Αχρίδα ή Οχρίδα;

της Σταυρούλας Ματζώρου

Κι αν νομίζετε ότι το πρόβλημα του Μακεδονικού είναι η ονομασία ολόκληρου του κράτους είστε μακριά νυχτωμένοι – όπως κι εγώ που κλήθηκα ως διορθώτρια να αποφανθώ πού βρισκόταν χθες ο κ. Κοτζιάς. Εντάξει, είναι στην ΠΓΔΜ, αλλά σε ποια πόλη. Στην Οχρίδα ή στην Αχρίδα; Ταραχή στο τμήμα της Διόρθωσης. Πώς το γράφουμε; Οι Πουγουδουμιώτες τη λένε Οχρίδα. Αυτή, πάλι, παλαιόθεν λεγόταν Αχρίδα και πιο παλαιόθεν Λυχνιδός ή Λυχνίς.

Ε, λοιπόν, μια λίμνη ήρθε και μας έκανε άνω κάτω. Βρίσκεται στα σύνορα ΠΓΔΜ και Αλβανίας, 10 χιλιόμετρα βόρεια από τις Πρέσπες με το σταθερό (λέμε τώρα) όνομα. Η περί ης ο λόγος είναι από τις αρχαιότερες λίμνες του κόσμου, σχηματισμένη πριν από εκατομμύρια χρόνια, η βαθύτερη των Βαλκανίων (286 μέτρα), μεγάλη (350 τ. χιλιόμετρα), στα ψηλά (695 μ.) και μακρόστενη (5 χλμ. x 30 χλμ.)

Κι άρχισαν οι άνθρωποι να την πολιορκούν, θες για τα ψαράκια της ή την ομορφιά της, θες γιατί το υγρό έδαφος βοηθούσε τα σπαρτά. Εγιναν τα πρώτα σπίτια στην όχθη και σιγά σιγά δημιουργήθηκε η πόλη που για ευκολία οι κάτοικοί της της έδωσαν το όνομα της λίμνης, που πλέον είχε γίνει «Αχρίδα» - το Λυχνιδός ή Λυχνίς το έβρισκαν θαρρώ αρχαιοπρεπές.

Πόσοι δεν πέρασαν από κει! Στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο η πόλη ανήκε στην επαρχία Νέας Ηπείρου με πρωτεύουσα το Διρράχιο και υπαγόταν στο ανατολικό Ιλλυρικό με κέντρο τη Θεσσαλονίκη. Αλλά δεν υπάρχουν μαρτυρίες στις πηγές μέχρι και τον 18ο αι., ισχυρίζεται η εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος» - και γιατί να μην την πιστέψουμε. Από τον 9ο αι., γνωστή ως Αχρίς.

Μετά, σε όλη την περιοχή έγινε το μάλε-βράσε. Η επανάσταση του Σαμουήλ και των αδερφών του κατά της βυζαντινής αυτοκρατορίας φέρνει στο προσκήνιο την Αχρίδα. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος ο Β΄ ο Βουλγαροκτόνος καταλαμβάνει την Τριάδιτσα (τη Σόφια πλέον – όλο ονόματα άλλαζαν πια) και αναγκάζει τον αρχιεπίσκοπο (Βουλγαρίας) να πάει στην Αχρίδα.

Κι ύστερα ήρθαν σαν τις μέλισσες οι Τούρκοι. Καταλαμβάνουν την πόλη (1467) και εκθρονίζουν τον αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Δωρόθεο. Τον διαδέχτηκε ο πρώην Οικουμενικός Πατριάρχης Μάρκος ο Ξυλοκαράβης – αυτό θα μπορούσα για οικονομία χώρου να το παραλείψω αλλά με συνεπήρε το όνομα.

Μετά έγιναν διάφορα –θρησκευτικού, πολιτικού και οικονομικού ενδιαφέροντος, απ’ αυτά γράφεται η ιστορία των λαών και δίνονται ονόματα και παίρνονται ζωές. Οι Σλάβοι κότσαραν στο αρχικό Αλφα ένα ολοστρόγγυλο Ομικρον και εγεννήθη η Οχρίδα. Ευτυχώς που τα σύμφωνα κράτησαν τη σειρά τους.

Οχρίδα λοιπόν ή Αχρίδα; Οπως το γράφει ο συντάκτης. Εγώ μια απλή διορθώτρια είμαι. Κι εσύ, καλέ μου υπουργέ, τράβα σε καμιά Βιέννη όπου έχω καθιερώσει, χωρίς λόγο, τα δύο «ν», και προς το παρόν δεν τη διεκδικεί κανείς.

EFSYN