ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΜΕ - Βήμα εμπρός για τη δημιουργία παγκόσμιου δικτύου έκαναν τα ανακτημένα εργοστάσια και εγχειρήματα. Στη συνάντηση συμμετείχαν εργαζόμενοι από 15 χώρες και πλέον, ενώ πέρασαν περισσότεροι από 500 άνθρωποι
του Κώστα Παπαντωνίου
"Παραμερίστε. Είμαστε εμείς που δεν έχουμε τίποτα και ερχόμαστε να πάρουμε τον κόσμο"
Από ανακτημένες δημόσιες ραδιοφωνικές συχνότητες στις οποίες γινόταν η μετάφραση της κάθε ομιλίας, ο εργάτης της Ισπανίας συναντούσε το όραμα του εργάτη της Βοσνίας. Το αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της Γαλλίας μάθαινε για τον τρόπο που λειτουργεί αυτό της Αργεντινής. Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί έβλεπαν ολοζώντανους μπροστά τους αγώνες των Μεξικανών συναδέλφων τους να χτίσουν την κοινωνία του αύριο δίνοντας άλλο νόημα στην εργασία μέσα στις σχολικές τάξεις.
Για τρεις ημέρες στο αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της συνεργατικής ΒΙΟΜΕ χτυπούσε η καρδιά της αυτοδιαχείρισης και των κινημάτων που κοιτάζουν στα μάτια το σύστημα και το αμφισβητούν. Κάποιες φορές η καρδιά χτυπούσε πιο δυνατά και γρήγορα από τη συγκίνηση και την ανυπομονησία. Τα εργοστάσια και οι επιχειρήσεις όλου του κόσμου συντονίζονται. Το μεγάλο “παρών” στη δεύτερη ευρωμεσογειακή συνάντηση έδειξε ότι υπάρχει μεγάλο μέλλον ή, όπως είπε κάποιος, η συνάντηση “ήταν ένα κομμάτι από το παζλ του νέου κόσμου, του δικού μας κόσμου”.
Στις 9 το πρωί, με καφέ και τρανζιστοράκι
Την ώρα που η Θεσσαλονίκη κινούνταν σε ρυθμούς εθνικής εορτής, με μποτιλιάρισμα στους δρόμους και μαχητικά αεροσκάφη στους αιθέρες να προκαλούν τρέμουλο στα τζάμια των σπιτιών, άλλοι και άλλες έπαιρναν τα αστικά λεωφορεία για να κατέβουν στη στάση ΣΑΣΘ. Με τα τρανζιστοράκια στο χέρι, περνούσαν από τους αυτοσχέδιους πάγκους της ΒΙΟΜΕ και έφευγαν με καφέ στο άλλο χέρι. Η οικονομική ενίσχυση ήταν προαιρετική και όση ήθελε ο καθένας.
Οι χώροι των εργοστασίων είχαν μετατραπεί σε αίθουσες εκδηλώσεων. Χωρίς πολυτέλειες, με τη ζεστασιά που έχει το ανθρώπινο μεράκι. Ο κόσμος καθόταν αμφιθεατρικά, στο κέντρο ήταν το πάνελ και στο πλάι τα αυτοσχέδια ξύλινα κουτιά για τους μεταφραστές. Οι παλέτες με τα συσκευασμένα προϊόντα έμοιαζαν σαν να ήταν μέρος του ντεκόρ και τα χρώματα στις σιδεριές, κίτρινο και μπλε, έβρισκαν ξανά το νόημά τους έξω από τη ρουτίνα της εργασίας.
Σε μια στιγμή ένας σκύλος τρέχει, ένα παιδάκι τον κυνηγάει ο κόσμος και γελάει την ίδια στιγμή που παρακολουθεί τις ομιλίες. Όλα αυτά τα στοιχεία ζωντάνιας που μένουν έξω από τις αίθουσες των τεχνοκρατών και των υψηλά ιστάμενων που αποφασίζουν για τις ζωές των άλλων στις δικές τους συναντήσεις ήταν εκεί στη συνάντηση εκείνων που αποφάσιζαν για τις δικές τους ζωές.
