Ανήλικοι στο πληκτρολόγιο

του Θάνου Καμήλαλη

Οι λυσσασμένες αντιδράσεις γύρω από την ταινία του Κώστα Γαβρά, «Ενήλικες στο Δωμάτιο», για την διαπραγμάτευση του 2015 έχουν μια διασκεδαστική και μία σοβαρή πλευρά. Από τη μία, είναι ξεκαρδιστικό να βλέπεις ανθρώπους του «μετώπου της λογικής» να ξεσπαθώνουν εναντίον μιας ταινίας που δεν έχουν δει κι ενός διεθνώς αναγνωρισμένου σκηνοθέτη. Από την άλλη, είναι έκδηλη η προσπάθεια μερίδας του «ΝΑΙ» να αλλοιωθεί ή να ξεχαστεί μία αντικειμενικά ιστορική περίοδος. Έχουμε το οξύμωρο οι τελικά νικητές να μην θέλουν να ακούν για τη νίκη τους και σαν τα παιδάκια να κλείνουν τα αυτιά τους και να φωνάζουν «λαλαλα».

Το «Ενήλικες στο Δωμάτιο», που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη για την περίοδο που ήταν υπουργός Οικονομικών, έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Βενετίας και θα προβληθεί στην Ελλάδα για πρώτη φορά σε περίπου έναν μήνα. Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει μία μερίδα του δεξιού και υποτίθεται «φιλελεύθερου» Τύπου να επιτίθεται ήδη στην ταινία και στον σκηνοθέτη, καθώς επίσης και οργισμένους χρήστες του διαδικτύου να μπαίνουν στο IMDb και να την  βαθμολογούν με μονάδα. Έχουμε εδώ την πρώτη αντίφαση, όπου το μέτωπο του «Μένουμε Ευρώπη», της «Αριστείας», του «ευρωπαϊκού πολιτισμού» και εν γένει του κοσμοπολιτισμού επιτίθεται στον Κώστα Γαβρά, γιατί, μέσες άκρες είναι ένας «αριστερός του σαλονιού, δήθεν αγωνιστής, ψευτοδιανοούμενος, που μένει στο Παρίσι οπότε τι ξέρει από Ελλάδα και κοροϊδεύει τους κουτόφραγκους με μια ταινία που ωραιοποιεί την καταστροφή της πατρίδας από τον νάρκισσο Βαρουφάκη, ο οποίος τόλμησε να βάλει και κουστούμι στο κόκκινο χαλί της Βενετίας αντί για πολύχρωμο πουκάμισο».

Η δεύτερη αντίφαση όμως, ξεπερνάει τη γελοιότητα, είναι καθαρά πολιτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ του πρώτου εξαμήνου του 2015 ηττήθηκε και η τρόικα, μαζί με τις δυνάμεις του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα, θριάμβευσαν. Πρώτα με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου, τον Αύγουστο εκείνου του έτους και πρόσφατα με την επιστροφή στην εξουσία της Νέας Δημοκρατίας, με αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αν μη τι άλλο, θα έπρεπε εκείνο το εξάμηνο να είναι για όλους αυτούς η πανηγυρική επιβεβαίωση του «μονοδρόμου» που κηρύσσουν μετά μανίας, της «ήττας του λαϊκισμού και της αυταπάτης». Θα μπορούσαν απλά να βάλουν στο ρόλο των κακών τους Τσίπρα – Βαρουφάκη και να δουν την ταινία με κάποια ευχαρίστηση, ή έστω με σοβαρή κριτική. Αντ’αυτού, κυριαρχεί ένα αγωνιώδες «ΜΗΝ ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ».

Είτε όμως πιστεύει κανείς ότι το 2015 ήταν μία χρυσή ευκαιρία, η «ελληνική Άνοιξη» όπως την χαρακτηρίζει ο Βαρουφάκης, είτε ότι «δύο άνθρωποι έπαιξαν τη χώρα στα ζάρια», όπως η απέναντι πλευρά, είτε κινείται κάπου στο ενδιάμεσο, θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι εκείνα τα γεγονότα είναι ιστορικά. Πολύ απλά, ήταν μια περίοδος που κάτι κρινόταν, για την Ελλάδα και σε κάποιον βαθμό, για την Ευρώπη. Ήταν επίσης, μια περίοδος ρευστή, μη «κανονικότητας». Που ο κόσμος αψηφούσε τα συστημικά ΜΜΕ, η τρόικα έδειχνε ξεκάθαρα το πραγματικό της πρόσωπο καταπατώντας κάθε έννοια δημοκρατίας στη χώρα, που οι μύθοι περί «αλληλεγγύης» των δανειστών στην Ελλάδα κατέρρεαν. Ήταν η περίοδος που οι σημερινοί κατήγοροι του Γαβρά έχαναν την ψυχραιμία τους, παρασυρόμενοι σε εκφράσεις όπως «φέρτε συμφωνία ό,τι να ναι» κι ακόμη χειρότερα, «βάστα Γερούν και Σόιμπλε» ή «Μέρκελ τράβα την πρίζα».

