Καληνύχτα ήλιε, καληνύχτα

του Αντώνη Ρηγόπουλου

– Αυτό που έρχεται σαν εξέλιξη στις εργασιακές σχέσεις ίσως είναι κάτι άγνωστο, πέρα από την ανθρώπινη κατανόηση. […]
Σ’ αυτή την κρίσιμη ώρα το ΠΑΣΟΚ είναι το μόνο κόμμα που μπορεί να σταθεί κοντά στον λαό και να τον οδηγήσει στη μετάβαση στον καινούριο κόσμο χωρίς αναγκαστικά να τον βυθίσει στην απόγνωση και στο περιθώριο.
– Είδες; Αυτά τα ωραία πράγματα εμείς δεν τα ‘χουμε ξανακούσει. Ποιος να μας τα πει;
– Η Δεξιά δεν αγωνίζεται στον χώρο των ιδεών. Προσκολλημένη στην παλιά νοοτροπία προτιμά να εξαγοράζει τις ψυχές των ανθρώπων…

Με αυτά τα «ωραία πράγματα» έπειθε ο Αντώνης (Σάκης Μπουλάς) την κυρία Αρχοντούλα και τη φίλη της να ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ, σε μια από τις εμβληματικότερες σκηνές της θρυλικής ταινίας του Σταύρου Τσιώλη «Ας περιμένουν οι γυναίκες» (1998).

Ήταν ο ένθερμος πολιτευτής του Υπαρκτού Εκσυγχρονισμού, ο τίμιος αγωνιστής της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, ο πάντα πρόθυμος να διευκολύνει τους Νεοδημοκράτες κουμπάρους του, Θάνο και Μιχάλη (Γιάννη Ζουγανέλη και Αργύρη Μπακιρτζή αντίστοιχα) με την ελπίδα κάποια μέρα να αφήσουν το θαμπό φως του γαλάζιου πυρσού για την λιακάδα του πράσινου ήλιου.

Δεκαεννιά(!) χρόνια μετά, και όσο πλησιάζουμε στις εσωκομματικές εκλογές, το ήδη λεπτό σύνορο μεταξύ του κινηματογραφικού σουρεαλισμού των 90s και της διαχρονικής πασοκικής πραγματικότητας αρχίζει να χάνεται εντελώς.

Δέκα υποψήφιοι ηγέτες μιας πολιτικής οντότητας που βάφτισαν «Ενιαίο Φορέα» απλώς επειδή δεν έχουν καταφέρει ακόμα να αποφασίσουν αν θα είναι κόμμα, συνασπισμός κομμάτων, ή πολιτική ομπρέλα ξεχωριστών κομμάτων. Δεν ξέρουν επίσης ποιος θα είναι ο πολιτικός του χαρακτήρας, «το πρόσημό του» όπως επέβαλλαν οι δημοσιολόγοι να λέμε για να διευκολύνονται οι ίδιοι στις κατηγοριοποιήσεις τους. Θα είναι τσόντα του ΣΥΡΙΖΑ; Τσόντα της ΝΔ; Τσόντα… γενικά;

Ο μισοί υποψήφιοι (ακόμα και οι μισοί είναι πολλοί, διάολε), αφορίζουν την κατηγορία ότι ετοιμάζονται να ηγηθούν ενός «νέου ΠΑΣΟΚ». «Δε θα είναι ΔΗΣΥ, δε θα είναι Ποτάμι, δε θα είναι νέο ΠΑΣΟΚ», διαμηνύει ο Σταύρος Θεοδωράκης από τη μία, την ίδια στιγμή που η Φώφη Γεννηματάδηλώνει ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν διαλύεται, δεν τεμαχίζεται, δεν εξαφανίζεται. Μετεξελίσσεται».