“Τα καταφέρνουμε καλύτερα από τους καπιταλιστές”
“Η συνεργατική οικονομία μπορεί να είναι ανταγωνιστική όχι μέσα στον καπιταλισμό, αλλά ανταγωνιστική του καπιταλισμού. Μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα στην ικανοποίηση των αναγκών και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων” είπε ο Κώστας Χαριτάκης από τη ΒΙΟΜΕ. Η ίδια η συνάντηση το απέδειξε, καθώς, για να βρεθούν στη ΒΙΟΜΕ εργαζόμενοι από 15 και πλέον χώρες, χρειάστηκε η συνδρομή της αλληλεγγύης και η ενεργοποίηση πολλών διαφορετικών κομματιών του συνεργατισμού και της κοινωνίας.
Η συναυλία αλληλεγγύης στο Χαλάνδρι, το πάρτι στην ταράτσα του κοινωνικού χώρου Μικρόπολις, το ταμείο αλληλεγγύης για τα μεταφορικά έξοδα όπου συνέβαλε το κάθε εγχείρημα και ο κάθε εργαζόμενος (αυτο)χρηματοδότησαν το τριήμερο. Το σημαντικό ήταν “να γίνει μια συνάντηση των εργαζομένων και να είναι παρόντες οι εργαζόμενοι. Η χειραφέτηση της εργατικής τάξης θα έρθει από την ίδια την εργατική τάξη”.
Όλοι οι ομιλητές χαρακτήρισαν συμβολικό και εμβληματικό τον αγώνα της ΒΙΟΜΕ. Ανάμεσά τους και ο εμπνευστής των διεθνών συναντήσεων Andres Ruggeri από την Αργεντινή. Αυτή τη στιγμή στην Αργεντινή φαίνεται πώς υπάρχει το μεγαλύτερο ρεύμα αυτοδιαχείρισης και ανάκτησης χώρων εργασίας. Συγκεκριμένα από το 2001 μέχρι το 2003 υπήρξαν 150 ανακτήσεις επιχειρήσεων και σήμερα οι ανακτημένες επιχειρήσεις είναι 357.
“Από τη στιγμή που η κυβέρνηση στην Αργεντινή είναι νεοφιλελεύθερη και συντηρητική, δεν έχουμε μεγάλη διαφορά με χώρες που έχουν κυβερνήσεις εχθρικές προς τον λαό. Αυτή τη στιγμή οι συνεταιρισμοί είναι υπό την απειλή των κυβερνήσεων. Χρειαζόμαστε την αλληλεγγύη και πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα κοινά βιώματα. Η αυτοδιαχείριση είναι φόρμα αντίστασης στην καταπίεση που νιώθουν οι εργάτες” τόνισε ο Α. Ruggeri. Πρόσθεσε ακόμη ότι πρέπει να υπάρξουν συναντήσεις στην Ασία και την Αφρική.
Οι γυναίκες βγαίνουν μπροστά
Μέσω Skype εμφανίστηκε μέλος της γυναικείας επιτροπής Οικονομικών της Ροτζάβα που βρίσκεται στη βόρεια Συρία, στα σύνορα με την Τουρκία. “Είναι δύσκολο να έρθετε λόγω του αποκλεισμού, όμως είναι χαρά μας να σας φιλοξενήσουμε” είπε και καταχειροκροτήθηκε η νεαρή γυναίκα στο τέλος της ομιλίας της. Μέσα στον εμφύλιο κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα διοικητικό μοντέλο που έχει ως τρεις βασικές του αρχές τη δημοκρατία, την ισότητα και την ελευθερία των γυναικών.
Το ίδιο μοντέλο ακολουθείται και στους συνεταιρισμούς. “Πολλές γυναίκες δεν τολμούσαν καν να πάρουν τον λόγο μπροστά σε έναν άντρα. Τώρα μιλούν δημοσίως σε κάθε πτυχή της ζωής”, είπε. Όσο για της θέση της Ροτζάβα στον πόλεμο ανέφερε ότι αποφάσισαν “την ουδετερότητα. Αποφασίσαμε να υπερασπιστούμε τη γη και τους λαούς μας απέναντι σε κάθε εισβολέα. Η πραγματική πολιτική αλλαγή δεν μπορεί να συμβεί εντός ενός κράτους, αλλά χωρίς κράτος”.
Για τη σχέση των εγχειρημάτων με το κράτος ο Αυστριακός καθηγητής Aaron Tauss, που μένει μόνιμα και διδάσκει στην Κολομβία, επικαλέστηκε τον Πουλαντζά. “Πρέπει να απαλλαγούμε από την εργαλειακή αντίληψη του κράτους. Το κράτος δεν είναι ούτε υποκείμενο, δεν είναι ούτε αυτόνομη οντότητα, ούτε ουδέτερη. Τι είναι επομένως το κράτος; Η συγκεκριμένη υλική έκφραση μιας σχέσης ισχύος. Αν το αντιληφθούμε με όρους κοινωνικών σχέσεων, τα κοινωνικά κινήματα αποτελούν τμήματα αυτής της σχέσης ισχύος”.
