντικειμενικά ο κεϋνσιανισμός (ενίσχυση της οικονομίας μέσω δημόσιων επενδύσεων) είναι το μόνο εργαλείο που απέμεινε διεθνώς, καθώς οι νομισματικές πολιτικές (μονεταρισμός) δεν έχουν πια αποτέλεσμα.

Ένα ερώτημα είναι εάν μια πρόεδρος Κλίντον θα πριμοδοτήσει τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες και τις εταιρείες της Wall Street, συνεχίζοντας την πολιτική του Μπιλ Κλίντον ο οποίο το 1999 κατήργησε τους περιορισμούς που υπήρχαν στις χρηματιστηριακές επενδύσεις των τραπεζών με το νόμο Glass-Steagall που θεσπίστηκε το 1933. Η κατάργηση αυτή πυροδότησε τη μεγάλη πιστωτικη φούσκα η οποία οδήγησε στην κατάρρευση του 2008.

Η βασική κατηγορία των αντιπάλων της Χίλαρι Κλίντον είναι ότι πρόκειται για «μαριονέτα» της Wall Street, αλλά το ερώτημα παραμένει: Θα επανορθώσει το λάθος του Μπιλ το 1999 ή θα συνεχίσει την ίδια πολιτική;

Ο Τραμπ και η terra incognita

Εάν τώρα, τις εκλογές κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, εκεί ο πλανήτης εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά.

Πολλοί πιστεύουν ότι τα πράγματα θα είναι πολύ σοβαρά εάν ο αντιφατικός, παρορμητικός και ασυγκράτητος Τραμπ έχει στη διάθεσή του το βαλιτσάκι με τους κωδικούς του πυρηνικού οπλοστασίου. Ο Νόαμ Τσόμσκυ, μάλιστα, είχε χαρακτηρίσει πιθανή νίκη Τραμπ ως κίνδυνο για το ανθρώπινο είδος, αναφερόμενος στις επικίνδυνες θέσεις του για την κλιματική αλλαγή, την οποία δεν αναγνωρίζει.

Επί της ουσίας, πάντως, ο κ. Τραμπ ανέδειξε ορισμένα βασικά προβλήματα που απορρέουν από την οικονομική παγκοσμιοποίηση η οποία έχει αφήσει πίσω ένα σημαντικό κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας.

Το βέβαιο σοκ και η συνέχεια

Θεωρείται βέβαιο, πάντως, ότι νίκη του κ. Τραμπ θα προκαλέσει σε πρώτο χρόνο ένα σοκ στα χρηματιστήρια, καθώς ο κόσμος θα περιμένει να δει τι ακριβώς θα πράξει ο νέος πρόεδρος, ο οποίος δεν έχει δώσει δείγματα γραφής.

Με βάση τις προεκλογικές εξαγγελίες του, ο κ. Τραμπ θα διεκδικήσει νέους όρους για τις διεθνείες συναλλαγές, εισάγοντας περιορισμούς στις εισαγωγές προϊόντων, κάτι που θα επιβραδύνει το διεθνές εμπόριο και θα πυροδοτήσει ένα νέο κύμα προστατευτισμού η οποία σε πρώτη φάση τουλάχιστον θα λειτουργήσει σε βάρος της οικονομικής ανάπτυξης.

Ο μεγάλος αντίπαλος του Τραμπ, σύμφωνα με τη ρητορική του είναι η Κίνα που έχει πλημμυρίσει τον κόσμο με τα προϊόντα της και στόχος του να «φέρει τις δουλειές πίσω στην Αμερική».

Η αλήθεια είναι βέβαια, ότι κάτι τέτοιο ήδη συμβαίνει καθώς οι ΗΠΑ, αλλά και χώρες όπως η Γερμανία εισάγουν περιορισμούς στις εξαγορές επιχειρήσεων από ξένα -κατά βάση κινεζικά- κεφάλαια.

Ο προστατευτισμός σε άνοδο

Είναι γεγονός επίσης ότι ήδη οι ρυθμοί ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου επιβραδύνονται, αφενός λόγω της κρίσης, αλλά και λόγω του καλυμμένου προστατευτισμού που αρχίζει να εκδηλώνεται και δημιουργεί μεγάλες ανησυχίες καθώς η κατάσταση στο πεδίο αυτό αρχίζει να θυμίζει την περίοδο του μεσοπολέμου, αλλά και εκείνη πριν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Από την άλλη πλευρά, και ο Τραμπ έχει επίσης δεσμευτεί σε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, κάτι που σε τελική ανάλυση στις ΗΠΑ είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση, καθώς οι υποδομές (λιμάνια, δρόμοι, τρένα) είναι απαρχαιωμένα. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα αναθερμάνει την οικονομία των Η ΠΑ και θα έχει ευνοϊκές συνέπειες και για την Ευρώπη η οποία εξάγει εκεί σημαντικό κομμάτι προϊόντων και υπηρεσιών.

Η προσέγγιση με τη Ρωσία

Ένα άλλο στοιχείο είναι οι σχέσει με τη Ρωσία, με την οποία ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα επιχειρήσει προσέγγιση και αυτό, εάν τελικά επιβεβαιωθεί, πιθανόν να αποτελέσει μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την Χίλαρι Κλίντον.

Μένει πάντως να φανεί εάν η ρητορική του κ. Τραμπ ότι «πρέπει να ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη» αντανακλά μια τάση εσωστρέφειας και σταδιακής απόσυρσης των ΗΠΑ από τις διεθνείς υποθέσεις η οποία συνάδει με την παραδοσιακή λογική του «αππομονωτισμού» των Ρεπουμπλικανών. Η αντίθετα, εάν πρόκεται για μια επιθετική και ολίγον εθνικιστική τάση επικράτησης των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, η οποία εκδηλώνει επεκτατικές τάσεις όχι μόνο στον εμπορικό τομέα αλλά και με εδαφικές διεκδικήσεις στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, αλλά και έναντι της Γερμανίας, την οποία μέχρι σήμερα οι Αμερικανοί είχαν αφήσει να «αλωνίζει» μόνη της στη Γηραιά Ήπειρο.

Θα «μαζέψει» τη Γερμανία;

Υπάρχουν ορισμένοι αναλυτές που πιστεύουν ότι εάν ο κ. Τραμπ εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο θα θα επιχειρήσει να «μαζέψει» τη Γερμανία η οποία σήμερα συμπεριφέρεται ως αυταρχικό αφεντικό της Ευρώπης σε πείσμα των αντίθετων παραινέσεων από τις ΗΠΑ, κάτι που εάν τελικά συμβεί μπορεί να αποβεί προς όφελος της Ελλάδας.

Από την άλλη πλευρά, εάν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις εκλογές, είναι πολύ πιθανό ότι ο κόσμος θα εισέρθει σε μια νέα περίοδο ενίσχυσης των εθνικών ανταγωνισμών και των εθνικιστικών τάσεων, κάτι που θα τροφοδοτήσει συγγενείς πολιτικές δυνάμεις και στην Ευρώπη, οι οποίες είναι υπέρ της διάλυσης της Ε.Ε.

Πολλοί πιστεύουν πάντως ότι ανεξάρτητα από τις ρητορικές εξάρσεις του Ντόναλντ Τραμπ, δεν είναι δυνατόν οι ΗΠΑ που αποτελούν αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη στρατιωτική και πολιτική δύναμη του πλανήτη να αποσυρθούν «στο καβούκι» τους και ότι μοιραία είναι ο κ. Τραμπ που θα προσαρμοστεί στο αμερικανικό κατεστημένο και όχι το αντίστροφο.

ert.gr