Αυτό που ενοχλεί πάνω απ’όλα, είναι ότι πρόκειται για μια ιστορική περίοδο που μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας διεκδίκησε το δίκιο της, αψηφώντας την καταστροφολογία, τους μύθους της κρίσης και τους προπαγανδιστές τους. Αυτό που ενοχλεί μόνιμα επίσης, είναι ότι η αριστερή ανάλυση για την κρίση, τα αίτια και την εξοντωτική λύση που επιλέχθηκε, δικαιώθηκε απόλυτα. Μπορεί το δίδαγμα του 2015 να είναι ότι δεν αρκεί να έχει κάποιος δίκιο, αλλά το δίκιο υπήρξε, υπήρχε και θα υπάρχει. Υπήρχε για παράδειγμα μια εποχή που η άποψη ότι τα δάνεια δεν καταλήγουν στην Ελλάδα, αλλά εξυπηρετούν προηγούμενα δάνεια, ήταν περιθωριακή και σχεδόν συνωμοσιολογική. Υπήρχε μια εποχή που δημοσιογράφοι και αναλυτές προπαγάνδιζαν υπέρ του ΔΝΤ και περιμέναμε την ανάπτυξη το 2011, μετά το 2012, μετά το 2013 και ούτω καθεξής. Τελικά, όπως έλεγε η αριστερή ανάλυση, το υποτιθέμενο «φάρμακο» δηλητηρίασε τον ασθενή, με απώλεια μάλιστα 25% του ΑΕΠ του κι ένα χρέος πολύ μεγαλύτερο από το 2009.

Όλα αυτά συνέβησαν με προγράμματα που δεν έβγαιναν και για να σωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες από την έκθεσή τους στην Ελλάδα. Αυτό δεν το λένε πλέον μόνο οι «άσχετοι» αριστεροί, αλλά το παραδέχονται και τα ιερά τοτέμ της απέναντι πλευράς, όπως ο Γερούν Ντάισελμπλουμ και η Κριστίν Λαγκάρντ με τις διαδοχικές «συγγνώμες» του ΔΝΤ. Υπάρχει επίσης ένα περιστατικό που καταγράφει ο Βαρουφάκης στο βιβλίο και κρίνοντας από το τρέιλερ της ταινίας ζωντανεύει στις οθόνες από τον Γαβρά. Ο τότε υπουργός Οικονομικών ρωτάει τον Σόιμπλε αν θα υπέγραφε το μνημόνιο για την χώρα του. Ο Σόιμπλε απαντάει «όχι», σε μια συνομιλία που δεν έχει διαψευστεί ποτέ. Υπάρχουν επίσης κρίσιμα ντοκουμέντα π.χ. για το πώς το ΔΝΤ παραβίασε τους ίδιους τους κανόνες του εγκρίνοντας το πρώτο δάνειο προς την Ελλάδα, χωρίς αναδιάρθρωση χρέους, πόσο ανεξάρτητα δεν ενήργησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω του Μάριο Ντράγκι, οδηγώντας την Ελλάδα σε ασφυξία και άλλα πολλά που συμπληρώνουν το παζλ της δήθεν ελληνικής «διάσωσης», επιβεβαιώνοντας τους επικριτές της.

Η ελληνική κρίση είναι παράλληλα μια ελληνική και ευρωπαϊκή τραγωδία. Μπορεί κανείς να ψάξει λεπτομερώς το τι έχει συμβεί και τι συμβαίνει, μέσα από μια πληθώρα πηγών ή να μείνει προσκολλημένος σε ευκολοχώνευτους μύθους που προκαλούν την κοινή λογική. Μπορεί π.χ. να επιλέξει να πιστεύει ότι η Ελλάδα θα ήταν παράδεισος αν είχε περάσει το μέιλ Χαρδούβελη, ή ότι ο Βενιζέλος έσβησε χρέος 100 δισ. με το PSI, ο Βαρουφάκης και η διαπραγμάτευση του 2015 κόστισαν 200 δισ. και ο Σώρρας έχει 600 δισ. στην τράπεζα της Ανατολής. Μπορεί να θέλει να επιμένει, κόντρα σε κάθε λογική και πραγματικό δεδομένο, ότι ο Τσίπρας είχε ένα μυστικό σχέδιο να βγάλει τη χώρα από το ευρώ και στην εξουσία τα τελευταία 4 χρόνια βρισκόταν μία δράκα κομμουνιστών που δημιούργησαν την «τελευταία Σοβιετία της Ευρώπης».

Ή μπορεί τουλάχιστον, είτε δει είτε όχι την ταινία του Γαβρά, είτε ενστερνιστεί είτε όχι την υποκειμενική ματιά ενός καλλιτέχνη, τουλάχιστον να αντιταχθεί στην περιρρέουσα τοξική σαχλαμάρα.

THEPRESSPROJECT