Για να αποφευχθεί η αφομοίωση των εγχειρημάτων από το σύστημα μέσω κάποιων διευκολύνσεων, όπως συμβαίνει κατά καιρούς με ευνοϊκά νομοσχέδια, το Κιβώτιο, συνεταιρισμός από το Ρέθυμνο, πρότεινε έναν άλλο προσανατολισμό. “Αρνούμαστε να διαχωρίσουμε την εργασιακή συνθήκη από την πολιτική δράση. Την ίδια στιγμή πιστεύουμε ότι πρέπει να παραμείνει μια ημιτελής αφήγηση, καθώς μέσα σε αυτή υπάρχει η κεντρομόλος δύναμη μιας κοινωνίας εν κινήσει”.
Τον δρόμο της αντιεξουσίας προέταξε το ισπανικό συνδικάτο από τη χώρα των Βάσκων ELA. “Έχουμε 100.000 μέλη σε μια χώρα με 1 εκατομμύριο ενεργό πληθυσμό. Δεν συμμετέχουμε στον κακώς λεγόμενο κοινωνικό διάλογο. Αυτή τη στιγμή ως ΕLA έχουμε απεργία 8 μηνών σε έργο για τη συντήρηση οδών, 6 μήνες σε γαλακτομική εταιρεία, 5 μήνες σε βιομηχανία μαρμάρου, 36 μέρες γυναικών καθαριότητας και κάποιες μέρες απεργίας σε ένα αθλητικό κέντρο”.
Η Marrec Golonko από τον κοινωνικό συνεταιρισμό Margin στην Πολωνία ανέδειξε τη σημασία να συνδυάζεται η καλή τιμή του προϊόντος για τον καταναλωτή με την ποιότητα του προϊόντος. Έβαλε ακόμη στο τραπέζι το θέμα των σχέσεων και της ισοτιμίας μεταξύ των εργαζομένων πέρα από φύλο και χρώμα μέσα στις επιχειρήσεις.
Διότι η αυτοδιαχείριση αποτελεί μεν γέννημα - θρέμμα πιο προοδευτικών ιδεών, όμως δεν παύει οι κοινωνικές ανισότητες να επηρεάζουν την πρακτική της αυτοδιαχείρισης. Η Marie Moise από την Ιταλία στάθηκε στο κατά τ’ άλλα επιτυχημένο πείραμα του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου Rimaflow στο Μιλάνο. “Οι γυναίκες που εργάζονται δεν έχουν την ίδια δύναμη που έχουν οι άντρες συνάδελφοί τους”. Πρέπει να το λύσουμε, συμφώνησαν στην αίθουσα της ΒΙΟΜΕ όταν γινόταν ο απολογισμός.
“Να δώσουμε σημασία στο παιδί” είπε ο Juan Melchor, δάσκαλος από το Μεξικό. “Ως δάσκαλοι λέμε ότι η εργασία πρέπει να ανακτήσει την ουσία της. Η εργασία πρέπει να είναι κοινωνικό αγαθό να μην ανήκει σε κανέναν. Να προστατέψουμε την εργασία, να τη χρησιμοποιήσουμε. Όχι όμως ως αντάλλαγμα για μια καλύτερη ζωή, αλλά για να συνεχίσουμε την προσπάθεια να φτιάξουμε μια άλλη κοινωνία”.
Κανένας εργαζόμενος μη μέτοχος, κανένας μέτοχος μη εργαζόμενος
Σε επίπεδο αποφάσεων προχωρά ο κοινός συντονισμός πάνω σε συγκεκριμένες αρχές, όπως η ισοτιμία μεταξύ εργαζομένων τω δύο φύλων, αλλά και ως προς το περιεχόμενο του συνεργατισμού. Η ΒΙΟΜΕ τον διαχωρίζει από τον συνεταιρισμό, καθώς ο συνεργατισμός λειτουργεί μέσω συνέλευσης εργαζομένων που είναι συμμέτοχοι, ενώ ο συνεταιρισμός με συνέλευση εταίρων που είναι μέτοχοι.