Και τι θα γίνει βρε κουμπάροι τώρα, πώς θα συνεννοηθούμε; Και κυρίως, πώς θα συνεννοηθείτε εσείς; Γιατί απ’ ό,τι διαβάζουμε, πήγατε και υπογράψατε όλοι σας ότι στην εντελώς απίθανη περίπτωση που χάσετε (9/10 δηλαδή), θα παραμείνετε εντός του Ενιαίου Φορέα. Που όμως δεν έχετε συμφωνήσει από τώρα αν θα «αριστεροφέρνει» ή θα «δεξιοφέρνει», οπότε πώς διάολο ξέρετε ότι μπορείτε να συμμετέχετε;

«Η πτώση ενός ηγεμονικού κόμματος»

Στην πραγματικότητα, όλος αυτός ο παραλογισμός το μόνο που αναδεικνύει για μία ακόμη φορά είναι ότι ο πολιτικός χώρος που κάποτε κατάφερε να συσπειρώσει χιλιάδες, να μαζικοποιήσει τον συνδικαλισμό, αλλά και να εκτονώσει τον ριζοσπαστισμό που ερχόταν από τη δεκαετία του 40’ και βεβαίως από τους αντιδικτατορικούς αγώνες, πλέον μπορεί μόνο να στεγάσει προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες.

Και αν υπάρχει ένα συμπέρασμα από τη θλιβερή πραγματικότητα που παρουσιάζει ο χώρος του κέντρου, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αλλά κατ’ αντιστοιχία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, τότε αυτό μάλλον είναι ότι οι διεργασίες που γίνονται στο εσωτερικό του αφορούν ολοένα και λιγότερο τη σκληρή πραγματικότητα των πολιτών. Ολόκληρη η συζήτηση, εξαντλείται στην αντιπαράθεση τακτικών και στρατηγικών επιβίωσης του – κατά Γεννηματά – «μετεξελιγμένου» ΠΑΣΟΚ μέσα σε ένα ασφυκτικό για το ίδιο, κομματικό περιβάλλον. Μια συζήτηση στελεχών δηλαδή, για το σχήμα και το χρώμα που θα πάρει η «σχεδία» που κατασκευάζουν για να μην πνιγούν στην φουρτουνιασμένη θάλασσα της σοσιαλδημοκρατίας που λυμαίνεται, ως άλλος πειρατής, ο ΣΥΡΙΖΑ.

Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον και επίκαιρο βιβλίο τους «ΠΑΣΟΚ: Η άνοδος και η πτώση ενός ηγεμονικού κόμματος» (Εκδόσεις Σαββάλας, 2013), οι Κώστας Ελευθερίου και Χρύσανθος Τάσσης αναφέρουν μεταξύ άλλων:

«Αυτό που έχει καταδείξει η φρενήρης κοινωνική και πολιτική άνοδος του κόμματος κατά τη δεκαετία του 1970 ήταν ότι οποιαδήποτε στρατηγική εξουσίας σε καιρό κρίσης οφείλει να λαμβάνει υπόψη της την κοινωνική δυναμική, να δίνει πειστικές και ρηξιακές συνάμα απαντήσεις στα αιτήματα της κοινωνίας και ταυτόχρονα κατανοεί τα όρια της διαχείρησης του κράτους και να προετοιμάζεται για την υπέρβασή τους. Το ΠΑΣΟΚ έφτασε τελικά ως το επίπεδο της επινόησης τρόπων διαχείρισης της κρατικής εξουσίας απεμπολώντας ουσιαστικά τη ριζοσπαστική ορμή των δύο προηγούμενων επιπέδων».

Η μέχρι τώρα πορεία της συζήτησης εντός της κεντροαριστεράς δείχνει ότι η ραγδαία κρατικοποίηση του ΠΑΣΟΚ της τελευταίας δεκαετίας θα αποτελέσει και την τελευταία φάση της σημαντικής ιστορικής του διαδρομής. Η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία που εκφράζεται κυρίως από το ΠΑΣΟΚ φαίνεται ανίκανη να προτείνει οποιαδήποτε εναλλακτική μορφή διαχείρισης της κρίσης και ως εκ τούτου φαίνεται καταδικασμένη να απορροφηθεί από τον πάλαι ποτέ άσπονδο εχθρό της, την «επάρατο Δεξιά».

altsantiri