Αποφασίστηκε επίσης η δημιουργία κοινού ταμείου αλληλοβοήθειας για χρηματοδότηση των εγχειρημάτων, ώστε να μην υπάρχει η ανάγκη των τραπεζών, και η δημιουργία ενός δικτύου μεταφοράς και διανομής προϊόντων μεταξύ των ανακτημένων και συνεργατικών επιχειρήσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση θα συγκροτηθεί ομάδα εργασίας που θα επεξεργαστεί το σχέδιο αυτό και θα μεταφερθεί στις συνελεύσεις των εγχειρημάτων για απόφαση υλοποίησής τους. Βασικά κριτήρια αποτελούν: η συμμετοχή, η άμεση δημοκρατία, οι μη διαχωρισμοί, το είδος της παραγωγής, ο τρόπος διανομής, η ιδία χρηματοδότηση.
Περισσότεροι στις εκδηλώσεις απ' ό,τι στο γλέντι
Στο τέλος του τριημέρου πραγματοποιήθηκε κλήρωση μετά από λαχειοφόρο αγορά με δώρα από τις συνεργατικές δομές. Κάποιοι θα πάνε στο εργοστάσιο της Rimaflow, άλλοι θα διαβάσουν βιβλία από το συνεργατικό εγχείρημα Ακυβέρνητες Πολιτείες. Στο ενδιάμεσο των εκδηλώσεων οι φιλοξενούμενοι της ΒΙΟΜΕ γεύονταν τις μερίδες που είχαν μαγειρέψει συλλογικές κουζίνες και στο τέλος της ημέρας ακούγαμε ρεμπέτικες μελωδίες και βαλκανικούς ήχους.
Όσο για τη γεύση που άφησε το τριήμερο συνολικά, είναι ότι υπήρξε μια συνάντηση με ουσία. «Πρώτη φορά βλέπω περισσότερο κόσμο στις εκδηλώσεις απ’ ό,τι στο ρεμπέτικο» είπε κάποιος. Ο κόσμος πήγε γιατί ενδιαφερόταν πραγματικά ν’ ακούσει και, όπως ακούστηκε από το πάνελ, βεβαιώθηκε ότι “δεν φτιάχνει ο καθένας μια όαση ελευθερίας στην πίσω αυλή μιας οικουμενικής φυλακής. Αλλά σχηματίζεται ένα μέτωπο”.
ΒΙΟΜΕ
Άνοιξαν και πάλι το εργοστάσιο το 2013. Προχώρησαν σε παραγωγή διαφορετικού τύπου με οικολογικά καθαριστικά και έχουν καταφέρει να έχουν ένα μικρό εισόδημα για την επιβίωσή τους και μόνο. Τον τελευταίο χρόνο εντάχθηκαν τέσσερα νέα μέλη, ξεκίνησε η λειτουργία e-shop και προστέθηκαν πέντε νέα προϊόντα. Έγινε η πρώτη παραγωγή κόλλας μετά από έξι χρόνια και μετά από πέντε είναι ενεργό το μεγαλύτερο τμήμα παραγωγής του εργοστασίου.
Εξασφαλίστηκε μεταφορικό μέσο για τις μεταφορές προϊόντων και εργαζόμενων, δημιουργήθηκε πρατήριο στην Αθήνα χονδρικής και λιανικής και ξεκίνησε μέσα στο εργοστάσιο η λειτουργία εργατικού ιατρείου.
ITAS (Ιβάνετς, Κροατία)
Ιδιωτικοποιήθηκε το 80% της επιχείρησης το 2001. Το 2005 οι εργαζόμενοι κατέλαβαν το εργοστάσιο. Όταν διακόπηκε η ηλεκτροδότηση, 18 εργαζόμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας. Μετά από τρεις μέρες η κυβέρνηση έδωσε εντολή για επανασύνδεση. Το 2007 το εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί κανονικά και είναι το μοναδικό εργοστάσιο στο είδος του στην Κροατία. Παράγει υλικά αυτοκινήτου και το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής εξάγεται.
Jugoromedija (Ζρενγιανίν, Σερβία)
Το 2002 το 42% των μετοχών της φαρμακευτικής εταιρείας πουλήθηκαν. Νέος ιδιοκτήτης έγινε ο καταζητούμενος από την Interpol για παράνομο εμπόριο φαρμάκων Νίνι Στεφάνοβιτς. Ακολούθησαν ηθελημένες κακές οικονομικές αποφάσεις και το εργοστάσιο οδηγήθηκε σε χρεοκοπία. Για να μην περάσει το εργοστάσιο στα χέρια των εργαζομένων ο Ν. Στεφάνοβιτς προσέλαβε μέλη από σχολές πολεμικών τεχνών. Με τις γυναίκες στην πρώτη γραμμή το εργοστάσιο ανακτήθηκε το 2007. Η μάχη για ένα εργοστάσιο των εργαζομένων συνεχίζεται.
DITA (Τούζλα, Βοσνία - Ερζεγοβίνη)
Εργοστάσιο απορρυπαντικών. Ιδιωτικοποιήθηκε το 2002 και ανακτήθηκε το 2008. Στην αρχή πούλησαν ανακυκλώσιμα υλικά για να πάρουν πρώτες ύλες. Τους πρώτους τρεις μήνες δεν έπαιρναν μισθό και δούλευαν 24 ώρες τη μέρα. Σήμερα προσλαμβάνουν νέο προσωπικό και παράγουν 40 προϊόντα. Στο εργοστάσιο δουλεύουν 74 εργαζόμενοι.
Officine Zero (Ρώμη, Ιταλία)
Εργοστάσιο συντήρησης τρένων. Πτώχευσε το 2011 και το 2012 οι τελευταίοι 33 απολυθέντες το κατέλαβαν. Έβαλαν μπρος μια “τρελή ιδέα”. Δημιούργησαν ένα κοινωνικό εργαστήριο που συνενώνει διαφορετικούς κλάδους εργασίας που πειραματίζονται από κοινού με νέα μοντέλα εργασίας στη βάση της αυτοοργάνωσης. Χώροι συνεργασίας ελεύθερων επαγγελματιών, εργαστήρια παραγωγής, τράπεζα δεξιοτήτων, συλλογικές κουζίνες, τμήμα για δωρεάν νομικές συμβουλές, συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο.
Ri-maflow (Μιλάνο, Ιταλία)
Το εργοστάσιο παρήγε υλικά για αυτοκίνητα. Το 2012 οι εργαζόμενοι πήραν την κατάσταση στα χέρια τους μετά από μια τριετία αβεβαιότητας. Δεν συνέχισαν την αρχική παραγωγή και άνοιξαν το εργοστάσιο στην τοπική κοινωνία. Σχημάτισαν συνεταιρισμό και άνοιξαν το εργοστάσιο στην τοπική κοινωνία, τις υπαίθριες αγορές και τους εμπόρους της περιοχής. Βιοπορίζονται 80 εργαζόμενοι.
Scop Ti - ex Fralib (Μασσαλία, Γαλλία)
Στις 26 Μαΐου 2014, μετά από 1.336 μέρες αγώνα και κατάληψης του εργοστασίου, οι εργαζόμενοι νίκησαν έναν γίγαντα. Η πολυεθνική Unilever, η τέταρτη μεγαλύτερη εταιρεία τροφίμων στον κόσμο, έχασε από 40 αποφασισμένους εργαζόμενους. Με τη δράση τους κέρδισαν την κοινωνία και πλέον χωρίς αφεντικά παράγουν τσάι και φυσικά αφεψήματα με πρώτες ύλες από μικρούς παραγωγούς, που επίσης έχουν αυτονομηθεί από πολυεθνικές. Τα προϊόντα τα διαθέτουν σε μικρές επιχειρήσεις αλλά και μεγάλα σούπερ μάρκετ. Πάντα σε χαμηλές τιμές, γιατί ποιότητα “δεν σημαίνει και ακρίβεια”.
Kazova (Κωνσταντινούπολη, Τουρκία)
Στις 28 Ιουνίου του 2013 οι εργαζόμενοι κάνουν κατάληψη μετά από μήνες απληρωσιάς. Συνδέονται με το κίνημα των πλατειών και διαθέτουν προϊόντα σε γειτονιές. Το εργοστάσιο στέκεται αλληλέγγυο σε πρωτοβουλίες και δικτυώνεται με εγχειρήματα. Από τότε σταθερός του στόχος είναι να παράγει καλής ποιότητας ρούχα και να έχει πρόσβαση ο πιο φτωχός κόσμος. Σήμερα οι 64 εργαζόμενοι έχουν φτιάξει συνεταιρισμό και δουλεύουν σε άλλο χώρο, όπου μετέφεραν τα μηχανήματα μετά από συνεχείς συγκρούσεις με την αστυνομία και κινητοποιήσεις, μεταξύ αυτών και η απεργία πείνας.
avgi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου